Fiscaal recht en Arbeidsovereenkomsten
Deel 1: Algemene inleiding: Basisprincipes
1. Inleiding
1.1. Oorsprong
Uit noodzaak voor financiering overheiduitgaven
Diverse vormen in verleden
>90% uit heffing (hoofdzakelijk bealstingen en sociale zekerheidsbepalingen)
Verleden: Loutere machtsuitoefening:
"no taxation without repesenation" - Magna Carta (1215)
Lastenstijging versus politieke vrijheden en rechten: belastingen heffen in ruil
voor inspraak.
Regeringen zonder meerderheid kunnen fiscale regimes handhaven waar de
meerderheid van de kiezers niet voor stemden.
Sinds Franse revolutie: de basis gelegd van huidige systeem
Belasting kan worden ingevoerd bij wet gestemd door het parlement.
Jaarlijkse toestemming via rijksmiddelenbegroting
o Financiewet (inkomsten) = Wanneer de regering er niet in slaagt
goedkeuring te krijgen voor zijn jaarlijks plan rond het heffen van
belasting. Dan zal de financiewet zorgen voor continuïteit van de overheid
en wordt het stelsel van voorlopige krediet (gebaseerd op vorige
belastingwetten) gehanteerd.
o Uitgavenbegroting (uitgaven)
o Voorlopige twaalfden = Wanneer de regering geen jaarbegroting heeft en
maand per maand 1/12 van de jaarbegroting laat stemmen.
In de loop van de 20e E: Enorme toename van algemene belastingdruk.
Voor de eerste WOI was de totale belastingheffing gelijk aan 1,5% van het nationaal BBP.
Verruiming van rol van overheid: vereist financiering hoger
Invloed wereldoorlogen
Impact van inflatie van (voornamelijk) jaren '70
o Geen indexatie van belastingschalen: Vanaf de indexatie wel werd
uitgevoerd was er een forse toename van belastingbetalers
o Tendens tot vermindering proportionele belastingdruk (op inkomen)
Politiek spel: Tendens om andere dingen te belasten, want totale inkomst
van belasting wil men niet veranderen (= Identiek budgettair rendement)
Huidige situatie ==> Limiet van belastingdruk is bereikt sedert enige tijd
Impact van de "Loonwig"
= verband steeds onduidelijker tussen nettoloon WN en arbeidskost WG
Gevolgen
Met perverse economische en psychologische effecten: loonwig is demotiverend
(ook voor WG)
Mede onder druk van vergelijking met andere EU landen (lagere proportionele
belastingdruk)
1
, 1.2.De Tax shift 1
Verschuiving van belasting: Volgens draagkrachtprincipe (hoger inkomen/vermogen,
meer belasting betalen)
Redenen voor Tax shift Verschuiving naar
1. Vermindering loonlasten Vooral naar Vermogensinkomsten
- Sociale zekerheid bijdrage WG (35% --> 25%) Verhoging roerende voorheffing (al naar 30%)
2. Vergrijzingsfiscaliteit * Nieuw: Kaaimantaks** en Speculatietaks***
Beetje naar Vermogensbezit
Doel: Weg van taxatie van arbeid Taks op effectenrekening ****
Verhoging onroerende voorheffing
Verhoging succesierechten
Vooral naar bestedingen en transacties, (want er zijn al
genoeg vermogensbel dus taxeren op uitgaven.)
Accijns (luxeproducten en suiker)
BTW
*Kleiner wordende proportie werkenden is verantwoordelijk voor grotere groep niet
werkenden die steeds groter wordt ( baby boomers )
--> gevaar voor personenbelasting, want die zou moeten stijgen als er minder mensen
betalen.
Men zoekt naar nieuwe fiscale draagkrachten buiten arbeidsinkomsten en zoekt dat bij de
gepensioneerden zelf:
Pensioenleeftijd verhogen
Gepensioneerden meer belasten
** Kaaimantaks = inkomstbelasting op buitenlandse laag of niet belast privévermogen.
***Speculatietakst = indien men beursgenoteerde aandelen binnen 1ste 6 maanden na
aankoop weer verkopen, zal men 33% op die MW moeten betalen.
****Technisch geen vermogensinkomen, want men belast op het instrument om te
beleggen. In de realiteit zullen vooral rijke mensen dit instrument gebruiken dus in die zin
wel (op indirecte manier) een vermogensinkomen.
Tax Shift 2: Blijvende druk voor vermindering belasting op arbeid --> verschuiving
naar heffing op vermogensinkomsten.
