MTH – theorie-examenvoorbereiding
Wet en regelgeving
WGBO (wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst): de wet regelt de rechten van de
patiënt. In de WGBO wordt ervan uitgegaan dat er bij een medische handeling sprake is van een
overeenkomst tussen de hulpverlener. De WGBO kent twee uitgangspunten:
1. Informatieplicht
2. Het toestemmingsvereiste
Er zijn drie uitzonderingen op de plicht om informatie te geven:
- Er kan geen informatie gegeven worden, door bijv. bewusteloosheid.
- De patiënt weigert informatie te ontvangen, bijv. verzorg de wond ik wil het niet zien
- De hulpverlener kan besluiten om geen informatie te geven te geven bij een sterk nadelig
effect op de patiënt (na overleg met andere zorgverlener)
Leeftijdsgroepen WGBO:
1. Personen vanaf 16 jaar: zelfstandig bevoegd beslissingen te nemen.
2. Kinderen tussen 12 en 16 jaar: gezamenlijke verantwoordelijkheid.
3. Bij kinderen tot 12 jaar: toestemming ouders vereist.
BIG (wet beroepen in de individuele gezondheidszorg): het verbeteren en waarborgen van de
kwaliteit van de medische hulpverlening. Titelbescherming voor 8 beroepen: arts, tandarts,
apotheker, gezondheidszorgpsycholoog, psychotherapeut, fysiotherapeut, verloskundige en
verpleegkundige.
De wet BIG beschermt patiënten tegen ondeskundige hulpverleners. Er zijn dertien ‘voorbehouden
handelingen’:
1. Verrichten van heelkundige handelingen;
2. Verrichten van verloskundige handelingen;
3. Verrichten van endoscopieën;
4. Verrichten van katheterisaties;
5. Geven van injecties;
6. Verrichten van puncties;
7. Onder narcose brengen;
8. In de gezondheidszorg gebruikmaken van radioactieve stoffen of toestellen die radioactieve
stralen uitzenden;
9. Verrichten van electieve cardioversie;
10. Verrichten van defibrillatie;
11. Toepassen van elektroconvulsieve therapie;
12. Steenvergruizing voor geneeskundige doeleinden;
13. Verrichten van handelingen ten aanzien van menselijke geslachtscellen en embryo’s, tenzij
dit gedaan wordt om een zwangerschap tot stand te brengen.
Bij het verrichten van een medische handeling stelt de wet BIG de voorwaarden van:
- Bevoegdheid: je hebt voldoende scholing gehad (zowel theorie als praktijk).
- Bekwaam: je hebt voldoende ervaring om deze handeling zelfstandig uit te voeren. je moet
jezelf geregeld laten beoordelen (meestal eens per jaar) door iemand die zelfstandig bevoegd
is in de wet BIG (bijv. arts)
Bij de voorbehouden handelingen komen er nog twee voorwaarden bij:
-Opdracht: je mag de handeling alleen uitvoeren na opdracht van de arts.
-Mogelijkheid van tussenkomst van de arts: indien nodig moet de arts direct beschikbaar zijn om bij
de voorbehouden handeling te assisteren of deze over te nemen.
Voor alle medische handelingen geldt dat de uitvoerder zelfstandig verantwoordelijk is voor die
handelingen. Doordat voor doktersassistent geen BIG geldt is er geen tuchtrecht mogelijk. De
aansprakelijkheid loopt dan via het gewone strafrecht of civiel recht.
,SOEP-notatie
Subjectief: welke klachten heeft de patiënt?
Objectief: wat is er bij onderzoek gevonden?
Evaluatie: klacht- of ziektediagnose & ICPC-code
Plan: wat gaat er gebeuren (zoals advies, medicatie of verwijzing)?
Soorten keuringen:
Wettelijk verplicht: rijbewijskeuring, brandweerkeuring, politiekeuring etc.
