WEEK 5: INTERNATIONALE STIJL EN BRUTALISME
1 BAUHAUS WEIMAR – DESSAU
VERGELIJKING
BEAUX-ARTS
• Opgericht door Louis XIV en minister Colbert
• Architect als meester ontwerper: toont ideeën a.d.h.v. plan, sectie, opstand
• Architectuur superieur aan ambacht (= kritiek op gildensysteem van de Middeleeuwen)
o Element van ambacht belangrijk (nog teruggekomen)
• Studie van historische stijlen. Klassieke ontwerpregels (symmetrie, proportie en axialiteit)
• Architectuuropleiding in dezelfde school als beeldhouwkunst en schilderkunst
o Nadruk op realistische weergave, schilderen, tekenen, beeldhouwen
• Hoe zag opleiding eruit?
o Kiezen voor atelier waar ingangsproef voor was
o Aantal proeven ook nog slagen
o Opleiding benadrukt technische vaardigheid
Moesten kopiëren en daarna zelf ontwerpen (zie standbeelden)
• Kwam kritiek op eind jaren 1960
o “the greatest, oldest, but most reactionary, the most absurd, the most traditional, the most
academic architectural school of Europe”
o Studentenopstand. Instituut wordt als te rigide en hiërarchisch gezien
Geconfronteerd met nieuwe realiteit/waarheid en willen daarin meegaan
Op zoek naar expressiviteit ipv. Kopiëren van grootmeesters
Idee ingangsexamen vonden ze elitair mensen uitsluiten, niet democratisch
THE POLYTECHNISCHE TRADITIE
• Naar het model van de École Polytechnique in Parijs
• Militaire academie onder Napoleon I in 1804
• Training gericht op toegepaste wetenschappen en techniek ten dienste van de staat
• Nadruk op technische kunde en economische constructie, niet op ontwerp en compositie ( Beaux -
Arts)
• Specialisatie in architectuur enkel in het derde jaar
o Belangrijk onderzoeksfundament, eerste technische
BAUHAUS: WEIMAR – DESSAU
• Anti-academische attitude
• Belang van ambacht
• Ontwerp voor massaproductie
• Drie fases
o Bauhaus in Weimar 1919-1925
o Bauhaus in Dessau 1925-1932
o Bauhaus in Berlijn 1932-1933
BAUHAUS IN WEIMAR 1919 – 1925
• Fusie Kunsthochschule en Kunstgewerbeschule (Henry van de Velde)
• Walter Gropius (1883-1969) eerste directeur
• Initiële doel Bauhaus: herstellen van relatie tussen kunst en ambacht
• Totaalkunstwerk: alle kunsten, inclusief architectuur opgenomen in de opleiding
o Gezamstkunstwerk
o Geen architectuur opleiding, maar alle elementen die met kunst te maken hebben worden
onderwezig
o William Morris zei: gebruiken ambacht als reactie tegen industrie
o Werkbund: gaan voor geïndustrialiseerd ambacht ()
o Gropius: wil alles combineren, totaalvisie ontwerpen, industrie omarmen (3 pijlers)
• 3 pijlers: Kunst, ambacht en industrie
1
, WEEK 5: INTERNATIONALE STIJL EN BRUTALISME
• functionering
o (Grotendeels) onafhankelijk van staatssteun
o zelfbedruipend systeem (verkoop producten vervaardigd in de workshops)
o studentenwerk werd verkocht
o Vrouwen aanvankelijk enkel welkom in de weefworkshops
Discriminatie leidt tot revolutie in textielontwerp
• Van focus op ambacht naar een expressionistische fase (nadruk op persoonlijke artistieke ontplooiing
(Itten))
o Veel verschuivingen ( Morris, Werkbund, Gropius)
o Veel verschillende persoonlijkheden die samen gingen werken, veel conflicten
o Wil weg van het discriminerende (politiek kwam er ook veel kritiek op)
o Focussen op ontwikkeling totaal architectuur, taal abstractie en ontwerp
o Hoe creatieve proces leerlingen blootleggen
• Kernpunten manifest
o Ultieme doel van alle kunsten is het bouwen. Kunst is geen beroep
o Kunst is niet de luxe van de enkeling, maar is er om genoten te worden door een brede massa
Kunstenaar is verheven ambachtsman
o Functionaliteit bepaalt de vorm
o Slim gebruik van ruimte, materialen en middelen
o Nieuwe materialen, nieuwe constructiemethodes en nieuwe attitude
• Vereniging verschillende ambachten
o In vergelijking met die van Beaux-Arts (dia 7)
o Workshop training: veel technieken werden geleerd, ateliers werden ontworpen
ENKELE MEESTERS
• Oskar Schlemmer (1888 – 1943)
o Theater workshop
o Duitse schilder, beeldhouwer en choreograaf
o Triadisches Ballett
Revolutionair op vlak van theater
Avant garde
o Maakte totaalontwerp voor theater
Kostuum, achtergrond en choreografie
Integratie van kunst in theater gegeven
o Geometrische benadering van menselijk figuur
Mensen worden bijna objecten op podium
o Grenzen decor, kostuum en decor vervagen
• Paul Klee (1879 – 1940)
o Duits-Zwitserse kunstenaar
o “Vorm” meester in het boekbinden, glas-in-lood en muurschildering (1921-1931)
Beïnvloed door het expressionisme, kubisme en surrealisme
Stap voor stap benadering naar artistieke expressie
Had een unieke stijl waarbij symboliek, kleur en vorm primeren
Sterk compositorisch, dromerig
o Gaf les in kunsttheorie en toegepaste kunst
Wou abstracte concepten toegankelijk maken voor studenten
Benadrukte artistieke expressie als manier om emoties te uiten en ontdekken
2
1 BAUHAUS WEIMAR – DESSAU
VERGELIJKING
BEAUX-ARTS
• Opgericht door Louis XIV en minister Colbert
• Architect als meester ontwerper: toont ideeën a.d.h.v. plan, sectie, opstand
• Architectuur superieur aan ambacht (= kritiek op gildensysteem van de Middeleeuwen)
o Element van ambacht belangrijk (nog teruggekomen)
• Studie van historische stijlen. Klassieke ontwerpregels (symmetrie, proportie en axialiteit)
• Architectuuropleiding in dezelfde school als beeldhouwkunst en schilderkunst
o Nadruk op realistische weergave, schilderen, tekenen, beeldhouwen
• Hoe zag opleiding eruit?
