Samenvatting Mens en Werk
ALGEMENE OPMERKING OVER HET EXAMEN (IN JUNI 2025)
VOORAL GESLOTEN VRAGEN
GEEN DATA & NAMEN KENNEN
GEEN LETTERLIJKE DEFINITIES KENNEN MAAR OMSCHRIJVINGEN KUNNEN KOPPELEN
AAN BEGRIPPEN
NIET PERSE DE NAMEN KENNEN VAN EXPERIMENTEN, MAAR ZE WEL BEGRIJPEN
GOED KENNEN AANGEDUID MET (!)
Les 1
Arbeids- en organisatiepsychologie
= gedragingen, emoties en cognities van mensen in een werksetting
- Zowel individueel als in groep
- Niet over ziektebeelden maar wel: de ‘gewone’ mens in
dagdagelijkse leven op het werk
- Gedrag in organisaties verklaren en voorspellen
Betekenis van werk vandaag = leveren van een prestatie & zingever
(meer dan enkel financiële motieven)
Geschiedenis A&O
Adam Smith
Filosoof
Grondlegger hedendaagse economie
Boek over: gehele taken in deeltaken verdelen (= 1 medewerker per
deeltaak) + voordelen voor specialisatie
Scientific management
Frederick Taylor
Ingenieur
Wetenschappelijke bedrijfsvoering
Boek: productie efficiënter maken, aandacht vo technologie naar de
medewerkers
1
, Tijds- en bewegingsstudies (meest efficiënte beweging + tijdbestek
per taak)
Medewerkers zijn van nature lui: prestatieloon
Horizontale & verticale arbeidsindeling
Selectie van medewerkers (interindividuele en intra-individuele
verschillen)
Homo economicus: medewerkers willen zoveel mogelijk verdienen,
zo weinig mogelijk doen & worden graag geleid door anderen
Henry Ford
Lopende banden in autofabrieken
Basisloon
Machines & massaconsumptie
auto wordt betaalbaar
Mens diende zich aan te passen aan de machine, aan de organisatie
Hield geen rekening met sociale relaties, kwaliteit vh werk,
medewerkerstevredenheid
Mens is verlengstuk vd machine
Human relations-beweging
Elton Mayo:
Hawthorne-experimenten (aandacht voor mensen loont)
Hawthorne-effect = de verbetering vd prestatie wordt niet veroorzaakt
door experimentele manipulaties maar door aandacht die aan de
wedewerkers besteed wordt
Homo sociologicus: mens reageert niet alleen op financiële prikkels
maar ook op grond van sociale normen & regels die eigen zijn aan
de groep, belang van relaties in ondernemingen
Leiderschapperscursussen: leider dient de informele normen &
waarden af te stemmen op de ondernemingsdoelstellingen
Communicatietrainingen, groepstrainingen,…
Revisionisme
2
,= auteurs die zich afzetten tegen scientific management & human
relations beweging
Aandacht vo schrale arbeidsinhoud
Bv Herzberg & Maslow: de mens is op zoek naar zelfontplooiing &
zelfverwezenlijking
Hedendaagse denken: medewerkers zijn belangrijke activa vd
organisatie (HR) HRM
Organisaties zijn open systemen in nauwe relatie met de omgeving
Optimale stijl van leidinggeven is afhankelijk vd omstandigheden &
optimale organisatiestructuur is afhankelijk vd omstandigheden
Maatschappelijke ontwikkelingen (= eig kleine samenvatting van hierboven)
1. Industrialisering (rond 1900)
WN volgt slaafs de instructies & heeft geen eigen mening
2. Scientific management, taylorisme (WO 1)
WN heeft vooral rationeel – economische motieven
+ toenemende technologisering (WO 2-
3. Rationalisering & humanisering (vanaf 1960)
WN heeft ook sociale behoeften
4. Revisionisme (zien we tijdens M&W 2)
WN wil ook iets opsteken vh werk, wil zich ontwikkelen en bijleren
Les 2
Theoretische psychologie en arbeidspsychologie
Definitie psychologie volgens Miller = Psychologie is de wetenschap vh
mentale leven. (gedrag, gedachten, emoties)
*afbeelding
*afbeelding
3
, Vakken uit toegepaste psychologie zijn vaak de link tussen
theoretische psychologie en de wereld.
5 tradities in de psychologie:
1. Psychoanalyse
2. Persoonlijkheidsleer
3. Fenomenologie
4. Behaviorisme
5. De sociaal-cognitieve theorie
1. Psychoanalyse
Freud & Jung
Psychologisch functioneren bepaald door instinctieve drijfveren
Nadruk: onbewuste psychologische conflicten (persoonlijke
effectiviteit op werk verminderen, verklaring in vroege
kinderervaringen)
2. Persoonlijkheidsleer
Meten van persoonlijkheidskenmerken, bv intellectueel functioneren
Classificeren of op schalen
Grote invloed op A&O (werving & selectie, verband tussen
resultaten Big Five & werkprestaties)
3. Fenomenologie
= humanistische benadering
4
ALGEMENE OPMERKING OVER HET EXAMEN (IN JUNI 2025)
VOORAL GESLOTEN VRAGEN
GEEN DATA & NAMEN KENNEN
GEEN LETTERLIJKE DEFINITIES KENNEN MAAR OMSCHRIJVINGEN KUNNEN KOPPELEN
AAN BEGRIPPEN
NIET PERSE DE NAMEN KENNEN VAN EXPERIMENTEN, MAAR ZE WEL BEGRIJPEN
GOED KENNEN AANGEDUID MET (!)