PAGO: periodiek arbeidsgezondheidskeuring
PGO: periodiek gezondheidskeuringsonderzoek: baby’s peuters
Mensen kunnen ook zelf voor een medische keuring kiezen denk hier bijv. aan topsporters.
Een PAGO wordt 1x in de 4 jaar afgenomen. De inhoud van een PAGO bestaat uit:
- Biometrisch onderzoek: meten van lichaamsfuncties
- Vragenlijst
- Lichamelijk onderzoek
WIP Werkgroep Infectie Preventie
Hierin staan nationale richtlijnen voor infectiepreventie uitgebracht voor zorginstellingen.
WHO World Health Organisation (wereldgezondheidsorganisatie): is een gespecialiseerde organisatie
met als doel wereldwijde aspecten van de gezondheidszorg in kaart te brengen, activiteiten op het
gebied van de gezondheidszorg te coördineren en de gezondheid van de wereldbevolking te
bevorderen.
Veilig werken
Kruisbesmetting: door onveilig werken kan een ziektekiem van de ene patiënt op de andere worden
overgebracht.
De hoeveelheid voorzorgsmaatregelen die je moet nemen om veilig te werken hangt samen met de
plaats waar je werkt en de patiënt.
Plaats: Thuissituatie huisartsenpraktijk ziekenhuis.
Patiënt: gezonde patiënt patiënt met verminderde weerstand.
Patiënten met verminderde weerstand:
- Patiënten met een ziekte die de afweer kan verzwakken (diabetes, kanker of aids)
- Patiënten die medicijnen gebruiken die de afweer onderdrukken
Patiënten jonger dan zes maanden of ouder dan zeventig jaar
- Patiënten met een verstandelijke beperking
- Patiënten die recent een operatie hebben ondergaan of opgenomen zijn geweest
, - Zwangeren
- Verslaafden
BRMO (bijzonder resistente micro-organismen) bijzonder resistent betekent dat de bacterie
ongevoelig is voor vrijwel alle antibiotica.
MRSA (Meticilline-resistente Staphylococcus aureus) is een van de bekendste bacteriën binnen de
BRMO.
Persoonlijke hygiëne
- Elke dag douchen, gebitsverzorging, schone kleren
- Haren opgestoken,
- Hoofddoek is toegestaan mits deze niet loshangt over beschermende kleding
- Nagels kortgeknipt
- Eet en drink niet in ruimten waarin patiënten behandeld worden
Besmetting: het binnendringen van een micro-organisme (bacterie, virus, schimmel) via de huid of
slijmvliezen.
Twee vormen van besmetting:
1. Direct: bijv. in het gezicht hoesten van een ander.
2. Indirect: bijv. via een kraan of verbandschaar.
Infectie: het zich vermenigvuldigen en verspreiden van micro-organisme binnen in het lichaam.
Auto-infectie: de patiënt is zelf de bron van besmetting.
Kruisinfectie: infectie ter gevolgen van een besmetting op ander mens.
Factoren invloed bacteriegroei:
- Vochtigheidsgraad
- Lichaamstemperatuur
- Voedingsstoffen
- Zuurstof
- Zuurgraad (ph)
Manier van werken
- Aseptisch werken: alle maatregelen om het overbrengen van ziektekiemen te voorkomen en
daardoor contaminatie te voorkomen. Je spoelt de micro-organismen weg met zeep.
- Antiseptisch werken: alle maatregelen om schadelijke ziektekiemen te vernietigen. Je dood
de micro-organismen ook daadwerkelijk.
