hoofstuk 3
markmislukkings
• makro-ekonomiese bestendigheid:
LANGVRAAG: GEVOLGE VAN MARKMISLUKKINGS o inmenging fokus op vraag kant of
aanbodkant van ekonomie
o indien markte vrylik funksioneer maar
Markmislukking is wanneer die mark in gebreke bly om
doelwitte word nie bereik nie, kan regering
voldoende hoeveelhede (optimum) te produseer wat
dit as mislukking beskou en inmeng
die mense benodig
• vraagkant:
o fiskale + monetêre beleid is beste manier
om ekonomiese stabiliteit te verkry
1. DIREKTE BEHEER • aanbodkant:
o beleid wat probeer om voorraad
produksiefaktore en infrastruktuur te
• staat kan wette instel of bestaande wetlike
vergroot
raamwerk gebruik om ondernemings te beheer wat
o probeer om faktor markte meer buigsaam
negatiewe eksternaliteite genereer
te maak
• reklame deur tabakbedryf word verbied en alkohol
mag nie aan onder 18s verkoop word nie
• in SA is daar wette wat vrystelling van chemiese
stowwe, omgewingsbewaring en besoedeling 4. HERVERDELING VAN WELVAART
beheer
• tradisionele metodes: hou verband met heffing van
verskillende soorte belasting en lewering van gratis
2. ONVOLMAAKTE MARKTE dienste, dienste in natura en kontantvoordele aan
armes
• regstellende maatreëls: behels dat wetgewing
• ondernemings in onvolmaakte mark voorsien
gebruik word om herverdeling af te dwing
beperkte hoeveelheid goedere en dienste teen baie
• implementeer programme om indiensneming te
hoë pryse
skep, bv. openbare werke programme
• staat voorkom hoë pryse wat ondernemings vra
• gebruik fiskale en monetêre beleid om makro-
deur:
ekonomiese stabiliteit te bereik
• mededingingswetgewing
• verseker vrye toegang tot mark
• voorkom skadelike samespanning
5. MAKSIMUM PRYS
• moedig buitelandse mededinging aan
• help om goedere se pryse laag te hou
3. REGERINGS BETROKKENHEID BY PRODUKSIE
• lewering van openbare goedere:
o regering vorder belasting op inkomste en
goedere in om goedere te lewer
• staal stel maksimum plafonprys onder markprys
o op sommige kollektiewe goedere word
vas om goedere meer bekostigbaar te maak
tarief gehef, bv. vullisverwydering
• laat armes meer toegang tot sekere goedere en
dienste toe
12
, • vasgestel vir goedere soos basiese voedsel, • prys van produk kan dan verlaag word
behuising en vervoer • deur koste van produksie deur toeken van subsidie
• maksimum prys word vasgestel op P1, terwyl die te verlaag, beweeg aanbod kurwe na A1A1
markprys P is • lei na daling in markprys van P na P1 en toename in
• onmiddellike effek is dat hoeveelheid wat voorsien ewewig hoeveelheid van Q na Q1
word sal daal van Q na Q1
• tekort veroorsaak deur prys plafon skep probleem
hoe produk toegedeel moet word, aangesien vraag 8. MINIMUM PRYSE
die aanbod oorskry
• swart markte ontwikkel dikwels waar onwettige
goedere gekoop of verkoop word
6. MINIMUM LONE
• staat stel minimum prys bo markprys vas
• word gedoen om produsente in staat te stel om
redelike wins te realiseer
• mark ekwilibriumprys is P en ekwilibrium
hoeveelheid is Q
• as staat die minimumprys vasstel by P1 sal
• beteken dat werkers sekere loon bedrag betaal produsente meer wins realiseer en meer produkte
moet word en niks minder as dit nie produseer
• indien loonkoers vasgestel word teen W, sal • hoeveelheid aangebied sal toeneem tot Q2,
ooreenstemmende vraag en aanbod van arbeid Q hoeveelheid gevra sal egter daal tot Q1
wees • daar sal produkte surplus wees gelyk aan verskil
• as minimumloon op W1 vasgestel word, sal vraag tussen Q2 en Q1
na arbeid daal van Q na Q1
• sommige mense kan werkloos raak
• aanbod van arbeid sal toeneem van Q na Q2, 9. BELASTING EN SUBSIDIES
omdat meer mense hul arbeid sal aanbied teen hoër
inkome
• minimumlone sal lei tot groter bedingingsmag van
werkers
7. SUBSIDIES OP GOEDERE EN DIENSTE
• subsidies verlaag produksiekoste van goedere en
gevolglik daal markprys van goedere
• markprys van produk is P en ooreenstemmende
hoeveelheid is Q
• as staat produksie subsidieer, sal markprys daal na
P1 met ooreenstemmende hoeveelheid Q1
• subsidies wat direk aan produsente betaal word, het • laer P1-prys sal armes in staat stel om meer van
effek dat dit produksiekoste verlaag produk te koop
