Week 5: ouderschap na scheiding, gezag en omgang,
kinderalimentatie en kinderbeschermingsmaatregelen
Hoorcollege 7 Ouderschap na scheiding, gezag en omgang
Gezag na relatie einde
- het gezag loopt door na scheiding of beëindiging informele relatie
- tenzij de rechter eenhoofdig gezag toewijst
- art. 1:251 lid 2 BW (gehuwde ouders)
- art. 1:253n BW (ongehuwde ouders)
- art. 1:253y BW (ouder en ander niet-ouder)
- gezag loopt ook na einde geregistreerd partnerschap door; ondanks verwarring art. 1:253sa
lid 2 BW (art. 1:251 lid 2 wordt hier uitgesloten want geregistreerd partnerschap kent geen
scheiding van tafel en bed)
Invulling ouderschap na scheiding
• ouder is verplicht band met andere ouder te bevorderen (art. 1:247 lid 3 BW)
• kinderen hebben recht op een gelijkwaardige opvoeding door beide ouders met gezag (art.
1:247 lid 4 BW)
• gelijkwaardig impliceert geen recht voor ouders op 50/50 verdeling ex HR 21 mei 2010
• praktische bezwaren kunnen daar aan in de weg staan
Ouderschapsplan
• echtscheiding (art. 815 Rv) en ontbinding geregistreerd partnerschap (art. 828 Rv)
• als ouders met minderjarige kinderen hun relatie formeel verbreken moeten ze een
ouderschapsplan maken bij indienen van verzoekschrift tot scheiding bij de rechter
• niet overleggen van ouderschapsplan dan niet-ontvankelijk in echtscheidingsverzoek
• samenwoners en wel gezamenlijk gezag; dan art. 1:247a (ex art. 815 Rv)
• geen ouderschapsplan bij enkel gezag
doel ouderschapsplan
- memorie van toelichting/ kamerstukken II 2005/06, 30145
- de ouders vroegtijdig te laten nadenken over de invulling van het ouderschap na scheiding
en hierover goede afspraken te maken opdat onnodige conflicten nadien worden
voorkomen
inhoud ouderschapsplan
• art. 815 leden 3 en 4 Rv
,• regeling van de zorg- en opvoedingstaken
• regeling over informatie en consultatie
• kosten verzorging en opvoeding minderjarige kinderen
• vermelding hoe de kinderen bij het opstellen van het plan zijn betrokken
Gezamenlijk gezag
• is de norm; ook al ontstaat het niet altijd automatisch
• maar gezamenlijk gezag betekent samen beslissingen nemen
• art. 1:253a BW = geschillenregeling —> als ouders die niet formeel zijn gescheiden moet
alsnog een ouderschapsplan worden opgesteld
• conflicten over: medische zaken, zorgregeling, schoolkeuze en verhuizing
-
HR 25 april 2008
• “een ieder heeft het recht om te verhuizen en de vrijheid om zijn/haar leven opnieuw in te
richten
• “vooropgesteld moet worden dat uit de omstandigheid dat in art. 1:253a is bepaald dat de
rechtbank een zodanige beslissing neemt als haar in het belang van het kind wenselijk
voorkomt niet mag worden afgeleid dat het belang van het kind altijd zwaarder weegt”
• “de rechter zal bij zijn beslissing over dergelijke geschillen alle omstandigheden van het
geval in acht dienen te nemen en dat kan ertoe leiden dat andere belangen zwaarder wegen
dan het belang van het kind hoezeer ook dat belang van het kind een eerste overweging
moet zijn“
• criteria =
• de noodzaak om te verhuizen
• voorbereiding en doordenking
• geboden alternatieven/compensatie
• onderlinge communicatie en overleg
• de rechten op onverminderd contact in hun vertrouwde omgeving
• verdeling van zorgtaken en de continuïteit van de zorg
• de leeftijd van de minderjarigen en de mate waarin zij geworteld zijn in hun omgeving of
juist gewend zijn aan verhuizingen
• de extra kosten van de omgang na verhuizing
