Doelen – Thema 1 - Vermoeidheid
Hematopoëse
Het maken van bloecellen = hematopoese. Alle cellen komen uit de multipotente
stamcel in het beenmerg van de lange pijpbeenderen. Die stamcel kan dus tot
allerlei type cellen uitgroeien – hij is multipotent. Verhouding tussen beenmerg
en perifere bloed is anders. In beenmerg vaak nog de voorlopers.
1
, Doelen – Thema 1 - Vermoeidheid
Erytrocyten
Levensduur is ongeveer 120 dagen. Oude erytrocyten
worden grotendeels geëlimineerd door macrofagen uit
de milt, lever en beenmerg.
Celmembraan bestaat uit een bilaag van lipiden =
fosfolipiden en cholesterol.
Platte cellen met een deuk in het midden. Relatief
groot oppervlak tov de inhoud. Handig bij het
uitwisselen van O2 en CO2. Ze kunnen door hele
kleine wandjes van bloedvaten. Je hebt er heel veel. 5 duizend miljard per
liter.
Plaatje: rode bloedcellen en grote witte bellen. Dat is en dus patohologisch.
BSE = bezinkingssnelheid van rode bloedcellen en geeft informatie over de
aanwezigheid van een infectie of ontsteking in het bloed dan zakt het
sneller.
Hemoglobine is een bijzonder eiwit omdat het zuurstof kan binden en kan
afstaan. Meest voorkomende eiwit in het bloed (niet meeste in het lichaam),
ongeveer 2 kg en geeft de rode kleur aan rode bloedcellen en aan heel het bloed.
Bestaat uit 4 heemgroepen en vier globineketens dat ieder één heemgroep
(ijzeratoom) in het midden heeft dat zuurstof kan binden. Hemoglobine wordt
afgebroken tot ijzer, globine en porfyrine. IJzer en globine worden hergebruikt.
Porfyrine wordt afgebroken tot bilirubine dat met gal wordt uitgescheiden. Cel-
vrije hemoglobine is toxisch voor het lichaam en wordt door haptoglobine
geneutraliseerd. Haem is ook toxisch en wordt door hemopexine geneutraliseerd.
Reticulocyten = voorloper van de rode bloedcel, ook in
perifere bloed. Het bevat nog geen kern (nog geen DNA) maar
wel RNA zodat het hemoglobine kan synthetiseren. In het
verdere verloop wordt het RNA verwijderd in de milt.
Vroegere voorlopers hoor je niet te zien in het perifere bloed.
Maar zie je hele vroege voorlopers in het bloed kan het passen
bij een infectie of hematologische maligniteit zoals leukemie.
Meting van reticulocyten zegt iets over het beenmerg: teveel
= beenmerg werkt te snel. Bij geen reticulocyten werkt het
beenmerg dus niet goed.
Erytropoëse: aanmaak rode bloedcellen.
o Anemie verminderde aanmaak – gestoorde aanmaak – verhoogde
afbraak
o Polycytemie teveel rode bloedcellen
Thalassemie is een aangeboren afwijking op DNA niveau, mutatie waardoor je
anemie krijgt. Je maakt minder hemoglobine – microcytair anemie en verlaagd
volume.
Sikkelcelanemie is hemoglobine pathie. Zorgt ervoor dat hemoglobine van
vorm verandert en uitkristalliseert, van plat en rond naar een soort naaldvorm
(sikkelvorm). Door die vorm zijn ze niet meer flexibel, stijf, lopen vast in de
capillairen, weefsel sterft af want krijgen geen zuurstof meer. Vooral in west
Afrika. Zit nu in de hielprik.
Myoglobine Ijzer zit niet alleen in hemoglobine maar ook in myoglobine (eiwit
belangrijk bij de spieren). Te weinig ijzer in hemoglobine dus ook te weinig in
2
, Doelen – Thema 1 - Vermoeidheid
myoglobine. Ijzertekort is ook een probleem bij de citroenzuurcyclus (belangrijk
voor de ‘’ademhaling van de cel’’). Ijzer is op nog veel meer plekken belangrijk
dan alleen hemoglobine. Dus kan wel erger zijn dan beetje moe zijn.
