Deel 1: Orthopedagogisch denken
en kijken
1. Situering Orthopedagogiek
1.1 De term Ortho-ped-agogie-k
Ortho = juist, recht, recht maken wat krom is. Specifieke, als moeilijk of problematisch ervaren
situaties e, contexten waarin we werken. Grens met gewone is niet scherp af te bakenen. Doel:
Perspectief brengen om verder te kunnen gaan (in wat vast of krom gelopen is)
Ped= Pais (Grieks) = kind Kinderen en jeugdigen
Bij de start van de wetenschap
Uitbreiding naar andere doelgroepen
Volwassenen met een verstandelijke beperking
Volwassen met NAH
Volwassen met dementie
Ortho-agogiek (specifiek over volwassenen)
Agogie = Begeleiden, leiden naar… visie of een idee dat wenselijk is na streven, naartoe
begeleiden Geen neutrale wetenschap (afvragen: welk doel is nu wenselijk?) Orthopedagogiek is
dus nooit neutraal, we zijn altijd aan het werken naar een bepaald doel toe.
K= Wetenschappelijke studie van (prof bachelor in orthopedagogie, Master in orthopedagogiek)
De wetenschappelijke studie van het begeleiden van kinderen, jongeren en volwassenen die zich in
een problematische situatie bevinden
1.2 Verhouding tussen pedagogiek en orthopedagogiek
1
, Beide opvoedings- en begeleidingsproces gekenmerkt door een ‘op weg zijn’
zonder vooraf te weten, de ‘zekerheid’ te hebben, dat het (eind) doel van de
opvoeding zal worden bereikt. (bekijk ppt What’s eating Gilbert grape) Vanuit
problematische wordt de essentie van het gewone duidelijk
Waarom loopt opvoeding vast? soms duidelijke factoren, soms zeer complex
- Je moet alle factoren en actoren bestuderen en hun interacties
- Er zijn veel modellen voor, o.m
1.3 Het doel en object van de orthopedagogiek
Geleidelijk aan verschoof de focus van een kind dat moeilijk opvoedbaar is naar een gezin in
opvoedingsnood. (onder invloed van systeemdenken persoon kan beter begrepen worden wnr de
hele context in rekening wordt gebracht)
2
,Nu is het doel eerst optimaliseren van de opvoeding, vroeger rechtstreeks optimaliseren van de
ontwikkeling van het kind.
Samenvattend: Moderne object van de orthopedagogiek kunnen we dus bepalend als de
problematische of vastgelopen opvoedings- of begeleidingssituatie en het doel is deze weer vlot te
krijgen. In de eerste plaats door een aanpassing van de opvoedingsfactoren zelf en in tweede
instantie door samenwerking met andere betrokkenen en disciplines.
1.3.1 De term POS
Bij decreet Integrale jeugdhulp (maart, 2014) werd POS vervangen door PLS (Problematische
leefsituatie) en VOS (verontrustende opvoedingssituatie)
PLS ook problemen buiten de strikte thuisopvoeding, zoals hardnekkig spijbelen, erin te vervatten.
Nu in meeste gevallen gebruik gemaakt van VOS? De term MOF is in het nieuw decreet
jeuddelinquentierecht recent vervangen door de jeugddelict.
1.3.2 De term handicap
Tegenwoordig in Vlaanderen liever term beperking dan handicap; er is een verschil tussen deze
termen! Elke persoon met een handicap heeft een of meerdere beperkingen, maar niet iedereen met
een beperking, heeft een handicap.
Elk langdurig en belangrijk participatieprobleem van een persoon dat te wijten is aan de combinatie
tussen functiestoornissen van mentale, psychische, lichamelijke of zintuiglijke aard, beperkingen bij
het uitvoeren van activiteiten en persoonlijke en externe factoren.
3
, De definitie handicap van het VAPH stoelt op de internationale classificatie van het Menselijk
functioneren (ICF), waarin 3 begrippen worden gehanteerd: ‘stoornis’, ‘ beperkingen’ en
‘maatschappelijk participatieprobleem’. Het VAPH hanteert de definitie ‘handicap’, waarin die 3
begrippen vervat zit.
Stoornis niet hetzelfde als ziekte of aandoening. Kan wel stoornissen van functies of organen tot
gevolg hebben. Een ziekte is noodzakelijk maar onvoldoende voorwaarde om te kunnen spreken van
handicap.
