Welzijn, bewegen, gezondheid en EHBO
Deel 2: Lichaamshygiëne en
levenswijze
1. Huidverzorging
• Structuur van de huid = 3 lagen
o Opperhuid (keratinocyten, melanocyten)
o Lederhuid (zweetklieren 6, talgklieren 5, zenuweind-organen,
bloedvaten...)
o Subcutaan weefsel
• De keratinocyten produceren een ondoorlaatbare laag van keratine: de
hoornlaag of stratum corneum, met een lipoïdische laag (huidsmeer of
talg)
1.1 Principes van huidverzorging
• Micro-organismen van de huid zullen zich in huidsmeer vermenigvuldigen (voornamelijk bij
zweten)
• Nood aan een goede persoonlijke hygiëne, bad of douche
o (Opgelet: bad in te warm water of met gebruik van een agressieve zeep →
verwijderen van huidsmeer → droge huid)
o Vermijd te lang baden
o Gebruik een neutrale, bij voorkeur niet geparfumeerde zeep (cave allergie)
o Producten op oliebasis en nadien bodylotion gebruiken
o Zwemmers ervaren niet zelden huidproblemen
• Bescherming tegen zon (zonnebrandcrème (factor 50), zonnepet of kledij) of tegen kou
(aangepaste kledij, groot deel van de warmte gaat via hoofd verloren)
2. Voethygiëne
• Specifiek probleem van de voeten: vochtigheid → schimmelinfecties (“atleetvoet”,
zwemmerseczeem)
o Dit komt doordat je te veel wast of met teveel zeep
• Preventie:
o Zuurtegraad van de huid behouden (te veel wassen, te veel zeep)
o Aangepaste schoenen met verluchting
o Zweetabsorberende kousen (katoen)
o Goede hygiëne (goed drogen na wassen, ook tussen de tenen)
3. Sportuitrusting
• Sportkledij: moet afkoeling vermijden (! Onderkant van de rug, uitstekende lichaamsdelen,
zoals de knieën) maar ook een overschot aan warmte moet afgevoerd worden
• Goed gepast om wrijving te vermijden (schaaf- en schuurwondes)
• Regenkledij: mag verdamping van zweet niet belemmeren (de huid kan hier dus ook niet
ademenen)
• Beschermingsmateriaal:
o Bescherming tegen trauma
o Ook tegen tekenbeten bij activiteiten in bosomgeving (zie Lyme disease)
1
, Welzijn, bewegen, gezondheid en EHBO
• Sportschoenen, kousen: zie voethygiëne
4. Tandhygiëne
• In de mond komen er veel (onschadelijke) bacteriën voor (mondflora)
• Ze hopen zich op het tandglazuur (ze voeden zich met suiker, etensresten, ec), op rand van
het tandvlees en tussen de tanden → tandplak gevormd
• Indien dit niet op tijd wordt verwijderd door poetsen → tandsteen gevormd
• Gevolgen:
o Tanden zien er gelig uit
o Slechte adem
o Aantasting tandvlees met mogelijkheid tot ontstekingen
o Cariesvorming
o Maar het kan zich ook naar het lichaam verspreiden zoals bijvoorbeeld zich op de
hartkleppen vestigen en ernstige infecties veroorzaken
• Preventie: tandenpoetsen (bij voorkeur elektrisch), flossen, niet te veel suikers eten want
dat bevordert de bacterie groei
• Slechte mondhygiëne kan veroorzaker zijn van infectieziektes elders in het lichaam
(endocarditis)
5. Nachtrust
• Emoties, prikkels en informatie verwekken
• Hormonen in balans houden (eetlustgevoel)
• Invloed op huid
• Prestaties gaan achteruit bij gebrek aan slaap (ook voor recuperatie)
• Slaap bevordert het immuunsysteem
o Na langdurig slaaptekort ben je vatbaar voor allerlei infectieziekten
• Te kort aan slaap kan leiden tot inflammatie en celbeschadiging (blessures)
• Variabele nood in functie van leeftijd:
o Pasgeborene: > 20 uren/dag, kind: 10 à 12 uren, volwassene: ongeveer 6-8 uren
o Grote individuele variaties (genetische factoren, conditionering tijdens
kinderleeftijd, psychische en psychologische toestand)
6. Evenwichtige voeding
• Voedingsstoffen: 6 groepen
o Eiwitten of proteïnen
o Vetten of lipiden
o Koolhydraten
o Mineralen
o Water
o Vitaminen
6.1 De drie functies van de voedingsstoffen
• Het leveren van energie
o Koolhydraten → onmiddellijke
energiebehoeften (kleine reserve, ongeveer 500g, vooral glycogeen)
o Vetten: reservebrandstof
o Eiwitten: worden enkel verbrand in toestanden van ondervoeding of bij vermageren
2
, Welzijn, bewegen, gezondheid en EHBO
o Sporters hebben andere behoeftes (duur- versus krachtsporters)
• Opbouw van de weefsels
o Vooral eiwitten (belangrijk in recuperatiefase)
o Water, mineralen
• Regeling van de lichaamsfuncties
o Hormonen en enzymen, met behulp van mineralen (oa spoorelementen) en
vitaminen
7. Toxische producten
7.1 Alcohol
• Geen essentiële voedingsstof
• Calorierijk
• Ethanol: klein molecule met snelle absorptie, vnl. in de maag.