Handen reinigen
Handen reinigen WHO vijf momenten van handhygiëne:
1. Voordat een patiënt wordt aangeraakt;
2. Voordat er wordt schoongemaakt of er wordt begonnen aan een medische procedure;
3. Na contact met lichaamsmaterialen en vloeistoffen;
4. Na lichamelijk contact met patiënten;
5. Na contact met de omgeving van de patiënt.
In de huisarts moeten de handen altijd gereinigd worden voor en na:
- De behandeling van wonden of contact met een wond;
- Bij kleine ingrepen waarbij de barrière van huid of slijmvlies doorbroken wordt
- Contact met bloed, urine, pus of ontlasting
- Contact met slijmvliezen
, - Voor en na langdurig contact met een patiënt
- Na toiletbezoek, hoesten en snuiten van de neus
Handschoenen verkleinen het risico op overdracht van ziektekiemen en worden altijd gedragen
wanner de handen in contact komen met: bloed, urine, ontlasting, wondvocht of slijmvliezen. Doe
ook handschoenen aan als je zelf een wondje hebt.
Handen moeten gewassen worden met zeep indien er zichtbaar vuil op de handen aanwezig is.
Voor normale handhygiëne kan handalcohol gebruikt worden.
Reinigen van instrumentarium en praktijkruimte
Mechanische reiniging: het verwijderen van zichtbaar vuil en onzichtbaar organisch materiaal (urine,
slijm, zweet). Doormiddel van afborstelen of een instrumentenvaatwasser.
Zichtbaar vuil op instrumenten wordt zo snel mogelijk afgespoeld of geveegd, dit heeft als doel
om te voorkomen dat er roestvorming ontstaat dat vuilresten dienen als voedingsbodem voor
ziektekiemen.
Instrumenten die >24 uur na gebruik gereinigd worden moeten bewaard worden in afgesloten,
lekdichte bak met goedgekeurd eiwitoplossendmiddel. Instrumenten die <24 uur gereinigd worden,
kunnen droog bewaard worden in een afgesloten bak of emmer.
Ultrasoonreiniger trilt het vuil van instrumenten doormiddel van geluidsgolven.
Desinfecteren (ontsmetten): het verlagen van het aantal micro-organismen (bacteriën, schimmels)
op voorwerpen en/of materialen tot aanvaardbaar niveau. Bekende desinfectans zijn alcohol en
chloor. PPM: Parts per million: 1 op miljoen verdund is oftewel 1 mg/l.
Steriliseren: het vernietigen of inactiveren van alle micro-organismen. In de praktijk bijna,
onmogelijk, dus wanneer kans minder dan 1 op 1.000.000 = steriel. Als instrumenten gesteriliseerd
zijn gaan we ervan uit dat er geen enkel levend MO meer op het instrument aanwezig is. De
autoclaaf mag bij het reinigen voor maximaal 75% gevuld zijn.
Bij ingrepen waarbij het belangrijk is om besmetting en verontreiniging van wond of slijmvliezen
te voorkomen, wordt aangeraden om daarbij gebruik te maken van disposable instrumenten.
In het ziekenhuis is er een centrale sterilisatieafdeling (CSA).
Instrumentarium wordt ingedeeld in drie groepen:
1. Niet-kritische instrumenten (intacte huid): bijv. reflexhamer, stethoscoop, verbandschaar en
onderzoeksbank handmatig reinig met een schoonmaakmiddel of met vochtig doekje
afnemen, eventueel met alcohol bij contact lichaamsvocht.
2. Semi-kritische instrumenten (slijmvliezen): bijv. oorspuit, keelspiegel, tekenpincet
desinfecterende wasmachine of reinigen met instrumentreinigingsmiddel: steriliseren of
inwrijven met alcohol.
3. Kritische instrumenten (beschadigde huid of slijmvliezen, steriele lichaamsholte): bijv.
naaldvoerder, scherpe lepel, oogboortje, speculum desinfecterende wasmachine, met de
hand reinigen met instrumentreinigingsmiddel, verpakken en daarna steriliseren.