Studie Hoge Raad van Financiën, diverse instanties en politieke partijen: bestudeerden
hoe men een goede tax policy kan voeren.
Basis idee waar men vandaag aan denkt: Duaal systeem: Onderscheid tussen
Vermogensinkomsten belasten aan 25% en 30% : deze aparte categorie zal
vooral zwaarder belast worden
Arbeidsinkomsten progressief belasten tot 50%
Nieuwe evolutie: De regionalisering van inkomstenbelasting
3 onderdelen van het economisch beleid:
1. Economische-ontwikkelingsbeleid: gericht op subsidies (specifiek)--> Wallonië
2. Arbeidsmarktbeleid
3. Fiscaalbeleid: belastingverminderingen (algemeen) --> Vlaanderen
! Subsidies zijn geregionaliseerd, maar fiscaalbeleid niet.
Welke inkomstenbelasting naar gewesten?
De vennootschapsbelasting --> niet geregionaliseerd
2
, Successierechten en registratierechten andere heffingen verbonden aan eigen
bevoegdheden --> wel geregionaliseerd.
De personenbelasting zit in een speciaal systeem: nl . 15% regionaal en 35%
federaal. (Vlaanderen wil 15% doen dalen)
2. Belastingen in België
2.1. Begip "belasting"
Belasting = Een éénzijdige en verplichte bijdrage opgelegd door de overheid volgens
bepaalde regels van recht aan haar onderdanen ten einde in het algemeen en zonder
aanwijsbare tegenprestatie haar uitgaven te kunnen doen.
Kenmerken omvat in de definitie:
Eénzijdige opgelegde en verplichte bijdragen ==> belasting = publiekrecht
"Verplicht" = als men zich in de geviseerde situatie bevindt
! Gevaar voor simulatie = "doen alsof" om belasting geviseerd op u situatie te
vermijden -> men kan zich niet onttrekken aan belasting
Vb. bel op iedereen met groene trui -> iemand doet jas over groene trui = veinzing
Een bijlage opgelegd door en betaald aan de overheid: Overheid heeft bevoegdheid om
belastingen te heffen en innen. (legaliteitsbeginsel Art 170 GW)
- Verschuldigde bedrag aan de belastingplichtige bekend gemaakt
via aanslagbiljet (Art 301 WIB).
- De belastingadministratie creëert zijn eigen titel tot invordering, tov
van een particulier die heeft pas recht tot vorderen indien er
overeenkomst, een vordering is.
Volgens bepaalde regels van recht: geheven volgens wettelijke bepaling en goedgekeurd
door bevoegd parement
Democratische controle (legaliteitsbeginsel Art. 170 GW)
Geen belasting zonder toestemming
Legaliteitsbeginsel : a) financiewet = heffen
b) Rijksmiddelenbegroting = uitgaven
Wetboek belastingen: Jaarlijkse toestemming tot heffen belastingen
(annualiteitsbeginsel Art 171 GW) en begroting opstellen voor bepaling van de
uitgaven en inkomsten (Art. 174 GW)
Regels worden elk jaar ‘vernieuwd’
Nationale fiscale wetgeving: diverse rechtsbronnen (bv wet) en effect
internationale normen (bv dubbelbelastingverdragen)
Opgelegd aan onderdanen op grond van band met grondgebied:
Territorialiteitsprincipe:
Wonen of werken: wereldwijd inkomen kan dus belast worden
Gemeenschap is niet gebonden met gebied maar met persoon en belast dus niet.
(Gewest wel)
Niet specifiek bestemd voor bepaalde uitgave:
Politiek discretionair (vrijheid) --> Niet specifiek
Dient voor algemene financiering van overheid
3
, 2.2. Onderscheid met andere bijdragen en heffingen opgelegd door OH (niet altijd consequent)
Sociale zekerheidsbijdragen
Verplicht maar specifiek:
Viseren specifieke aanwending, bepaalde uitgaven
Vb. recht op sociale uitkering gaat gepaard met plicht storten bijdragen
Geïnd door parastatale instellingen (maken geen deel uit van uitvoerende macht)
Formele benadering in concreto uitgehold (één natte pot, zie Di rupo hieronder)
SZ is geen belasting
Juridisch: Algemene beginselen van belastingrecht zijn niet van toepassing (geen
jaarlijkse wettelijke controle, specifiek,...)