o Kiezen voor atelier waar ingangsproef voor was
o Aantal proeven ook nog slagen
o Opleiding benadrukt technische vaardigheid
Moesten kopiëren en daarna zelf ontwerpen (zie standbeelden)
• Kwam kritiek op eind jaren 1960
o “the greatest, oldest, but most reactionary, the most absurd, the most traditional, the most
academic architectural school of Europe”
o Studentenopstand. Instituut wordt als te rigide en hiërarchisch gezien
Geconfronteerd met nieuwe realiteit/waarheid en willen daarin meegaan
Op zoek naar expressiviteit ipv. Kopiëren van grootmeesters
Idee ingangsexamen vonden ze elitair mensen uitsluiten, niet democratisch
THE POLYTECHNISCHE TRADITIE
• Naar het model van de École Polytechnique in Parijs
• Militaire academie onder Napoleon I in 1804
• Training gericht op toegepaste wetenschappen en techniek ten dienste van de staat
• Nadruk op technische kunde en economische constructie, niet op ontwerp en compositie ( Beaux -
Arts)
• Specialisatie in architectuur enkel in het derde jaar
o Belangrijk onderzoeksfundament, eerste technische
BAUHAUS: WEIMAR – DESSAU
• Anti-academische attitude
• Belang van ambacht
• Ontwerp voor massaproductie
• Drie fases
o Bauhaus in Weimar 1919-1925
o Bauhaus in Dessau 1925-1932
o Bauhaus in Berlijn 1932-1933
BAUHAUS IN WEIMAR 1919 – 1925
• Fusie Kunsthochschule en Kunstgewerbeschule (Henry van de Velde)
• Walter Gropius (1883-1969) eerste directeur
• Initiële doel Bauhaus: herstellen van relatie tussen kunst en ambacht
• Totaalkunstwerk: alle kunsten, inclusief architectuur opgenomen in de opleiding
o Gezamstkunstwerk
o Geen architectuur opleiding, maar alle elementen die met kunst te maken hebben worden
onderwezig
o William Morris zei: gebruiken ambacht als reactie tegen industrie
o Werkbund: gaan voor geïndustrialiseerd ambacht ()
o Gropius: wil alles combineren, totaalvisie ontwerpen, industrie omarmen (3 pijlers)
• 3 pijlers: Kunst, ambacht en industrie
1
, WEEK 5: INTERNATIONALE STIJL EN BRUTALISME
• functionering
o (Grotendeels) onafhankelijk van staatssteun
o zelfbedruipend systeem (verkoop producten vervaardigd in de workshops)
o studentenwerk werd verkocht
o Vrouwen aanvankelijk enkel welkom in de weefworkshops
Discriminatie leidt tot revolutie in textielontwerp
• Van focus op ambacht naar een expressionistische fase (nadruk op persoonlijke artistieke ontplooiing
(Itten))
o Veel verschuivingen ( Morris, Werkbund, Gropius)
o Veel verschillende persoonlijkheden die samen gingen werken, veel conflicten
o Wil weg van het discriminerende (politiek kwam er ook veel kritiek op)
o Focussen op ontwikkeling totaal architectuur, taal abstractie en ontwerp
o Hoe creatieve proces leerlingen blootleggen
• Kernpunten manifest
o Ultieme doel van alle kunsten is het bouwen. Kunst is geen beroep
o Kunst is niet de luxe van de enkeling, maar is er om genoten te worden door een brede massa
Kunstenaar is verheven ambachtsman
o Functionaliteit bepaalt de vorm
o Slim gebruik van ruimte, materialen en middelen
o Nieuwe materialen, nieuwe constructiemethodes en nieuwe attitude
• Vereniging verschillende ambachten
o In vergelijking met die van Beaux-Arts (dia 7)
o Workshop training: veel technieken werden geleerd, ateliers werden ontworpen
ENKELE MEESTERS
• Oskar Schlemmer (1888 – 1943)
o Theater workshop
o Duitse schilder, beeldhouwer en choreograaf
o Triadisches Ballett
Revolutionair op vlak van theater
Avant garde
o Maakte totaalontwerp voor theater
Kostuum, achtergrond en choreografie
Integratie van kunst in theater gegeven
o Geometrische benadering van menselijk figuur
Mensen worden bijna objecten op podium
o Grenzen decor, kostuum en decor vervagen
• Paul Klee (1879 – 1940)
o Duits-Zwitserse kunstenaar
o “Vorm” meester in het boekbinden, glas-in-lood en muurschildering (1921-1931)
Beïnvloed door het expressionisme, kubisme en surrealisme
Stap voor stap benadering naar artistieke expressie
Had een unieke stijl waarbij symboliek, kleur en vorm primeren
Sterk compositorisch, dromerig
o Gaf les in kunsttheorie en toegepaste kunst
Wou abstracte concepten toegankelijk maken voor studenten
Benadrukte artistieke expressie als manier om emoties te uiten en ontdekken
2
