Week 4: (echt)scheiding en partneralimentatie
Hoorcollege 6 Echtscheiding en partneralimentatie
Echtscheiding
Huwelijk eindigt door art 1:149 BW
• dood (sub a)
• bij verklaring van vermoedelijk overlijden/overlijden, in geval toch nog in leven zijn: door
nieuw huwelijk/geregistreerd partnerschap (sub b)
• echtscheiding (sub c)
• ontbinding na scheiding van tafel en bed (sub d)
Echtscheiding
• art. 1:150 —> verzoek
• door een der echtgenoten (art. 1:151 BW)
• gemeenschappelijk (art. 1:154 BW)
• grond = (artt. 1:151 en 1:155 BW)
• duurzame ontwrichting
• sinds 1971; daarvoor ‘de grote leugen’
Duurzame ontwrichting
• wanneer de voortzetting van de samenleving ondraaglijk is geworden zonder dat er uitzicht
bestaat op herstel van behoorlijke echtelijke verhoudingen
• bij gezamenlijk verzoek —> echtscheiding uitgesproken
• verzoek door één en geen verweer door de andere echtgenoot —> echtscheiding
uitgesproken
• verzoek door één echtgenoot met verweer door de andere echtgenoot —> bewijs leveren
noodzakelijk, maar
• HR 6 december 1996 (duurzame ontwrichting)
• gehuwd sinds 1953, sinds 1993 niet meer samen leven
• vrouw vraagt huwelijk niet te beëindigen; ze stelt dat de problemen die zijn ontstaan
komen doordat man is gestopt met werken; man is manisch psychotisch en niet in staat
zijn wil kan bepalen
• deskundige stelt vast dat man wel in staat is zijn wil te bepalen
• r.o. 3.5 “eenmaal aangenomen dat de man bij zijn verzoek tot echtscheiding en bij de
handhaving van dat verzoek heeft geweten wat hij wilde ….. als de eisende echtgenoot
onder aanvoering van gronden stelt en blijft stellen dat hij, hoe ook, met de gedaagde
echtgenoot niet meer kan samenleven, dit door de rechter moet worden opgevat als een
zeer ernstige aanwijzing dat de toestand van ‘duurzame ontwrichting’ inderdaad bestaat
, … dit oordeel getuigt dan ook niet van een onjuiste rechtsopvatting en moet voor het
overige als feitelijk en niet onbegrijpelijk in cassatie worden geëerbiedigd.”
• niet meer samen leven is een zeer ernstige aanwijzing
Pensioenverweer art. 1:153 BW
• echtgenoot A verzoekt om echtscheiding
• echtgenoot B zou door echtscheiding ernstig getroffen worden in haar bestaande
vooruitzichten op uitkeringen wanneer haar (ex) man als eerste zou komen te overlijden
• alimentatie valt dan weg
• geen uitkering nabestaandenpensioen en/of levensverzekering
• eerst billijke voorziening treffen voordat echtscheiding kan worden uitgesproken (lid 1)
• uitzonderingen in lid 2 (als zelf in behoeften kan voorzien of schuld van echtscheiding aan
behoevende echtgenoot is te wijten)
echtscheidingsprocedure
• wetboek Burgerlijke Rechtsvordering
• titel 6: personen- en familierecht
• afdeling 2: rechtspleging en echtscheidingszaken
Het verzoekschrift bevat (art. 815 Rv)
• persoonsgegevens (lid 1)
• ouderschapsplan indien van toepassing (lid 2 en 3)
• indicatie overeenstemming/verschil van mening met betrekking tot voorzieningen,
betrokkenheid kinderen, indien van toepassing (lid 4)
• andere stukken (lid 5)
• in geval van verzoek één der echtgenoten —> art. 816 en 817 Rv
• betekening aan ander binnen veertien dagen
• behandeling ter terechtzitting kan achterwege blijven bij (art. 818 Rv)
• gezamenlijk verzoek
• verzoek door één echtgenoot en geen (tijdig) verweer door de ander
• geen minderjarige kinderen die moeten worden gehoord
• verwijzing naar mediator mogelijk (art. 818 lid 2 Rv)
Voorlopige voorzieningen ex art. 822 lid 1 Rv
a. voorzieningen voor de duur van het geding
b. gebruik woning (sub a)
c. beschikbaar stellen dagelijkse goederen (sub b)
d. toevertrouwen en kosten kinderen (sub c)
e. zorg- en opvoedingstaken, omgang en informatie (sub d)
f. voorlopige partneralimentatie (sub e)
, Nevenvoorzieningen ex art. 827 lid 1 Rv
a. partneralimentatie (sub a)
b. verdeling huwelijksgemeenschap en/of verrekening (sub b)
c. nevenvoorzieningen met betrekking tot de minderjarige kinderen (sub c)
d. bewoning van de echtelijke woning en gebruik van de inboedel gedurende eerste zes
maanden na echtscheiding (sub d)
e. toekenning van het huurrecht van de echtelijke woning (sub e)
f. andere nevenvoorzieningen (sub f)
echtscheidingsconvenante
• art. 815 lid 4
• ouderschapsplan
• partneralimentatie (overeenkomst)
• boedelverdeling
• echtelijke woning
• pensioenverevening
• afspraken kunnen door de rechter (gedeeltelijk) in beschikking worden opgenomen ex art.