Beperkingen een stoornis leidt in principe tot beperkingen (welke activiteiten kunnen mensen nog
zelfstandig ondernemen en voor welke hebben ze ondersteuning nodig?)
Maatschappelijk participatieprobleem Handicap wordt in ICF omschreven als
participatieproblemen: problemen die iemand heeft met het deelnemen aan het maatschappelijk
leven. Als de omgevingsfactoren als oorzaak dominant zijn niet tot personen met handicap.
Volgens definitie moeten de participatieproblemen alsook de beperking langdurig en constant zijn.
1.4 De Orthopedagogiek is een praktijkgerichte wetenschap
Voortdurende wisselwerking met de praktijk
De praktijk = eerste bron voor vragen aan de wetenschap en de ontwikkeling in de wetenschap
bepaalt hoe men naar de praktijk kijkt.
Wim Ter Horst De orthopedagogiek begint en eindigt in de opvoedingswerkelijkheid van alledag.
1.5 De Orthopedagogiek is een dynamische wetenschap
Voortdurende beweging vanuit
Nieuwe inzichten uit onderzoek
Nieuwe tendensen uit kritische kijk
Nieuwe maatschappelijke evoluties
Steeds best mogelijke kennis op dat moment aanbieden.
(zie ook verder “evidence based practice”) en vb pagina 39
1.6 Orthopedagogische vakliteratuur
- Orthopedagogiek: Onderzoek en praktijk
- Vlaams tijdschrift voor Orthopedagogiek
- Tijdschrift voor Orthopedagogiek
- Tijdschrift voor Orthopedagogiek, Kinderpsychiatrie en Klinische Kinderpychologie.
1.7 Algemene en bijzondere orthopedagogiek
Algemeen begeleiding veranderen door specifieke inzet opvoedingsmiddelen
Bijzondere:
Kennis per doelgroep
Soorten doelgroepen
Specifieke zorgvragen per doelgroep
Werkveld specifiek
Doelgroepen1,2 en 3
2 Stromingen in de orthopedagogiek
3 stromingen die heel veel linken met elkaar hebben
4
en kijken
1. Situering Orthopedagogiek
1.1 De term Ortho-ped-agogie-k
Ortho = juist, recht, recht maken wat krom is. Specifieke, als moeilijk of problematisch ervaren
situaties e, contexten waarin we werken. Grens met gewone is niet scherp af te bakenen. Doel:
Perspectief brengen om verder te kunnen gaan (in wat vast of krom gelopen is)
Ped= Pais (Grieks) = kind Kinderen en jeugdigen
Bij de start van de wetenschap
Uitbreiding naar andere doelgroepen
Volwassenen met een verstandelijke beperking
Volwassen met NAH
Volwassen met dementie
Ortho-agogiek (specifiek over volwassenen)
Agogie = Begeleiden, leiden naar… visie of een idee dat wenselijk is na streven, naartoe
begeleiden Geen neutrale wetenschap (afvragen: welk doel is nu wenselijk?) Orthopedagogiek is
dus nooit neutraal, we zijn altijd aan het werken naar een bepaald doel toe.
K= Wetenschappelijke studie van (prof bachelor in orthopedagogie, Master in orthopedagogiek)
De wetenschappelijke studie van het begeleiden van kinderen, jongeren en volwassenen die zich in
een problematische situatie bevinden
1.2 Verhouding tussen pedagogiek en orthopedagogiek
1
, Beide opvoedings- en begeleidingsproces gekenmerkt door een ‘op weg zijn’
zonder vooraf te weten, de ‘zekerheid’ te hebben, dat het (eind) doel van de
opvoeding zal worden bereikt. (bekijk ppt What’s eating Gilbert grape) Vanuit
problematische wordt de essentie van het gewone duidelijk
Waarom loopt opvoeding vast? soms duidelijke factoren, soms zeer complex
- Je moet alle factoren en actoren bestuderen en hun interacties
- Er zijn veel modellen voor, o.m
1.3 Het doel en object van de orthopedagogiek
Geleidelijk aan verschoof de focus van een kind dat moeilijk opvoedbaar is naar een gezin in
opvoedingsnood. (onder invloed van systeemdenken persoon kan beter begrepen worden wnr de
hele context in rekening wordt gebracht)
2
,Nu is het doel eerst optimaliseren van de opvoeding, vroeger rechtstreeks optimaliseren van de
ontwikkeling van het kind.
