VOLLEDIGE samenvatting OWM-D: het leren stimuleren

1- Leren, een complex, divers en onzichtbaar fenomeen
1.1 WAT IS LEREN?
LEREN…
- gebeurt in verschillende contexten (plaats)
° school
° spontaan in het dagelijkse leven: nieuws, leiding geven, dagbladen, vergaderingen
- heeft een verschillende aard
- heeft te maken met verschillende inhouden
- gaat door gedurende onze volledige ontwikkeling (levenslang leren)

HOE LEREN?
- theorie verwerken
- in interactie gaan met anderen
- zaken concreet ervaren
- erover reflecteren

INTENTIONEEL LEREN = het is mijn doel om iets te leren

INCIDENTEEL LEREN = toevallig iets tegenkomen
Bv. Les muzische, maar er is iemand jarig. De taart moet in gelijke delen verdeeld worden
→ incident dat zich voordoet in de muzische les, want het is wiskunde en was geen lesdoel

OPERANT LEREN = er is een gedrag dat zich niet vaak voordoet, het bedrag belonen
zodat het gedrag zich meer zal voordoen

Schools Buitenschool
Formeel Informeel
→ er zijn doelen aan gekoppeld

Intentioneel incidenteel
! lessen aansluiten bij de leef- en
belevingswereld van de kinderen
→ ↑ leermotivatie




1

, 1.1.1 EEN BEHAVIORISTISCHE VISIE OP LEREN – WATSON
→ de omgeving bepaalt wat iemand doet en leert
→ Black-box-benadering: relatie tussen prikkel en gedrag wordt bestudeerd


Stimulus Respons
Lerende
= prikkel = gedrag

Blackbox want: mentale leerprocessen worden buiten beschouwing gelaten

→ nadruk op waarneembare gedragsveranderingen als resultaat van een leerproces
Bv. De lesdoelen in een lesvoorbereiding
→ drie behavioristische leerprincipes
1- Klassieke conditionering
2- Operante conditionering
3- Leren door imiteren/ modelleren/ sociaal leren

KLASSIEKE CONDITIONERING – PAVLOV
= leren om één gebeurtenis met een andere te associëren
→ een leerproces door associatie




OS
+ → OR
NS




Bv. Het stoppen voor een rood verkeerslicht
Een kind dat altijd op zijn kop krijgt van de leraar Engels begint na een tijd Engels te haten

Het leren vindt plaats in de fase waarin de CS gekoppeld wordt aan de OS = leerfase

KENMERKEN
1- Uitdoving of extinctie
→ CS niet meer gekoppeld aan OS → aangeleerde gedrag na een tijd verdwijnen
2- Een uitgedoofde reactie kunnen we herconditioneren
3- Stimulusgeneralisatie
→ bepaalde stimuli gelijkend op de CS zal tot dezelfde CR leiden
4- Stimulusdiscriminatie
→  stimulusgeneralisatie
→ leren tussen verschillende prikkels & leren reageren op specifieke prikkels




2

, - Associatieprincipe
→ voedsel en bel worden aan elkaar gekoppeld → speeksel
→ OS + NS → OR
- Onwillekeurige / reflexmatige gedragingen:
= buiten onze wil, hebben we niet direct greep op
→een reflex is een automatische reactie op een specifieke prikkel

OPERANTE CONDITIONERING – SKINNER & THORNDIKE
→ gedrag wordt beïnvloed door zijn gevolgen
! voorwaarde tijdens leerproces: directe bekrachtiging
→ trail & error – leren door te proberen
→ LEERWET VAN HET EFFECT
- gedrag/reactie + bekrachtiging
→ gedrag/reactie zal steeds vaker voorkomen
= aanleren
- gedrag/reactie + geen bekrachtiging
→ gedrag/reactie zal steeds minder voorkomen
= afleren




→ KENMERKEN VAN BEKRACHTIGING
1- direct volgen op respons
2- voldoende sterk: een impact
3- kan op duurzame wijze gebruikt worden
4- past bij het respons

→ 3 SOORTEN BEKRACHTIGERS
1- positieve en negatieve bekrachtigers
→ het gevolg zal zich meer of minder voordoen (vermijdingsleren)
2- sociale en niet sociale bekrachtigers
→ sociale bekrachtiging = immaterieel van aard
→ niet-sociale bekrachtiging = materieel van aard
3- continue en partiële bekrachtigers
→ continue = elk gedrag wordt telkens gevolgd door bekrachtiger
→ partiële = gedrag niet elke keer gevolgd door bekrachtiger



3

, LEREN DOOR IMITEREN, MODELLEREN OF SOCIAAL LEREN – BANDURA
Bobo doll experiment
2 FASEN BIJ IMITATIE
1- de verwervingsfase:
→ leren door anderen waar te nemen & het modelgedrag op te slagen
2- de uitvoeringsfase
→ het gedrag van het geobserveerde model nadoen
KENMERKEN:
 Gevolgen van gedrag bij ander waarnemen
 Aandachtig en bewust waarnemen
 Pas imiteren als je goed hebt onthouden, zich herinneren wat geobserveerd wordt
 Gemotiveerd zijn om geobserveerde gedrag te imiteren
 Imiteren als je er een motief voor hebt, met andere woorden gemotiveerd zijn om
geobserveerde gedrag te imiteren
 Lerende wil gelijkenis vertonen met model
 In staat zijn om geobserveerde gedrag te reproduceren

1.1.2 EEN COGNITIVISTISCHE VISIE OP LEREN
→ informatietheoretische benadering: leren is het verwerken en opslaan van informatie


Input Verwerking Output

→ de lerende geeft betekenis aan informatie

→ 2 VERTEGENWOORDIGERS VAN COGNITIVISTISCHE VISIE
1- Bruner
* mens zoekt zelfstandig en actief informatie
→ creatief verwerken
→ richting geven aan gedrag
* elke mens heeft een kennisstructuur – een representatiesysteem
= kennis gestructureerd & opgeslagen → rol bij ophalen & terugvinden kennis
* mens construeert eigen subjectieve werkelijkheid – betekenisgever

2- Ausubel
* nieuwe kennis integreren, door te koppelen aan aanwezige ankerbegrippen

INZICHTELIJK LEREN – WOLFGANG KOHLER
I-> doelgerichte organisatie van de probleemsituatie

KENMERKEN
- aha-erlebnis
- inzicht kan in gelijkaardige situaties worden gebruikt – transfer
- oplossing die geen resultaat oplevert, gaat men niet meer proberen
- men gebruikt volledige situatie om tot inzicht te komen – verschillende invalshoeken




4