Economisch: wel belasting in de vorm van parafiscale heffing
Financiering Soc. Zekerheid vanuit begroting
Onder Di rupo vloeit een deel van de belastinginkomsten naar de sociale zekerheid.
Politieke uitzondering, want deze zijn normaal gescheiden. Sociale
zekerheidsbijdrage is dan ook geen belasting, want is specifiek.
Was goed voor Wallonië, grootste deel van de begroting komt vanuit
Vlaanderen.
Retributie
= vergoeding voor tegenprestatie van de overheid in rechtstreeks en onmiddellijk
belang begunstigde (geïndividualiseerde dienst)
Geïndividualiseerde dienst: beroep of dienst uit eigen belang: gelijk aan kostprijs
dienst of redelijke verhouding: dient om uitgaven te dekken die overheid voor
dienst heeft geleverd
vb. haven- en kaaigelden
Gevolg: niet verplicht en specifiek: (mogelijk vermijden door er geen gebruik van
te maken) vb. kilometerheffing in Wallonië is een retributie en in Vlaanderen en
Brussel is dit een belasting. Wallonië vindt dat het ter beschikking stellen van de
weg een specifieke tegenprestatie is.
Toepassing: Politiek eist kwaliteitsorgaan in zuivelsector die gefinancierd zou worden door
deze sector zelf. Op een dag werd het afgeschaft en geld gaat vervolgens naar promotie van
land en tuinbouwproducten uit eigen land. Regering gebruikt dit geld nu in volle vrijheid.
Deze retributie wordt dus een belasting. Deze "nieuwe" belasting was niet door de wet
opgenomen enkel door een ministerieel besluit (omwille van de procedure voor retributie).
--> ONWETTIGE BELASTING
Verhaalbelasting (onbelangrijk)
2.3. Functies van belasting
Fiscaal beleid voeren om functies al dan niet te vervullen
1. Financiële functie: financiële middelen voor publieke taken te vervullen (vb.
onderwijs)
2. Economische functie: stimulerend en ontradend ==> gedrag burgers en
ondernemingen sturen (positief en negatief) vb. fiscale voordelen ->
investeringsgedrag ondernemingen sturen in een bepaalde richting
3. Sociale functie: herverdeling van inkomen en vermogen
(2&3 zijn eerder Politieke doelstellingen, waarvoor de belasting gebruikt zal worden)
4
Deel 1: Algemene inleiding: Basisprincipes
1. Inleiding
1.1. Oorsprong
Uit noodzaak voor financiering overheiduitgaven
Diverse vormen in verleden
>90% uit heffing (hoofdzakelijk bealstingen en sociale zekerheidsbepalingen)
Verleden: Loutere machtsuitoefening:
"no taxation without repesenation" - Magna Carta (1215)
Lastenstijging versus politieke vrijheden en rechten: belastingen heffen in ruil
voor inspraak.
Regeringen zonder meerderheid kunnen fiscale regimes handhaven waar de
meerderheid van de kiezers niet voor stemden.
Sinds Franse revolutie: de basis gelegd van huidige systeem
Belasting kan worden ingevoerd bij wet gestemd door het parlement.
Jaarlijkse toestemming via rijksmiddelenbegroting
o Financiewet (inkomsten) = Wanneer de regering er niet in slaagt
goedkeuring te krijgen voor zijn jaarlijks plan rond het heffen van
belasting. Dan zal de financiewet zorgen voor continuïteit van de overheid
en wordt het stelsel van voorlopige krediet (gebaseerd op vorige
belastingwetten) gehanteerd.
o Uitgavenbegroting (uitgaven)
o Voorlopige twaalfden = Wanneer de regering geen jaarbegroting heeft en
maand per maand 1/12 van de jaarbegroting laat stemmen.
In de loop van de 20e E: Enorme toename van algemene belastingdruk.
Voor de eerste WOI was de totale belastingheffing gelijk aan 1,5% van het nationaal BBP.