• Wordt als een drug gemetaboliseerd, vnl. in de lever →acetaldehyde en waterstof →
gestoord levermetabolisme
• Inflammatie maag, pancreas en darm → malabsorbtie → malnutritie met tekort aan
vitamine B1 (thiamine), vitamine B12, vitamine B11 (foliumzuur), vitamine
• Toxiciteit op centraal zenuwstelsel
• Hyperlipidemie, hoge bloedmelkzuur concentraties, lage bloedglucose, vaatverwijdering
• Diuretisch effect (vaak naar het toilet moeten gaan)
• Negatief effect op herstel
7.2 Koffie en andere cafeïne bevattende dranken
• Kunnen ook een negatief effect hebben op ons lichaam bij overdreven verbruik (stijging
hartritme en diuretisch effect)
7.3 Roken
• Nicotine = drug
o Vermindering van de respiratoire capaciteit: contractie van de terminale bronchioli,
zwelling van epitheelcellen, vermindering van vocht secretie in bronchi, verlamming
trilharen
o + negatieve consequenties op cardiovasculair vla
3
, Welzijn, bewegen, gezondheid en EHBO
7.4 Geneesmiddelen en doping
4
Deel 2: Lichaamshygiëne en
levenswijze
1. Huidverzorging
• Structuur van de huid = 3 lagen
o Opperhuid (keratinocyten, melanocyten)
o Lederhuid (zweetklieren 6, talgklieren 5, zenuweind-organen,
bloedvaten...)
o Subcutaan weefsel
• De keratinocyten produceren een ondoorlaatbare laag van keratine: de
hoornlaag of stratum corneum, met een lipoïdische laag (huidsmeer of
talg)
1.1 Principes van huidverzorging
• Micro-organismen van de huid zullen zich in huidsmeer vermenigvuldigen (voornamelijk bij
zweten)
• Nood aan een goede persoonlijke hygiëne, bad of douche
o (Opgelet: bad in te warm water of met gebruik van een agressieve zeep →
verwijderen van huidsmeer → droge huid)
o Vermijd te lang baden
o Gebruik een neutrale, bij voorkeur niet geparfumeerde zeep (cave allergie)
o Producten op oliebasis en nadien bodylotion gebruiken
o Zwemmers ervaren niet zelden huidproblemen
• Bescherming tegen zon (zonnebrandcrème (factor 50), zonnepet of kledij) of tegen kou
(aangepaste kledij, groot deel van de warmte gaat via hoofd verloren)
2. Voethygiëne
• Specifiek probleem van de voeten: vochtigheid → schimmelinfecties (“atleetvoet”,
zwemmerseczeem)
o Dit komt doordat je te veel wast of met teveel zeep
• Preventie:
o Zuurtegraad van de huid behouden (te veel wassen, te veel zeep)
o Aangepaste schoenen met verluchting
o Zweetabsorberende kousen (katoen)
o Goede hygiëne (goed drogen na wassen, ook tussen de tenen)
3. Sportuitrusting
• Sportkledij: moet afkoeling vermijden (! Onderkant van de rug, uitstekende lichaamsdelen,
zoals de knieën) maar ook een overschot aan warmte moet afgevoerd worden
• Goed gepast om wrijving te vermijden (schaaf- en schuurwondes)
• Regenkledij: mag verdamping van zweet niet belemmeren (de huid kan hier dus ook niet
ademenen)
• Beschermingsmateriaal:
o Bescherming tegen trauma
o Ook tegen tekenbeten bij activiteiten in bosomgeving (zie Lyme disease)
1
, Welzijn, bewegen, gezondheid en EHBO
• Sportschoenen, kousen: zie voethygiëne
4. Tandhygiëne
• In de mond komen er veel (onschadelijke) bacteriën voor (mondflora)
• Ze hopen zich op het tandglazuur (ze voeden zich met suiker, etensresten, ec), op rand van
