Samenvatting Leerdoelen sociaalzekerheidsrecht K7

Leerdoelen Sociaalzekerheidsrecht
Week 1; (Hoofdstuk 1)
de (historische) ontwikkeling van ons sociaal zekerheidsstelsel in grote lijnen schetsen;
Het socialezekerheidsrecht is het geheel van wettelijke maatregelen dat de (inkomens)risico’s opvangt
die mensen lopen bij hun functioneren in de maatschappij.
- Enerzijds regels die beogen mensen die niet (meer) in hun levensonderhoud kunnen voorzien,
middelen van bestaan te geven (inkomensfunctie)
- Anderzijds gericht op bevordering en instandhouding van deelname aan het arbeidsproces (re-
integratie)

Geschiedenis;
Middeleeuwen: gilden  het waren een soort beroepsverenigingen. Als er iets vervelends gebeurde
met een van de mensen uit die beroepsvereniging, dan werden zij opgevangen door alle medeleden
van de gilde. Solidariteitsbeginsel = de risico’s die je alleen niet kan verdragen kunnen wel worden
verdragen door het te spreiden over heel veel mensen.
1854: de Armenwet  hierin was geregeld dat de overheid zo min mogelijk zou helpen als iemand
niet meer in zijn/haar bestaanskosten kon voorzien. Op liefdadigheid vanuit de kerk of vanuit
liefdadigheidsinstellingen kon een beroep worden gedaan. Alleen als dit niet hielp, dan kon je een
beroep doen op de overheid en kreeg je een minimale ondersteuning.
1901: Ongevallenwet  Het was een wet die inkomen verstrekte aan mensen die werden getroffen
door een bedrijfsongeval. Het is een wet die de risico’s voor werknemers opving.
1913: Invaliditeitswet  als je invalide was en daardoor niet in de bestaanskosten kon voorzien, dan
kon je geholpen worden door de overheid.
1913: Ziektewet (pas in werking in 1930)

WOII: de regering vlucht naar Londen. De Commissie van Rhijn denkt na over de vormgeving van de
sociale zekerheid na de bevrijding. Ze laten zich daarbij inspireren door het Britse stelsel. Er werd
daar gewerkt met volksverzekeringen. Deze waren voor iedereen.

Trends na 1975;
Het ging slechter in Nederland. Het geld raakte op vanwege economische problemen. Er moest geld
bespaard worden en men deed dat door volume-beperking: de hoogte en de duur van de uitwerkingen
werden gekort. Daarnaast kwam er strengere toegang aan de poort:
- Wet poortwachter; men moet hun best doen om te voorkomen dat mensen ziek worden, ziek blijven
en vervolgens arbeidsongeschikt raken.
- Aanscherping Keuringseisen: je komt minder makkelijk in een arbeidsongeschiktheidsregeling.
- Wet huisbezoeken: er wordt strenger gecontroleerd op fraude.

Latere tendensen:
- Meer accent op activering (re-integratie)
o Wet werk en bijstand
o Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA)
o Participatiewet
- Terugtrekkende overheid: privatisering en marktwerking:
o Doorbetaling loon ziekte gedurende 104 weken
o ‘privatisering’ van derde WW jaar
o Zorgverzekeringswet
o Aanvullende pensioenen

de organisatiestructuur van het Nederlandse socialezekerheidsstelsel beschrijven;
Het socialezekerheidsrecht valt onder het bijzondere bestuursrecht.
Er wordt onderscheid gemaakt tussen werknemersverzekeringen, volksverzekeringen en sociale
voorzieningen.

, Werknemersverzekeringen  WW
 ZW
 WIA (WAO)
(WAZ, Wajong, TW IOW = sociale voorziening. Uitgevoerd door
het UWV)

Uitvoering door het UWV
Volksverzekeringen  AOW
 ANW
 AKW (uitvoering door SVB)
 WIZ (uitvoering door zorgkantoren)
 ZVW (≠ volksverz) (uitvoering door zorgverzekeraars)
Sociale voorzieningen 1  Participatiewet
 IOAW, IOAZ
 WMO
Uitvoering door Gemeenten
Sociale voorzieningen 2  Zorgtoeslag
 Kinderopvang toeslag
 Huurtoeslag
 Kindregelingen
Uitvoering door belastingdienst