Verruiming van rol van overheid: vereist financiering hoger
Invloed wereldoorlogen
Impact van inflatie van (voornamelijk) jaren '70
o Geen indexatie van belastingschalen: Vanaf de indexatie wel werd
uitgevoerd was er een forse toename van belastingbetalers
o Tendens tot vermindering proportionele belastingdruk (op inkomen)
Politiek spel: Tendens om andere dingen te belasten, want totale inkomst
van belasting wil men niet veranderen (= Identiek budgettair rendement)
Huidige situatie ==> Limiet van belastingdruk is bereikt sedert enige tijd
Impact van de "Loonwig"
= verband steeds onduidelijker tussen nettoloon WN en arbeidskost WG
Gevolgen
Met perverse economische en psychologische effecten: loonwig is demotiverend
(ook voor WG)
Mede onder druk van vergelijking met andere EU landen (lagere proportionele
belastingdruk)
1
, 1.2.De Tax shift 1
Verschuiving van belasting: Volgens draagkrachtprincipe (hoger inkomen/vermogen,
meer belasting betalen)
Redenen voor Tax shift Verschuiving naar
1. Vermindering loonlasten Vooral naar Vermogensinkomsten
- Sociale zekerheid bijdrage WG (35% --> 25%) Verhoging roerende voorheffing (al naar 30%)
2. Vergrijzingsfiscaliteit * Nieuw: Kaaimantaks** en Speculatietaks***
Beetje naar Vermogensbezit
Doel: Weg van taxatie van arbeid Taks op effectenrekening ****
Verhoging onroerende voorheffing
Verhoging succesierechten
Vooral naar bestedingen en transacties, (want er zijn al
genoeg vermogensbel dus taxeren op uitgaven.)
Accijns (luxeproducten en suiker)
BTW
*Kleiner wordende proportie werkenden is verantwoordelijk voor grotere groep niet
werkenden die steeds groter wordt ( baby boomers )
--> gevaar voor personenbelasting, want die zou moeten stijgen als er minder mensen
betalen.
Men zoekt naar nieuwe fiscale draagkrachten buiten arbeidsinkomsten en zoekt dat bij de
gepensioneerden zelf:
Pensioenleeftijd verhogen
Gepensioneerden meer belasten
** Kaaimantaks = inkomstbelasting op buitenlandse laag of niet belast privévermogen.
***Speculatietakst = indien men beursgenoteerde aandelen binnen 1ste 6 maanden na
aankoop weer verkopen, zal men 33% op die MW moeten betalen.
****Technisch geen vermogensinkomen, want men belast op het instrument om te
beleggen. In de realiteit zullen vooral rijke mensen dit instrument gebruiken dus in die zin
wel (op indirecte manier) een vermogensinkomen.
Tax Shift 2: Blijvende druk voor vermindering belasting op arbeid --> verschuiving
naar heffing op vermogensinkomsten.
Studie Hoge Raad van Financiën, diverse instanties en politieke partijen: bestudeerden
hoe men een goede tax policy kan voeren.
Basis idee waar men vandaag aan denkt: Duaal systeem: Onderscheid tussen
Vermogensinkomsten belasten aan 25% en 30% : deze aparte categorie zal
vooral zwaarder belast worden
Arbeidsinkomsten progressief belasten tot 50%
Nieuwe evolutie: De regionalisering van inkomstenbelasting
3 onderdelen van het economisch beleid:
1. Economische-ontwikkelingsbeleid: gericht op subsidies (specifiek)--> Wallonië
2. Arbeidsmarktbeleid
3. Fiscaalbeleid: belastingverminderingen (algemeen) --> Vlaanderen
! Subsidies zijn geregionaliseerd, maar fiscaalbeleid niet.
Welke inkomstenbelasting naar gewesten?
De vennootschapsbelasting --> niet geregionaliseerd
2
, Successierechten en registratierechten andere heffingen verbonden aan eigen
bevoegdheden --> wel geregionaliseerd.
De personenbelasting zit in een speciaal systeem: nl . 15% regionaal en 35%
federaal. (Vlaanderen wil 15% doen dalen)
2. Belastingen in België
2.1. Begip "belasting"
Belasting = Een éénzijdige en verplichte bijdrage opgelegd door de overheid volgens
bepaalde regels van recht aan haar onderdanen ten einde in het algemeen en zonder
aanwijsbare tegenprestatie haar uitgaven te kunnen doen.
Kenmerken omvat in de definitie:
Eénzijdige opgelegde en verplichte bijdragen ==> belasting = publiekrecht
"Verplicht" = als men zich in de geviseerde situatie bevindt
! Gevaar voor simulatie = "doen alsof" om belasting geviseerd op u situatie te
vermijden -> men kan zich niet onttrekken aan belasting
Vb. bel op iedereen met groene trui -> iemand doet jas over groene trui = veinzing
Een bijlage opgelegd door en betaald aan de overheid: Overheid heeft bevoegdheid om
belastingen te heffen en innen. (legaliteitsbeginsel Art 170 GW)
- Verschuldigde bedrag aan de belastingplichtige bekend gemaakt
via aanslagbiljet (Art 301 WIB).