819 Rv —> dan direct een executoriale titel met betrekking tot nakoming van die afspraken
ouderschapsplan ex art. 815 lid 2 en 3 Rv
• overeenkomst door beiden ondertekend (familierechtelijke overeenkomst)
• moet in verzoekschrift worden opgenomen ex art. 815 lid 2 en 3
• ten aanzien van (lid 2):
• hun minderjarige kinderen over wie al dan niet gezamenlijk gezag (sub a)
• minderjarige kinderen over wie gezamenlijk gezag (sub b)
• inhoud in ieder geval (lid 3):
• wijze verdeling zorg- en opvoedtaken en/of vormgeving recht op en plicht tot omgang
(sub a)
• wijze van informatieverstrekking aan elkaar (sub b)
• kostenverdeling (sub c)
bij gezamenlijk gezag en echtscheidingsverzoek is ouderschapsplan vereist ex art. 815 lid 2
(sub a of b) Rv —> gevolg daarvan is verzoek niet-ontvankelijk —> maar ex art. 815 lid 6
‘als dit redelijkerwijs niet kan worden gevergd,
ongehuwde ouders met gezag
• ouderschapsplan bij beëindiging relatie (bij gezamenlijk gezag) ex art. 1:247a BW
• sanctie? —> geen
Hoorcollege 6 Echtscheiding en partneralimentatie
Echtscheiding
Huwelijk eindigt door art 1:149 BW
• dood (sub a)
• bij verklaring van vermoedelijk overlijden/overlijden, in geval toch nog in leven zijn: door
nieuw huwelijk/geregistreerd partnerschap (sub b)
• echtscheiding (sub c)
• ontbinding na scheiding van tafel en bed (sub d)
Echtscheiding
• art. 1:150 —> verzoek
• door een der echtgenoten (art. 1:151 BW)
• gemeenschappelijk (art. 1:154 BW)
• grond = (artt. 1:151 en 1:155 BW)
• duurzame ontwrichting
• sinds 1971; daarvoor ‘de grote leugen’
Duurzame ontwrichting
• wanneer de voortzetting van de samenleving ondraaglijk is geworden zonder dat er uitzicht
bestaat op herstel van behoorlijke echtelijke verhoudingen
• bij gezamenlijk verzoek —> echtscheiding uitgesproken
• verzoek door één en geen verweer door de andere echtgenoot —> echtscheiding
uitgesproken
• verzoek door één echtgenoot met verweer door de andere echtgenoot —> bewijs leveren
noodzakelijk, maar
• HR 6 december 1996 (duurzame ontwrichting)
• gehuwd sinds 1953, sinds 1993 niet meer samen leven
• vrouw vraagt huwelijk niet te beëindigen; ze stelt dat de problemen die zijn ontstaan
komen doordat man is gestopt met werken; man is manisch psychotisch en niet in staat
zijn wil kan bepalen
• deskundige stelt vast dat man wel in staat is zijn wil te bepalen
• r.o. 3.5 “eenmaal aangenomen dat de man bij zijn verzoek tot echtscheiding en bij de
handhaving van dat verzoek heeft geweten wat hij wilde ….. als de eisende echtgenoot
onder aanvoering van gronden stelt en blijft stellen dat hij, hoe ook, met de gedaagde
echtgenoot niet meer kan samenleven, dit door de rechter moet worden opgevat als een
zeer ernstige aanwijzing dat de toestand van ‘duurzame ontwrichting’ inderdaad bestaat
, … dit oordeel getuigt dan ook niet van een onjuiste rechtsopvatting en moet voor het
overige als feitelijk en niet onbegrijpelijk in cassatie worden geëerbiedigd.”