13
markmislukkings
• makro-ekonomiese bestendigheid:
LANGVRAAG: GEVOLGE VAN MARKMISLUKKINGS o inmenging fokus op vraag kant of
aanbodkant van ekonomie
o indien markte vrylik funksioneer maar
Markmislukking is wanneer die mark in gebreke bly om
doelwitte word nie bereik nie, kan regering
voldoende hoeveelhede (optimum) te produseer wat
dit as mislukking beskou en inmeng
die mense benodig
• vraagkant:
o fiskale + monetêre beleid is beste manier
om ekonomiese stabiliteit te verkry
1. DIREKTE BEHEER • aanbodkant:
o beleid wat probeer om voorraad
produksiefaktore en infrastruktuur te
• staat kan wette instel of bestaande wetlike
vergroot
raamwerk gebruik om ondernemings te beheer wat
o probeer om faktor markte meer buigsaam
negatiewe eksternaliteite genereer
te maak
• reklame deur tabakbedryf word verbied en alkohol
mag nie aan onder 18s verkoop word nie
• in SA is daar wette wat vrystelling van chemiese
stowwe, omgewingsbewaring en besoedeling 4. HERVERDELING VAN WELVAART
beheer
• tradisionele metodes: hou verband met heffing van
verskillende soorte belasting en lewering van gratis
2. ONVOLMAAKTE MARKTE dienste, dienste in natura en kontantvoordele aan
armes
• regstellende maatreëls: behels dat wetgewing
• ondernemings in onvolmaakte mark voorsien
gebruik word om herverdeling af te dwing
beperkte hoeveelheid goedere en dienste teen baie
• implementeer programme om indiensneming te
hoë pryse
skep, bv. openbare werke programme
• staat voorkom hoë pryse wat ondernemings vra
• gebruik fiskale en monetêre beleid om makro-
deur:
ekonomiese stabiliteit te bereik
• mededingingswetgewing
• verseker vrye toegang tot mark
• voorkom skadelike samespanning
5. MAKSIMUM PRYS
• moedig buitelandse mededinging aan
• help om goedere se pryse laag te hou
3. REGERINGS BETROKKENHEID BY PRODUKSIE
• lewering van openbare goedere:
o regering vorder belasting op inkomste en
goedere in om goedere te lewer
• staal stel maksimum plafonprys onder markprys
o op sommige kollektiewe goedere word
vas om goedere meer bekostigbaar te maak
tarief gehef, bv. vullisverwydering
• laat armes meer toegang tot sekere goedere en
dienste toe
12
, • vasgestel vir goedere soos basiese voedsel, • prys van produk kan dan verlaag word
behuising en vervoer • deur koste van produksie deur toeken van subsidie
• maksimum prys word vasgestel op P1, terwyl die te verlaag, beweeg aanbod kurwe na A1A1
markprys P is • lei na daling in markprys van P na P1 en toename in
• onmiddellike effek is dat hoeveelheid wat voorsien ewewig hoeveelheid van Q na Q1
word sal daal van Q na Q1
• tekort veroorsaak deur prys plafon skep probleem
hoe produk toegedeel moet word, aangesien vraag 8. MINIMUM PRYSE
die aanbod oorskry
• swart markte ontwikkel dikwels waar onwettige
goedere gekoop of verkoop word
6. MINIMUM LONE
• staat stel minimum prys bo markprys vas
• word gedoen om produsente in staat te stel om
redelike wins te realiseer
• mark ekwilibriumprys is P en ekwilibrium
hoeveelheid is Q
• as staat die minimumprys vasstel by P1 sal
• beteken dat werkers sekere loon bedrag betaal produsente meer wins realiseer en meer produkte
moet word en niks minder as dit nie produseer
• indien loonkoers vasgestel word teen W, sal • hoeveelheid aangebied sal toeneem tot Q2,
ooreenstemmende vraag en aanbod van arbeid Q hoeveelheid gevra sal egter daal tot Q1
wees • daar sal produkte surplus wees gelyk aan verskil
• as minimumloon op W1 vasgestel word, sal vraag tussen Q2 en Q1
na arbeid daal van Q na Q1
• sommige mense kan werkloos raak
• aanbod van arbeid sal toeneem van Q na Q2, 9. BELASTING EN SUBSIDIES
omdat meer mense hul arbeid sal aanbied teen hoër
inkome
• minimumlone sal lei tot groter bedingingsmag van
werkers
7. SUBSIDIES OP GOEDERE EN DIENSTE
• subsidies verlaag produksiekoste van goedere en
gevolglik daal markprys van goedere
• markprys van produk is P en ooreenstemmende
hoeveelheid is Q
• as staat produksie subsidieer, sal markprys daal na
P1 met ooreenstemmende hoeveelheid Q1
• subsidies wat direk aan produsente betaal word, het • laer P1-prys sal armes in staat stel om meer van
effek dat dit produksiekoste verlaag produk te koop
13