Ruimten in de huisartsenpraktijk worden ingedeeld in drie groepen:
1. Niet-kritische ruimten: koffiekamer, opslagruimte, entree, gang en wachtkamer.
2. Semi-kritische ruimten: spreekkamer, onderzoekkamer, verkleedruimte, toiletten.
3. Kritische ruimten: behandelruimte, laboratorium, reinigingsruimte.
Wet en regelgeving
WGBO (wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst): de wet regelt de rechten van de
patiënt. In de WGBO wordt ervan uitgegaan dat er bij een medische handeling sprake is van een
overeenkomst tussen de hulpverlener. De WGBO kent twee uitgangspunten:
1. Informatieplicht
2. Het toestemmingsvereiste
Er zijn drie uitzonderingen op de plicht om informatie te geven:
- Er kan geen informatie gegeven worden, door bijv. bewusteloosheid.
- De patiënt weigert informatie te ontvangen, bijv. verzorg de wond ik wil het niet zien
- De hulpverlener kan besluiten om geen informatie te geven te geven bij een sterk nadelig
effect op de patiënt (na overleg met andere zorgverlener)
Leeftijdsgroepen WGBO:
1. Personen vanaf 16 jaar: zelfstandig bevoegd beslissingen te nemen.
2. Kinderen tussen 12 en 16 jaar: gezamenlijke verantwoordelijkheid.
3. Bij kinderen tot 12 jaar: toestemming ouders vereist.
BIG (wet beroepen in de individuele gezondheidszorg): het verbeteren en waarborgen van de
kwaliteit van de medische hulpverlening. Titelbescherming voor 8 beroepen: arts, tandarts,
apotheker, gezondheidszorgpsycholoog, psychotherapeut, fysiotherapeut, verloskundige en
verpleegkundige.
De wet BIG beschermt patiënten tegen ondeskundige hulpverleners. Er zijn dertien ‘voorbehouden
handelingen’:
1. Verrichten van heelkundige handelingen;
2. Verrichten van verloskundige handelingen;
3. Verrichten van endoscopieën;
4. Verrichten van katheterisaties;
5. Geven van injecties;
6. Verrichten van puncties;
7. Onder narcose brengen;
8. In de gezondheidszorg gebruikmaken van radioactieve stoffen of toestellen die radioactieve
stralen uitzenden;
9. Verrichten van electieve cardioversie;
10. Verrichten van defibrillatie;
11. Toepassen van elektroconvulsieve therapie;
12. Steenvergruizing voor geneeskundige doeleinden;
13. Verrichten van handelingen ten aanzien van menselijke geslachtscellen en embryo’s, tenzij
dit gedaan wordt om een zwangerschap tot stand te brengen.
Bij het verrichten van een medische handeling stelt de wet BIG de voorwaarden van:
- Bevoegdheid: je hebt voldoende scholing gehad (zowel theorie als praktijk).
- Bekwaam: je hebt voldoende ervaring om deze handeling zelfstandig uit te voeren. je moet
jezelf geregeld laten beoordelen (meestal eens per jaar) door iemand die zelfstandig bevoegd
is in de wet BIG (bijv. arts)
Bij de voorbehouden handelingen komen er nog twee voorwaarden bij:
-Opdracht: je mag de handeling alleen uitvoeren na opdracht van de arts.
-Mogelijkheid van tussenkomst van de arts: indien nodig moet de arts direct beschikbaar zijn om bij
de voorbehouden handeling te assisteren of deze over te nemen.
Voor alle medische handelingen geldt dat de uitvoerder zelfstandig verantwoordelijk is voor die
handelingen. Doordat voor doktersassistent geen BIG geldt is er geen tuchtrecht mogelijk. De
aansprakelijkheid loopt dan via het gewone strafrecht of civiel recht.
,SOEP-notatie
Subjectief: welke klachten heeft de patiënt?
Objectief: wat is er bij onderzoek gevonden?
Evaluatie: klacht- of ziektediagnose & ICPC-code
Plan: wat gaat er gebeuren (zoals advies, medicatie of verwijzing)?
Soorten keuringen:
Wettelijk verplicht: rijbewijskeuring, brandweerkeuring, politiekeuring etc.