• niet meer samen leven is een zeer ernstige aanwijzing
Pensioenverweer art. 1:153 BW
• echtgenoot A verzoekt om echtscheiding
• echtgenoot B zou door echtscheiding ernstig getroffen worden in haar bestaande
vooruitzichten op uitkeringen wanneer haar (ex) man als eerste zou komen te overlijden
• alimentatie valt dan weg
• geen uitkering nabestaandenpensioen en/of levensverzekering
• eerst billijke voorziening treffen voordat echtscheiding kan worden uitgesproken (lid 1)
• uitzonderingen in lid 2 (als zelf in behoeften kan voorzien of schuld van echtscheiding aan
behoevende echtgenoot is te wijten)
echtscheidingsprocedure
• wetboek Burgerlijke Rechtsvordering
• titel 6: personen- en familierecht
• afdeling 2: rechtspleging en echtscheidingszaken
Het verzoekschrift bevat (art. 815 Rv)
• persoonsgegevens (lid 1)
• ouderschapsplan indien van toepassing (lid 2 en 3)
• indicatie overeenstemming/verschil van mening met betrekking tot voorzieningen,
betrokkenheid kinderen, indien van toepassing (lid 4)
• andere stukken (lid 5)
• in geval van verzoek één der echtgenoten —> art. 816 en 817 Rv
• betekening aan ander binnen veertien dagen
• behandeling ter terechtzitting kan achterwege blijven bij (art. 818 Rv)
• gezamenlijk verzoek
• verzoek door één echtgenoot en geen (tijdig) verweer door de ander
• geen minderjarige kinderen die moeten worden gehoord
• verwijzing naar mediator mogelijk (art. 818 lid 2 Rv)
Voorlopige voorzieningen ex art. 822 lid 1 Rv
a. voorzieningen voor de duur van het geding
b. gebruik woning (sub a)
c. beschikbaar stellen dagelijkse goederen (sub b)
d. toevertrouwen en kosten kinderen (sub c)
e. zorg- en opvoedingstaken, omgang en informatie (sub d)
f. voorlopige partneralimentatie (sub e)
, Nevenvoorzieningen ex art. 827 lid 1 Rv
a. partneralimentatie (sub a)
b. verdeling huwelijksgemeenschap en/of verrekening (sub b)
c. nevenvoorzieningen met betrekking tot de minderjarige kinderen (sub c)
d. bewoning van de echtelijke woning en gebruik van de inboedel gedurende eerste zes
maanden na echtscheiding (sub d)
e. toekenning van het huurrecht van de echtelijke woning (sub e)
f. andere nevenvoorzieningen (sub f)
echtscheidingsconvenante
• art. 815 lid 4
• ouderschapsplan
• partneralimentatie (overeenkomst)
• boedelverdeling
• echtelijke woning
• pensioenverevening
• afspraken kunnen door de rechter (gedeeltelijk) in beschikking worden opgenomen ex art.
819 Rv —> dan direct een executoriale titel met betrekking tot nakoming van die afspraken
ouderschapsplan ex art. 815 lid 2 en 3 Rv
• overeenkomst door beiden ondertekend (familierechtelijke overeenkomst)
• moet in verzoekschrift worden opgenomen ex art. 815 lid 2 en 3
• ten aanzien van (lid 2):
• hun minderjarige kinderen over wie al dan niet gezamenlijk gezag (sub a)
• minderjarige kinderen over wie gezamenlijk gezag (sub b)
• inhoud in ieder geval (lid 3):
• wijze verdeling zorg- en opvoedtaken en/of vormgeving recht op en plicht tot omgang
(sub a)
• wijze van informatieverstrekking aan elkaar (sub b)
• kostenverdeling (sub c)
bij gezamenlijk gezag en echtscheidingsverzoek is ouderschapsplan vereist ex art. 815 lid 2
(sub a of b) Rv —> gevolg daarvan is verzoek niet-ontvankelijk —> maar ex art. 815 lid 6
‘als dit redelijkerwijs niet kan worden gevergd,
ongehuwde ouders met gezag
• ouderschapsplan bij beëindiging relatie (bij gezamenlijk gezag) ex art. 1:247a BW
• sanctie? —> geen
