Bewustzijn
CONCEPT: WAT IS DE RELATIE TUSSEN BEWUSTZIJN EN ANDERE MENTALE
PROCESSEN?....................................................................................................... 2
COGNITIEVE NEUROWETENSCHAP..................................................................................2
HOE KAN BEWUSTZIJN BESTUDEERD WORDEN?..................................................................2
NIVEAUS VAN BEWUSTZIJN..........................................................................................2
ANDERE BENADERINGEN VAN BEWUSTZIJN.......................................................................2
STROOM VAN BEWUSTZIJN VAN JAMES................................................................................................. 2
MODERNE COGNITIEVE PERSPECTIEF.................................................................................................... 2
COMA EN VERWANTE BEWUSTZIJNSTOESTANDEN................................................................4
COMA –........................................................................................................................................ 4
GLASGOW COMA SCALE –................................................................................................................. 4
BLIJVEND VEGETATIEVE TOESTAND –.................................................................................................... 4
CONCEPT: WAT IS DE CYCLUS VAN HET ALLEDAAGSE ‘NORMALE’ BEWUSTZIJN?.......4
SLAAP EN DROMEN...................................................................................................4
BELANGIJKSTE GEBEURTENISSEN TIJDENS DE SLAAP............................................................4
DE FUNCTIE VAN SLAAP.............................................................................................6
SLAAPTEKORT VS. DE CIRCADIAANSE KLOK......................................................................6
WAAROM WE DROMEN: EEN CROSS-CULTUREEL PERSPECTIEF................................................6
DROMEN ALS BETEKENISVOLLE GEBEURTENISSEN...............................................................6
DROMEN ALS WILLEKEURIGE HERSENACTIVITEIT................................................................6
SLAAPSTOORNISSEN..................................................................................................7
CONCEPT: WELKE ANDERE VORMEN KAN HET BEWUSTZIJN AANNEMEN?.................7
WELKE ANDERE VORMEN KAN HET BEWUSTZIJN AANNEMEN?.................................................7
HYPNOSE ALS VERANDERDE BEWUSTZIJNSTOESTAND: WELKE MECHANISMEN SPELEN EEN ROL?.......7
PRAKTISCHE TOEPASSINGEN VAN HYPNOSE......................................................................8
GEBRUIK HYPNOSE BIJ GETUIGENVERKLARINGEN (GEISELMAN ET AL., 1985).............................8
TRANSCRIPTIE/ANALYSE VAN DE INTERVIEWS....................................................................8
CONCLUSIE: HYPNOSE EN GETUIDEVERKLARING.................................................................8
MEDITATIE............................................................................................................. 9
BEWUSTZIJN EN PSYCHOACTIEVE MIDDELEN.....................................................................9
AFHANKELIJKHEID EN VERSLAVING...............................................................................10
TOT SLOT: VERANDERDE TOESTAND DOOR VERDOVING......................................................10
ALGEMENE ANESTHETICA –.............................................................................................................. 10
VOORBEELD MPC............................................................................................... 11
1
, Concept: Wat is de relatie tussen bewustzijn en andere mentale
processen?
= De hersenen werken op vele niveaus tegelijk, zowel bewuste als onbewuste:
Bewustzijn kan verschillende vormen aannemen, terwijl tegelijkertijd zich andere
mentale processen afspelen waar we ons niet bewust van zijn
Cognitieve neurowetenschap
Verband tussen mentale processen en de hersenen wordt bestudeerd in cognitieve
neurowetenschap (een interdisciplinair wetenschapsgebied waar cognitief
psychologen, neurowetenschappers, computerwetenschappers en onderzoekers uit
andere vakgebieden onderzoek doen)
Hoe kan bewustzijn bestudeerd worden?