• vaak letten op belang van het kind en relatie met vader
Gezamenlijke gezagsuitoefening lukt niet meer
• gezamenlijk gezag is de norm
• omzetten in eenhoofdig gezag
• art. 1:251a (huwelijk) en art. 1:253n BW (alle andere situaties)
• op verzoek van één van de ouders of beide ouders indien:
, - er een onaanvaardbaar risico is dat het kind klem en verloren dreigt te raken tussen de
ouders en niet te verwachten is dat hier binnen afzienbare tijd voldoende verbetering in
zou komen = klemcriterium
- of het wijzigen van het gezag anderszins in het belang van het kind noodzakelijk is =
noodzakelijkheidscriterium
Omgang
• art. 1:377a BW = geen gezamenlijk gezag of juridisch ouderschap
• kind heeft recht op omgang met ouders en met persoon met wie hij in nauwe persoonlijke
betrekking staat
• niet met gezag belaste ouder heeft recht op en plicht tot omgang
• met gezag belaste ouder heeft plicht om de ontwikkeling van de band van kind met andere
ouder te bevorderen (art. 1:247 lid 3 BW)
Hof Arnhem-Leeuwarden 12 mei 2015 “vader van in overspel verwekte kinderen wil geen
omgang, kinderen willen wel contact. Rechtbank wijst af maar hof vindt dat er
proefcontacten moeten plaatsvinden onder begeleiding van gespecialiseerde bijzondere
curator”
Nauwe persoonlijke betrekking = family life = gezinsleven
• in beginsel moet er een emotionele band zijn met het kind; bijvoorbeeld je zorgt al een tijd
voor het kind
• genetische band is een startpunt, maar biovader of bijvoorbeeld grootouders moeten
bijkomende omstandigheden stellen om aan vereiste van de nauwe persoonlijke betrekking
te kunnen voldoen
• normaal gesproken hebben grootouders geen nauwe persoonlijke betrekking; moet sprake
zijn van verzorging; ‘normale kind-grootouder relatie’ is niet voldoende om een nauwe
persoonlijke betrekking aan te nemen
• HR 18 maart 2016 —> spermadonor met family life heeft recht op omgang —> er moet
statusvoorlichting gegeven door moeder aan kind
omgang grootouders
• Verwey Jonker instituut —> ontvankelijkheidsdrempel is te hoog en in het
ouderschapsplan zou hier standaard aandacht aan moeten worden besteed
• Kabinet = drempel verlagen kan leiden tot meer juridisering en wetswijziging om dit in
ouderschapsplan op te nemen is niet nodig, want gebeurt in de praktijk al
voorgenomen gezinsleven kan rol spelen bij aannemen family life —> buitenechtelijk
verwekte kinderen —> geen erkenning plaats te vinden want kind is in huwelijk geboren dus
heeft al twee ouders —> ‘echte’ vader wil wel omgangsregeling met het kind —> EHRM
oordeelt dat voorgenomen gezinsleven kan gelden dat niet-ontvankelijkverklaring van die
kinderalimentatie en kinderbeschermingsmaatregelen
Hoorcollege 7 Ouderschap na scheiding, gezag en omgang
Gezag na relatie einde
- het gezag loopt door na scheiding of beëindiging informele relatie
- tenzij de rechter eenhoofdig gezag toewijst
- art. 1:251 lid 2 BW (gehuwde ouders)
- art. 1:253n BW (ongehuwde ouders)
- art. 1:253y BW (ouder en ander niet-ouder)
- gezag loopt ook na einde geregistreerd partnerschap door; ondanks verwarring art. 1:253sa
lid 2 BW (art. 1:251 lid 2 wordt hier uitgesloten want geregistreerd partnerschap kent geen
scheiding van tafel en bed)
Invulling ouderschap na scheiding
• ouder is verplicht band met andere ouder te bevorderen (art. 1:247 lid 3 BW)
• kinderen hebben recht op een gelijkwaardige opvoeding door beide ouders met gezag (art.