Les 1
Arbeids- en organisatiepsychologie
= gedragingen, emoties en cognities van mensen in een werksetting
- Zowel individueel als in groep
- Niet over ziektebeelden maar wel: de ‘gewone’ mens in
dagdagelijkse leven op het werk
- Gedrag in organisaties verklaren en voorspellen
Betekenis van werk vandaag = leveren van een prestatie & zingever
(meer dan enkel financiële motieven)
Geschiedenis A&O
Adam Smith
Filosoof
Grondlegger hedendaagse economie
Boek over: gehele taken in deeltaken verdelen (= 1 medewerker per
deeltaak) + voordelen voor specialisatie
Scientific management
Frederick Taylor
Ingenieur
Wetenschappelijke bedrijfsvoering
Boek: productie efficiënter maken, aandacht vo technologie naar de
medewerkers
1
, Tijds- en bewegingsstudies (meest efficiënte beweging + tijdbestek
per taak)
Medewerkers zijn van nature lui: prestatieloon
Horizontale & verticale arbeidsindeling
Selectie van medewerkers (interindividuele en intra-individuele
verschillen)
Homo economicus: medewerkers willen zoveel mogelijk verdienen,
zo weinig mogelijk doen & worden graag geleid door anderen
Henry Ford
Lopende banden in autofabrieken
Basisloon
Machines & massaconsumptie
auto wordt betaalbaar
Mens diende zich aan te passen aan de machine, aan de organisatie
Hield geen rekening met sociale relaties, kwaliteit vh werk,
medewerkerstevredenheid
Mens is verlengstuk vd machine
Human relations-beweging
Elton Mayo:
Hawthorne-experimenten (aandacht voor mensen loont)
Hawthorne-effect = de verbetering vd prestatie wordt niet veroorzaakt
door experimentele manipulaties maar door aandacht die aan de
wedewerkers besteed wordt
Homo sociologicus: mens reageert niet alleen op financiële prikkels
maar ook op grond van sociale normen & regels die eigen zijn aan
de groep, belang van relaties in ondernemingen
Leiderschapperscursussen: leider dient de informele normen &
waarden af te stemmen op de ondernemingsdoelstellingen
Communicatietrainingen, groepstrainingen,…
Revisionisme
2
,= auteurs die zich afzetten tegen scientific management & human
relations beweging
Aandacht vo schrale arbeidsinhoud
Bv Herzberg & Maslow: de mens is op zoek naar zelfontplooiing &
zelfverwezenlijking
Hedendaagse denken: medewerkers zijn belangrijke activa vd
organisatie (HR) HRM
Organisaties zijn open systemen in nauwe relatie met de omgeving
Optimale stijl van leidinggeven is afhankelijk vd omstandigheden &
optimale organisatiestructuur is afhankelijk vd omstandigheden
Maatschappelijke ontwikkelingen (= eig kleine samenvatting van hierboven)
1. Industrialisering (rond 1900)
WN volgt slaafs de instructies & heeft geen eigen mening
2. Scientific management, taylorisme (WO 1)
WN heeft vooral rationeel – economische motieven
+ toenemende technologisering (WO 2-
3. Rationalisering & humanisering (vanaf 1960)
WN heeft ook sociale behoeften
4. Revisionisme (zien we tijdens M&W 2)
WN wil ook iets opsteken vh werk, wil zich ontwikkelen en bijleren
Les 2
Theoretische psychologie en arbeidspsychologie
Definitie psychologie volgens Miller = Psychologie is de wetenschap vh
mentale leven. (gedrag, gedachten, emoties)
*afbeelding
*afbeelding
3
, Vakken uit toegepaste psychologie zijn vaak de link tussen
theoretische psychologie en de wereld.
5 tradities in de psychologie:
1. Psychoanalyse
2. Persoonlijkheidsleer
3. Fenomenologie
4. Behaviorisme
5. De sociaal-cognitieve theorie
1. Psychoanalyse
Freud & Jung
Psychologisch functioneren bepaald door instinctieve drijfveren
Nadruk: onbewuste psychologische conflicten (persoonlijke
effectiviteit op werk verminderen, verklaring in vroege
kinderervaringen)
2. Persoonlijkheidsleer
Meten van persoonlijkheidskenmerken, bv intellectueel functioneren
Classificeren of op schalen
Grote invloed op A&O (werving & selectie, verband tussen
resultaten Big Five & werkprestaties)
3. Fenomenologie
= humanistische benadering
4