Technieken zoals EEG, MRI, fMRI en PET brengen in beeld wat er gebeurt in de
hersenstructuren tijdens bewuste verwerking
Mentale rotatietaken(zie figuur) en inzoomen op details van
mentale beelden (Kosslyn)
Niveaus van bewustzijn
Bewustzijn –
Hersenprocessen waarvan we bewust zijn
Niet-bewuste –
Alle processen in de hersenen die buiten het bewustzijn omgaan (bv. hartslag,
ademen, controle interne organen)
Voorbewuste –
Informatie die op dit moment niet in het bewustzijn aanwezig is, maar naar het
bewustzijn kan gebracht worden als er aandacht aangegeven wordt, dus beschikbaar
is
Onbewuste –
‘Doof’ niveau waar bepaalde informatie zonder wij er iets van merken wordt
opgeslagen en verwerkt
Andere benaderingen van bewustzijn
Stroom van bewustzijn van James
- Bewust van ons zelf en stimulatie uit de omgeving
- Twee niveaus: waar we onze aandacht op richten (focus) en het perifere bewustzijn
Moderne cognitieve perspectief
- Computer metafoor
2
CONCEPT: WAT IS DE RELATIE TUSSEN BEWUSTZIJN EN ANDERE MENTALE
PROCESSEN?....................................................................................................... 2
COGNITIEVE NEUROWETENSCHAP..................................................................................2
HOE KAN BEWUSTZIJN BESTUDEERD WORDEN?..................................................................2
NIVEAUS VAN BEWUSTZIJN..........................................................................................2
ANDERE BENADERINGEN VAN BEWUSTZIJN.......................................................................2
STROOM VAN BEWUSTZIJN VAN JAMES................................................................................................. 2
MODERNE COGNITIEVE PERSPECTIEF.................................................................................................... 2
COMA EN VERWANTE BEWUSTZIJNSTOESTANDEN................................................................4
COMA –........................................................................................................................................ 4
GLASGOW COMA SCALE –................................................................................................................. 4
BLIJVEND VEGETATIEVE TOESTAND –.................................................................................................... 4
CONCEPT: WAT IS DE CYCLUS VAN HET ALLEDAAGSE ‘NORMALE’ BEWUSTZIJN?.......4
SLAAP EN DROMEN...................................................................................................4
BELANGIJKSTE GEBEURTENISSEN TIJDENS DE SLAAP............................................................4
DE FUNCTIE VAN SLAAP.............................................................................................6
SLAAPTEKORT VS. DE CIRCADIAANSE KLOK......................................................................6
WAAROM WE DROMEN: EEN CROSS-CULTUREEL PERSPECTIEF................................................6
DROMEN ALS BETEKENISVOLLE GEBEURTENISSEN...............................................................6
DROMEN ALS WILLEKEURIGE HERSENACTIVITEIT................................................................6
SLAAPSTOORNISSEN..................................................................................................7
CONCEPT: WELKE ANDERE VORMEN KAN HET BEWUSTZIJN AANNEMEN?.................7
WELKE ANDERE VORMEN KAN HET BEWUSTZIJN AANNEMEN?.................................................7
HYPNOSE ALS VERANDERDE BEWUSTZIJNSTOESTAND: WELKE MECHANISMEN SPELEN EEN ROL?.......7
PRAKTISCHE TOEPASSINGEN VAN HYPNOSE......................................................................8
GEBRUIK HYPNOSE BIJ GETUIGENVERKLARINGEN (GEISELMAN ET AL., 1985).............................8
TRANSCRIPTIE/ANALYSE VAN DE INTERVIEWS....................................................................8
CONCLUSIE: HYPNOSE EN GETUIDEVERKLARING.................................................................8
MEDITATIE............................................................................................................. 9
BEWUSTZIJN EN PSYCHOACTIEVE MIDDELEN.....................................................................9
AFHANKELIJKHEID EN VERSLAVING...............................................................................10
TOT SLOT: VERANDERDE TOESTAND DOOR VERDOVING......................................................10
ALGEMENE ANESTHETICA –.............................................................................................................. 10
VOORBEELD MPC............................................................................................... 11
1
, Concept: Wat is de relatie tussen bewustzijn en andere mentale
processen?
= De hersenen werken op vele niveaus tegelijk, zowel bewuste als onbewuste:
Bewustzijn kan verschillende vormen aannemen, terwijl tegelijkertijd zich andere
mentale processen afspelen waar we ons niet bewust van zijn
Cognitieve neurowetenschap
Verband tussen mentale processen en de hersenen wordt bestudeerd in cognitieve
neurowetenschap (een interdisciplinair wetenschapsgebied waar cognitief
psychologen, neurowetenschappers, computerwetenschappers en onderzoekers uit
andere vakgebieden onderzoek doen)
Hoe kan bewustzijn bestudeerd worden?
Technieken zoals EEG, MRI, fMRI en PET brengen in beeld wat er gebeurt in de
hersenstructuren tijdens bewuste verwerking
Mentale rotatietaken(zie figuur) en inzoomen op details van
mentale beelden (Kosslyn)
Niveaus van bewustzijn
Bewustzijn –
Hersenprocessen waarvan we bewust zijn
Niet-bewuste –
Alle processen in de hersenen die buiten het bewustzijn omgaan (bv. hartslag,
ademen, controle interne organen)
Voorbewuste –
Informatie die op dit moment niet in het bewustzijn aanwezig is, maar naar het
bewustzijn kan gebracht worden als er aandacht aangegeven wordt, dus beschikbaar
is
Onbewuste –
‘Doof’ niveau waar bepaalde informatie zonder wij er iets van merken wordt
opgeslagen en verwerkt
Andere benaderingen van bewustzijn
Stroom van bewustzijn van James
- Bewust van ons zelf en stimulatie uit de omgeving
- Twee niveaus: waar we onze aandacht op richten (focus) en het perifere bewustzijn
Moderne cognitieve perspectief
- Computer metafoor
2