- De belastingadministratie creëert zijn eigen titel tot invordering, tov
van een particulier die heeft pas recht tot vorderen indien er
overeenkomst, een vordering is.
Volgens bepaalde regels van recht: geheven volgens wettelijke bepaling en goedgekeurd
door bevoegd parement
Democratische controle (legaliteitsbeginsel Art. 170 GW)
Geen belasting zonder toestemming
Legaliteitsbeginsel : a) financiewet = heffen
b) Rijksmiddelenbegroting = uitgaven
Wetboek belastingen: Jaarlijkse toestemming tot heffen belastingen
(annualiteitsbeginsel Art 171 GW) en begroting opstellen voor bepaling van de
uitgaven en inkomsten (Art. 174 GW)
Regels worden elk jaar ‘vernieuwd’
Nationale fiscale wetgeving: diverse rechtsbronnen (bv wet) en effect
internationale normen (bv dubbelbelastingverdragen)
Opgelegd aan onderdanen op grond van band met grondgebied:
Territorialiteitsprincipe:
Wonen of werken: wereldwijd inkomen kan dus belast worden
Gemeenschap is niet gebonden met gebied maar met persoon en belast dus niet.
(Gewest wel)
Niet specifiek bestemd voor bepaalde uitgave:
Politiek discretionair (vrijheid) --> Niet specifiek
Dient voor algemene financiering van overheid
3
, 2.2. Onderscheid met andere bijdragen en heffingen opgelegd door OH (niet altijd consequent)
Sociale zekerheidsbijdragen
Verplicht maar specifiek:
Viseren specifieke aanwending, bepaalde uitgaven
Vb. recht op sociale uitkering gaat gepaard met plicht storten bijdragen
Geïnd door parastatale instellingen (maken geen deel uit van uitvoerende macht)
Formele benadering in concreto uitgehold (één natte pot, zie Di rupo hieronder)
SZ is geen belasting
Juridisch: Algemene beginselen van belastingrecht zijn niet van toepassing (geen
jaarlijkse wettelijke controle, specifiek,...)
Economisch: wel belasting in de vorm van parafiscale heffing
Financiering Soc. Zekerheid vanuit begroting
Onder Di rupo vloeit een deel van de belastinginkomsten naar de sociale zekerheid.
Politieke uitzondering, want deze zijn normaal gescheiden. Sociale
zekerheidsbijdrage is dan ook geen belasting, want is specifiek.
Was goed voor Wallonië, grootste deel van de begroting komt vanuit
Vlaanderen.
Retributie
= vergoeding voor tegenprestatie van de overheid in rechtstreeks en onmiddellijk
belang begunstigde (geïndividualiseerde dienst)
Geïndividualiseerde dienst: beroep of dienst uit eigen belang: gelijk aan kostprijs
dienst of redelijke verhouding: dient om uitgaven te dekken die overheid voor
dienst heeft geleverd
vb. haven- en kaaigelden
Gevolg: niet verplicht en specifiek: (mogelijk vermijden door er geen gebruik van
te maken) vb. kilometerheffing in Wallonië is een retributie en in Vlaanderen en
Brussel is dit een belasting. Wallonië vindt dat het ter beschikking stellen van de
weg een specifieke tegenprestatie is.
Toepassing: Politiek eist kwaliteitsorgaan in zuivelsector die gefinancierd zou worden door
deze sector zelf. Op een dag werd het afgeschaft en geld gaat vervolgens naar promotie van
land en tuinbouwproducten uit eigen land. Regering gebruikt dit geld nu in volle vrijheid.
Deze retributie wordt dus een belasting. Deze "nieuwe" belasting was niet door de wet
opgenomen enkel door een ministerieel besluit (omwille van de procedure voor retributie).
--> ONWETTIGE BELASTING
Verhaalbelasting (onbelangrijk)
2.3. Functies van belasting
Fiscaal beleid voeren om functies al dan niet te vervullen
1. Financiële functie: financiële middelen voor publieke taken te vervullen (vb.
onderwijs)
2. Economische functie: stimulerend en ontradend ==> gedrag burgers en
ondernemingen sturen (positief en negatief) vb. fiscale voordelen ->
investeringsgedrag ondernemingen sturen in een bepaalde richting
3. Sociale functie: herverdeling van inkomen en vermogen
(2&3 zijn eerder Politieke doelstellingen, waarvoor de belasting gebruikt zal worden)
4