1:247 lid 4 BW)
• gelijkwaardig impliceert geen recht voor ouders op 50/50 verdeling ex HR 21 mei 2010
• praktische bezwaren kunnen daar aan in de weg staan
Ouderschapsplan
• echtscheiding (art. 815 Rv) en ontbinding geregistreerd partnerschap (art. 828 Rv)
• als ouders met minderjarige kinderen hun relatie formeel verbreken moeten ze een
ouderschapsplan maken bij indienen van verzoekschrift tot scheiding bij de rechter
• niet overleggen van ouderschapsplan dan niet-ontvankelijk in echtscheidingsverzoek
• samenwoners en wel gezamenlijk gezag; dan art. 1:247a (ex art. 815 Rv)
• geen ouderschapsplan bij enkel gezag
doel ouderschapsplan
- memorie van toelichting/ kamerstukken II 2005/06, 30145
- de ouders vroegtijdig te laten nadenken over de invulling van het ouderschap na scheiding
en hierover goede afspraken te maken opdat onnodige conflicten nadien worden
voorkomen
inhoud ouderschapsplan
• art. 815 leden 3 en 4 Rv
,• regeling van de zorg- en opvoedingstaken
• regeling over informatie en consultatie
• kosten verzorging en opvoeding minderjarige kinderen
• vermelding hoe de kinderen bij het opstellen van het plan zijn betrokken
Gezamenlijk gezag
• is de norm; ook al ontstaat het niet altijd automatisch
• maar gezamenlijk gezag betekent samen beslissingen nemen
• art. 1:253a BW = geschillenregeling —> als ouders die niet formeel zijn gescheiden moet
alsnog een ouderschapsplan worden opgesteld
• conflicten over: medische zaken, zorgregeling, schoolkeuze en verhuizing
-
HR 25 april 2008
• “een ieder heeft het recht om te verhuizen en de vrijheid om zijn/haar leven opnieuw in te
richten
• “vooropgesteld moet worden dat uit de omstandigheid dat in art. 1:253a is bepaald dat de
rechtbank een zodanige beslissing neemt als haar in het belang van het kind wenselijk
voorkomt niet mag worden afgeleid dat het belang van het kind altijd zwaarder weegt”
• “de rechter zal bij zijn beslissing over dergelijke geschillen alle omstandigheden van het
geval in acht dienen te nemen en dat kan ertoe leiden dat andere belangen zwaarder wegen
dan het belang van het kind hoezeer ook dat belang van het kind een eerste overweging
moet zijn“
• criteria =
• de noodzaak om te verhuizen
• voorbereiding en doordenking
• geboden alternatieven/compensatie
• onderlinge communicatie en overleg
• de rechten op onverminderd contact in hun vertrouwde omgeving
• verdeling van zorgtaken en de continuïteit van de zorg
• de leeftijd van de minderjarigen en de mate waarin zij geworteld zijn in hun omgeving of
juist gewend zijn aan verhuizingen
• de extra kosten van de omgang na verhuizing
• vaak letten op belang van het kind en relatie met vader
Gezamenlijke gezagsuitoefening lukt niet meer
• gezamenlijk gezag is de norm
• omzetten in eenhoofdig gezag
• art. 1:251a (huwelijk) en art. 1:253n BW (alle andere situaties)
• op verzoek van één van de ouders of beide ouders indien:
, - er een onaanvaardbaar risico is dat het kind klem en verloren dreigt te raken tussen de
ouders en niet te verwachten is dat hier binnen afzienbare tijd voldoende verbetering in
zou komen = klemcriterium
- of het wijzigen van het gezag anderszins in het belang van het kind noodzakelijk is =
noodzakelijkheidscriterium
Omgang
• art. 1:377a BW = geen gezamenlijk gezag of juridisch ouderschap
• kind heeft recht op omgang met ouders en met persoon met wie hij in nauwe persoonlijke
betrekking staat
• niet met gezag belaste ouder heeft recht op en plicht tot omgang
• met gezag belaste ouder heeft plicht om de ontwikkeling van de band van kind met andere
ouder te bevorderen (art. 1:247 lid 3 BW)
Hof Arnhem-Leeuwarden 12 mei 2015 “vader van in overspel verwekte kinderen wil geen
omgang, kinderen willen wel contact. Rechtbank wijst af maar hof vindt dat er
proefcontacten moeten plaatsvinden onder begeleiding van gespecialiseerde bijzondere
curator”
Nauwe persoonlijke betrekking = family life = gezinsleven
• in beginsel moet er een emotionele band zijn met het kind; bijvoorbeeld je zorgt al een tijd
voor het kind
• genetische band is een startpunt, maar biovader of bijvoorbeeld grootouders moeten
bijkomende omstandigheden stellen om aan vereiste van de nauwe persoonlijke betrekking
te kunnen voldoen
• normaal gesproken hebben grootouders geen nauwe persoonlijke betrekking; moet sprake
zijn van verzorging; ‘normale kind-grootouder relatie’ is niet voldoende om een nauwe
persoonlijke betrekking aan te nemen
• HR 18 maart 2016 —> spermadonor met family life heeft recht op omgang —> er moet
statusvoorlichting gegeven door moeder aan kind
omgang grootouders
• Verwey Jonker instituut —> ontvankelijkheidsdrempel is te hoog en in het
ouderschapsplan zou hier standaard aandacht aan moeten worden besteed
• Kabinet = drempel verlagen kan leiden tot meer juridisering en wetswijziging om dit in
ouderschapsplan op te nemen is niet nodig, want gebeurt in de praktijk al
voorgenomen gezinsleven kan rol spelen bij aannemen family life —> buitenechtelijk
verwekte kinderen —> geen erkenning plaats te vinden want kind is in huwelijk geboren dus
heeft al twee ouders —> ‘echte’ vader wil wel omgangsregeling met het kind —> EHRM
oordeelt dat voorgenomen gezinsleven kan gelden dat niet-ontvankelijkverklaring van die