Werknemersverzekeringen zijn alleen voor werknemers. Je bent een werknemer wanneer je een
arbeidsovereenkomst hebt, en in sommige gevallen wanneer er geen arbeidsovereenkomst is, maar
wanneer de positie wordt gelijkgesteld met een arbeidsovereenkomst. Er moet premie worden
betaald. De uitvoering gebeurt door het UWV.
Volksverzekeringen gelden voor iedereen die in Nederland of werkt (ingezetenen). De uitvoering ervan
is in handen van de Sociale Verzekeringsbank, de zorgkantoren en de zorgverzekeraars.
Bij de sociale voorzieningen wordt er onderscheid gemaakt tussen:
- Inkomensaanvullende voorzieningen: vullen het inkomen aan tot het sociaal minimum.
- Inkomensondersteunende voorzieningen: toeslagen van de belastingdienst of vergoeding van
bepaalde kosten.
Een deel ervan wordt uitgevoerd door de gemeenten en een ander deel door de Belastingdienst

de financiering van het Nederlandse socialezekerheidsstelsel uitleggen;
Werknemersverzekeringen  er wordt premie betaald. Een groot deel wordt betaald door de
werkgever. Een bepaald percentage van het loon van de werknemer gaat naar de premie.
Volksverzekeringen  Er moet premie worden betaald. Deze moet je zelf betalen. De premie wordt
gelijktijdig met de loonbelasting geheven door de belastingdienst.
Sociale voorzieningen  Deze worden gefinancierd vanuit algemene middelen
(belastingopbrengsten)

onderscheid maken tussen werknemersverzekeringen, volksverzekeringen en sociale
voorzieningen;
Zie leerdoel hierboven.

aangeven hoe bezwaar en beroep is geregeld tegen besluiten op het terrein van de sociale
zekerheid.
Rechtsbescherming;
Het socialezekerheidsrecht is bijzonder bestuursrecht. De uitvoeringsinstanties zijn bestuursorganen
in de zin van de Awb, dus:
Geschreven en ongeschreven regels (Awb, abbb (zorgvuldigheidsbeginsel, evenredigheidsbeginsel,
motiveringsplicht etc.) van belang naast bijzonder bestuursrecht. Deze regels gelden tenzij er een
afwijking is in het bijzondere recht.
- Bezwaar tegen besluiten van uitkeringsinstanties; je vraagt de uitkeringsinstanties om het besluit te
heroverwegen.
- Beroep bij bestuursrechter; Het bezwaar wordt ongegrond verklaard. Dan kun je in beroep

, - Hoger beroep Centrale Raad van Beroep
- Heel soms cassatie bij HR
Termijnen wijken soms af van de termijnen uit de Awb.

Extra;
Toezicht en handhaving:
Toezicht:
- Minister van SWZ: toezicht op SVB en UWV (via inspectie SZW)
- Minister van SZW en Algemene rekenkamer: gemeenten
- Cliëntenparticipatie: uitkeringsinstanties zijn verplicht om cliëntenraden in het leven te roepen. Met
deze raden moeten zij overleggen.
Sancties (een uitkeringsgerechtigde houdt zich niet aan de regels):
- Maatregelen: verlagen van de uitkeringen. Bijvoorbeeld wanneer iemand onvoldoende solliciteert of
zich niet wil laten omscholen. Het is een tijdelijke of een blijvende gedeeltelijke of gehele verlaging van
de uitkering.
- Boeten: als iemand fraudeert, informatie achterhoudt of valse informatie geeft dan kan er een boete
worden opgelegd. Deze boete is maximaal gelijk aan het bedrag dat iemand teveel aan uitkering heeft
gekregen.
- Terugvorderingen: wat je teveel aan uitkering hebt gekregen, bijvoorbeeld door fraude of een
vergissing van de uitkeringsinstantie, zal worden teruggevorderd.


begrip volledige naam Verzekering Wijze van Afgedekt risico Uitvoerende
voorziening? financiering instantie?
WW Werkeloosheidsw Werknemers- Premies Inkomensverlies UWV
et verzekering werkgever en door ontslag of
werknemer faillissement
werkgever.

Wmo Wet Voorziening Belastingopbren Ondersteuning Gemeenten
2015 maatschappelijke gsten voor mensen met
ondersteuning een beperking.
ZW Ziektewet Werknemersverze Premies Inkomensverlies UWV
kering werkgever en door gevolgen van
werknemer kortdurende
arbeidsongshd..
Pwet Participatiewet Sociale Belasting- Het niet (langer) Gemeente
voorziening opbrengsten kunnen voorzien in
noodzakelijke
bestaanskosten.
TW Toeslagenwet Sociale Belasting- Aanvulling van UWV
voorziening opbrengsten wrknverzekering
als deze onder
sociaal minimum
is
AKW Algemene Volksverzekering Belasting- Ondersteuning SVB
kinderbijslagwet opbrengsten kosten voor
kinderen
Wet WIA Wet werk en Werknemersverze Premies Verlies van UWV
inkomen naar kering werkgever en inkomen bij
arbeidsvermogen werknemer langdurige
arbeidsongeschikt
heid
Awir Algemene wet Sociale Belasting- Huurtoeslag, Belastingsdiens
inkomens- voorziening toeslagen zorgtoeslag en ttoeslagen
afhankelijke kindertoeslag.
regelingen
Bbz Besluit Sociale Premie Inkomen zzpér Gemeente