PAGO: periodiek arbeidsgezondheidskeuring
PGO: periodiek gezondheidskeuringsonderzoek: baby’s peuters
Mensen kunnen ook zelf voor een medische keuring kiezen denk hier bijv. aan topsporters.
Een PAGO wordt 1x in de 4 jaar afgenomen. De inhoud van een PAGO bestaat uit:
- Biometrisch onderzoek: meten van lichaamsfuncties
- Vragenlijst
- Lichamelijk onderzoek
WIP Werkgroep Infectie Preventie
Hierin staan nationale richtlijnen voor infectiepreventie uitgebracht voor zorginstellingen.
WHO World Health Organisation (wereldgezondheidsorganisatie): is een gespecialiseerde organisatie
met als doel wereldwijde aspecten van de gezondheidszorg in kaart te brengen, activiteiten op het
gebied van de gezondheidszorg te coördineren en de gezondheid van de wereldbevolking te
bevorderen.
Veilig werken
Kruisbesmetting: door onveilig werken kan een ziektekiem van de ene patiënt op de andere worden
overgebracht.
De hoeveelheid voorzorgsmaatregelen die je moet nemen om veilig te werken hangt samen met de
plaats waar je werkt en de patiënt.
Plaats: Thuissituatie huisartsenpraktijk ziekenhuis.
Patiënt: gezonde patiënt patiënt met verminderde weerstand.
Patiënten met verminderde weerstand:
- Patiënten met een ziekte die de afweer kan verzwakken (diabetes, kanker of aids)
- Patiënten die medicijnen gebruiken die de afweer onderdrukken
Patiënten jonger dan zes maanden of ouder dan zeventig jaar
- Patiënten met een verstandelijke beperking
- Patiënten die recent een operatie hebben ondergaan of opgenomen zijn geweest
, - Zwangeren
- Verslaafden
BRMO (bijzonder resistente micro-organismen) bijzonder resistent betekent dat de bacterie
ongevoelig is voor vrijwel alle antibiotica.
MRSA (Meticilline-resistente Staphylococcus aureus) is een van de bekendste bacteriën binnen de
BRMO.
Persoonlijke hygiëne
- Elke dag douchen, gebitsverzorging, schone kleren
- Haren opgestoken,
- Hoofddoek is toegestaan mits deze niet loshangt over beschermende kleding
- Nagels kortgeknipt
- Eet en drink niet in ruimten waarin patiënten behandeld worden
Besmetting: het binnendringen van een micro-organisme (bacterie, virus, schimmel) via de huid of
slijmvliezen.
Twee vormen van besmetting:
1. Direct: bijv. in het gezicht hoesten van een ander.
2. Indirect: bijv. via een kraan of verbandschaar.
Infectie: het zich vermenigvuldigen en verspreiden van micro-organisme binnen in het lichaam.
Auto-infectie: de patiënt is zelf de bron van besmetting.
Kruisinfectie: infectie ter gevolgen van een besmetting op ander mens.
Factoren invloed bacteriegroei:
- Vochtigheidsgraad
- Lichaamstemperatuur
- Voedingsstoffen
- Zuurstof
- Zuurgraad (ph)
Manier van werken
- Aseptisch werken: alle maatregelen om het overbrengen van ziektekiemen te voorkomen en
daardoor contaminatie te voorkomen. Je spoelt de micro-organismen weg met zeep.
- Antiseptisch werken: alle maatregelen om schadelijke ziektekiemen te vernietigen. Je dood
de micro-organismen ook daadwerkelijk.