Samenvattend: Moderne object van de orthopedagogiek kunnen we dus bepalend als de
problematische of vastgelopen opvoedings- of begeleidingssituatie en het doel is deze weer vlot te
krijgen. In de eerste plaats door een aanpassing van de opvoedingsfactoren zelf en in tweede
instantie door samenwerking met andere betrokkenen en disciplines.
1.3.1 De term POS
Bij decreet Integrale jeugdhulp (maart, 2014) werd POS vervangen door PLS (Problematische
leefsituatie) en VOS (verontrustende opvoedingssituatie)
PLS ook problemen buiten de strikte thuisopvoeding, zoals hardnekkig spijbelen, erin te vervatten.
Nu in meeste gevallen gebruik gemaakt van VOS? De term MOF is in het nieuw decreet
jeuddelinquentierecht recent vervangen door de jeugddelict.
1.3.2 De term handicap
Tegenwoordig in Vlaanderen liever term beperking dan handicap; er is een verschil tussen deze
termen! Elke persoon met een handicap heeft een of meerdere beperkingen, maar niet iedereen met
een beperking, heeft een handicap.
Elk langdurig en belangrijk participatieprobleem van een persoon dat te wijten is aan de combinatie
tussen functiestoornissen van mentale, psychische, lichamelijke of zintuiglijke aard, beperkingen bij
het uitvoeren van activiteiten en persoonlijke en externe factoren.
3
, De definitie handicap van het VAPH stoelt op de internationale classificatie van het Menselijk
functioneren (ICF), waarin 3 begrippen worden gehanteerd: ‘stoornis’, ‘ beperkingen’ en
‘maatschappelijk participatieprobleem’. Het VAPH hanteert de definitie ‘handicap’, waarin die 3
begrippen vervat zit.
Stoornis niet hetzelfde als ziekte of aandoening. Kan wel stoornissen van functies of organen tot
gevolg hebben. Een ziekte is noodzakelijk maar onvoldoende voorwaarde om te kunnen spreken van
handicap.
Beperkingen een stoornis leidt in principe tot beperkingen (welke activiteiten kunnen mensen nog
zelfstandig ondernemen en voor welke hebben ze ondersteuning nodig?)
Maatschappelijk participatieprobleem Handicap wordt in ICF omschreven als
participatieproblemen: problemen die iemand heeft met het deelnemen aan het maatschappelijk
leven. Als de omgevingsfactoren als oorzaak dominant zijn niet tot personen met handicap.
Volgens definitie moeten de participatieproblemen alsook de beperking langdurig en constant zijn.
1.4 De Orthopedagogiek is een praktijkgerichte wetenschap
Voortdurende wisselwerking met de praktijk
De praktijk = eerste bron voor vragen aan de wetenschap en de ontwikkeling in de wetenschap
bepaalt hoe men naar de praktijk kijkt.
Wim Ter Horst De orthopedagogiek begint en eindigt in de opvoedingswerkelijkheid van alledag.
1.5 De Orthopedagogiek is een dynamische wetenschap
Voortdurende beweging vanuit
Nieuwe inzichten uit onderzoek
Nieuwe tendensen uit kritische kijk
Nieuwe maatschappelijke evoluties
Steeds best mogelijke kennis op dat moment aanbieden.
(zie ook verder “evidence based practice”) en vb pagina 39
1.6 Orthopedagogische vakliteratuur
- Orthopedagogiek: Onderzoek en praktijk
- Vlaams tijdschrift voor Orthopedagogiek
- Tijdschrift voor Orthopedagogiek
- Tijdschrift voor Orthopedagogiek, Kinderpsychiatrie en Klinische Kinderpychologie.
1.7 Algemene en bijzondere orthopedagogiek
Algemeen begeleiding veranderen door specifieke inzet opvoedingsmiddelen
Bijzondere:
Kennis per doelgroep
Soorten doelgroepen
Specifieke zorgvragen per doelgroep
Werkveld specifiek
Doelgroepen1,2 en 3
2 Stromingen in de orthopedagogiek
3 stromingen die heel veel linken met elkaar hebben
4