het tandvlees en tussen de tanden → tandplak gevormd
• Indien dit niet op tijd wordt verwijderd door poetsen → tandsteen gevormd
• Gevolgen:
o Tanden zien er gelig uit
o Slechte adem
o Aantasting tandvlees met mogelijkheid tot ontstekingen
o Cariesvorming
o Maar het kan zich ook naar het lichaam verspreiden zoals bijvoorbeeld zich op de
hartkleppen vestigen en ernstige infecties veroorzaken
• Preventie: tandenpoetsen (bij voorkeur elektrisch), flossen, niet te veel suikers eten want
dat bevordert de bacterie groei
• Slechte mondhygiëne kan veroorzaker zijn van infectieziektes elders in het lichaam
(endocarditis)
5. Nachtrust
• Emoties, prikkels en informatie verwekken
• Hormonen in balans houden (eetlustgevoel)
• Invloed op huid
• Prestaties gaan achteruit bij gebrek aan slaap (ook voor recuperatie)
• Slaap bevordert het immuunsysteem
o Na langdurig slaaptekort ben je vatbaar voor allerlei infectieziekten
• Te kort aan slaap kan leiden tot inflammatie en celbeschadiging (blessures)
• Variabele nood in functie van leeftijd:
o Pasgeborene: > 20 uren/dag, kind: 10 à 12 uren, volwassene: ongeveer 6-8 uren
o Grote individuele variaties (genetische factoren, conditionering tijdens
kinderleeftijd, psychische en psychologische toestand)
6. Evenwichtige voeding
• Voedingsstoffen: 6 groepen
o Eiwitten of proteïnen
o Vetten of lipiden
o Koolhydraten
o Mineralen
o Water
o Vitaminen
6.1 De drie functies van de voedingsstoffen
• Het leveren van energie
o Koolhydraten → onmiddellijke
energiebehoeften (kleine reserve, ongeveer 500g, vooral glycogeen)
o Vetten: reservebrandstof
o Eiwitten: worden enkel verbrand in toestanden van ondervoeding of bij vermageren
2
, Welzijn, bewegen, gezondheid en EHBO
o Sporters hebben andere behoeftes (duur- versus krachtsporters)
• Opbouw van de weefsels
o Vooral eiwitten (belangrijk in recuperatiefase)
o Water, mineralen
• Regeling van de lichaamsfuncties
o Hormonen en enzymen, met behulp van mineralen (oa spoorelementen) en
vitaminen
7. Toxische producten
7.1 Alcohol
• Geen essentiële voedingsstof
• Calorierijk
• Ethanol: klein molecule met snelle absorptie, vnl. in de maag.
• Wordt als een drug gemetaboliseerd, vnl. in de lever →acetaldehyde en waterstof →
gestoord levermetabolisme
• Inflammatie maag, pancreas en darm → malabsorbtie → malnutritie met tekort aan
vitamine B1 (thiamine), vitamine B12, vitamine B11 (foliumzuur), vitamine
• Toxiciteit op centraal zenuwstelsel
• Hyperlipidemie, hoge bloedmelkzuur concentraties, lage bloedglucose, vaatverwijdering
• Diuretisch effect (vaak naar het toilet moeten gaan)
• Negatief effect op herstel
7.2 Koffie en andere cafeïne bevattende dranken
• Kunnen ook een negatief effect hebben op ons lichaam bij overdreven verbruik (stijging
hartritme en diuretisch effect)
7.3 Roken
• Nicotine = drug
o Vermindering van de respiratoire capaciteit: contractie van de terminale bronchioli,
zwelling van epitheelcellen, vermindering van vocht secretie in bronchi, verlamming
trilharen
o + negatieve consequenties op cardiovasculair vla
3
, Welzijn, bewegen, gezondheid en EHBO
7.4 Geneesmiddelen en doping
4