Handen reinigen
Handen reinigen WHO vijf momenten van handhygiëne:
1. Voordat een patiënt wordt aangeraakt;
2. Voordat er wordt schoongemaakt of er wordt begonnen aan een medische procedure;
3. Na contact met lichaamsmaterialen en vloeistoffen;
4. Na lichamelijk contact met patiënten;
5. Na contact met de omgeving van de patiënt.
In de huisarts moeten de handen altijd gereinigd worden voor en na:
- De behandeling van wonden of contact met een wond;
- Bij kleine ingrepen waarbij de barrière van huid of slijmvlies doorbroken wordt
- Contact met bloed, urine, pus of ontlasting
- Contact met slijmvliezen
, - Voor en na langdurig contact met een patiënt
- Na toiletbezoek, hoesten en snuiten van de neus
Handschoenen verkleinen het risico op overdracht van ziektekiemen en worden altijd gedragen
wanner de handen in contact komen met: bloed, urine, ontlasting, wondvocht of slijmvliezen. Doe
ook handschoenen aan als je zelf een wondje hebt.
Handen moeten gewassen worden met zeep indien er zichtbaar vuil op de handen aanwezig is.
Voor normale handhygiëne kan handalcohol gebruikt worden.
Reinigen van instrumentarium en praktijkruimte
Mechanische reiniging: het verwijderen van zichtbaar vuil en onzichtbaar organisch materiaal (urine,
slijm, zweet). Doormiddel van afborstelen of een instrumentenvaatwasser.
Zichtbaar vuil op instrumenten wordt zo snel mogelijk afgespoeld of geveegd, dit heeft als doel
om te voorkomen dat er roestvorming ontstaat dat vuilresten dienen als voedingsbodem voor
ziektekiemen.
Instrumenten die >24 uur na gebruik gereinigd worden moeten bewaard worden in afgesloten,
lekdichte bak met goedgekeurd eiwitoplossendmiddel. Instrumenten die <24 uur gereinigd worden,
kunnen droog bewaard worden in een afgesloten bak of emmer.
Ultrasoonreiniger trilt het vuil van instrumenten doormiddel van geluidsgolven.
Desinfecteren (ontsmetten): het verlagen van het aantal micro-organismen (bacteriën, schimmels)
op voorwerpen en/of materialen tot aanvaardbaar niveau. Bekende desinfectans zijn alcohol en
chloor. PPM: Parts per million: 1 op miljoen verdund is oftewel 1 mg/l.
Steriliseren: het vernietigen of inactiveren van alle micro-organismen. In de praktijk bijna,
onmogelijk, dus wanneer kans minder dan 1 op 1.000.000 = steriel. Als instrumenten gesteriliseerd
zijn gaan we ervan uit dat er geen enkel levend MO meer op het instrument aanwezig is. De
autoclaaf mag bij het reinigen voor maximaal 75% gevuld zijn.
Bij ingrepen waarbij het belangrijk is om besmetting en verontreiniging van wond of slijmvliezen
te voorkomen, wordt aangeraden om daarbij gebruik te maken van disposable instrumenten.
In het ziekenhuis is er een centrale sterilisatieafdeling (CSA).
Instrumentarium wordt ingedeeld in drie groepen:
1. Niet-kritische instrumenten (intacte huid): bijv. reflexhamer, stethoscoop, verbandschaar en
onderzoeksbank handmatig reinig met een schoonmaakmiddel of met vochtig doekje
afnemen, eventueel met alcohol bij contact lichaamsvocht.
2. Semi-kritische instrumenten (slijmvliezen): bijv. oorspuit, keelspiegel, tekenpincet
desinfecterende wasmachine of reinigen met instrumentreinigingsmiddel: steriliseren of
inwrijven met alcohol.
3. Kritische instrumenten (beschadigde huid of slijmvliezen, steriele lichaamsholte): bijv.
naaldvoerder, scherpe lepel, oogboortje, speculum desinfecterende wasmachine, met de
hand reinigen met instrumentreinigingsmiddel, verpakken en daarna steriliseren.
Ruimten in de huisartsenpraktijk worden ingedeeld in drie groepen:
1. Niet-kritische ruimten: koffiekamer, opslagruimte, entree, gang en wachtkamer.
2. Semi-kritische ruimten: spreekkamer, onderzoekkamer, verkleedruimte, toiletten.
3. Kritische ruimten: behandelruimte, laboratorium, reinigingsruimte.