3
Hematopoëse
Het maken van bloecellen = hematopoese. Alle cellen komen uit de multipotente
stamcel in het beenmerg van de lange pijpbeenderen. Die stamcel kan dus tot
allerlei type cellen uitgroeien – hij is multipotent. Verhouding tussen beenmerg
en perifere bloed is anders. In beenmerg vaak nog de voorlopers.
1
, Doelen – Thema 1 - Vermoeidheid
Erytrocyten
Levensduur is ongeveer 120 dagen. Oude erytrocyten
worden grotendeels geëlimineerd door macrofagen uit
de milt, lever en beenmerg.
Celmembraan bestaat uit een bilaag van lipiden =
fosfolipiden en cholesterol.
Platte cellen met een deuk in het midden. Relatief
groot oppervlak tov de inhoud. Handig bij het
uitwisselen van O2 en CO2. Ze kunnen door hele
kleine wandjes van bloedvaten. Je hebt er heel veel. 5 duizend miljard per
liter.
Plaatje: rode bloedcellen en grote witte bellen. Dat is en dus patohologisch.
BSE = bezinkingssnelheid van rode bloedcellen en geeft informatie over de
aanwezigheid van een infectie of ontsteking in het bloed dan zakt het
sneller.
Hemoglobine is een bijzonder eiwit omdat het zuurstof kan binden en kan
afstaan. Meest voorkomende eiwit in het bloed (niet meeste in het lichaam),
ongeveer 2 kg en geeft de rode kleur aan rode bloedcellen en aan heel het bloed.
Bestaat uit 4 heemgroepen en vier globineketens dat ieder één heemgroep
(ijzeratoom) in het midden heeft dat zuurstof kan binden. Hemoglobine wordt
afgebroken tot ijzer, globine en porfyrine. IJzer en globine worden hergebruikt.
Porfyrine wordt afgebroken tot bilirubine dat met gal wordt uitgescheiden. Cel-
vrije hemoglobine is toxisch voor het lichaam en wordt door haptoglobine
geneutraliseerd. Haem is ook toxisch en wordt door hemopexine geneutraliseerd.
Reticulocyten = voorloper van de rode bloedcel, ook in
perifere bloed. Het bevat nog geen kern (nog geen DNA) maar
wel RNA zodat het hemoglobine kan synthetiseren. In het
verdere verloop wordt het RNA verwijderd in de milt.
Vroegere voorlopers hoor je niet te zien in het perifere bloed.
Maar zie je hele vroege voorlopers in het bloed kan het passen
bij een infectie of hematologische maligniteit zoals leukemie.
Meting van reticulocyten zegt iets over het beenmerg: teveel
= beenmerg werkt te snel. Bij geen reticulocyten werkt het
beenmerg dus niet goed.
Erytropoëse: aanmaak rode bloedcellen.
o Anemie verminderde aanmaak – gestoorde aanmaak – verhoogde
afbraak
o Polycytemie teveel rode bloedcellen
Thalassemie is een aangeboren afwijking op DNA niveau, mutatie waardoor je
anemie krijgt. Je maakt minder hemoglobine – microcytair anemie en verlaagd
volume.
Sikkelcelanemie is hemoglobine pathie. Zorgt ervoor dat hemoglobine van
vorm verandert en uitkristalliseert, van plat en rond naar een soort naaldvorm
(sikkelvorm). Door die vorm zijn ze niet meer flexibel, stijf, lopen vast in de
capillairen, weefsel sterft af want krijgen geen zuurstof meer. Vooral in west
Afrika. Zit nu in de hielprik.
Myoglobine Ijzer zit niet alleen in hemoglobine maar ook in myoglobine (eiwit
belangrijk bij de spieren). Te weinig ijzer in hemoglobine dus ook te weinig in
2
, Doelen – Thema 1 - Vermoeidheid
myoglobine. Ijzertekort is ook een probleem bij de citroenzuurcyclus (belangrijk
voor de ‘’ademhaling van de cel’’). Ijzer is op nog veel meer plekken belangrijk
dan alleen hemoglobine. Dus kan wel erger zijn dan beetje moe zijn.
3
