Potšišo ya 1
Moloko wa maleme
Moloko wa maleme - ke sehlopha sa maleme ao a tswalanego ka setlogo, ke go re a a
tšwago lelemekhukhung le tee goba sehlopheng sa malemekhukhu a tee. Se se ra gore
moloko wa maleme o tla swana ka dipharologantšho tše di latelago
- Thutamedumo (fonetiki)
- Popomedumo (fonolotši),
- Popantšu (mofolotši)
- Popafoko (sintheke)
Maleme a a bopago moloko wo bjalo wa maleme a tlo hlakanela tlotlontšu ye e
nabilego. Moloko wa maleme o tšwa lelemeng le tee la setlogo , o na le
dipharologantšho di tee tša sebopego goba tša tebelelego, bjalo ka tša thutamedumo
(fonetiki), popomedumo (fonolotši), popantšu (mofolotši) le popafoko (sintheke) ebile o
na le tlotlontšu ya mohlakanelwa. Gore re tsebe gore moloko wa maleme o wela
lelemeng lefe, re tla thoma ka go tsinkela tlhopho ya maleme. Go hlopha dilo ke go di
beakanya go ya ka dika tše di itšego tše di swanago ka tšona.
Malebiša a go hlopha maleme ke go nyaka go bona ge eba a:
(a) Tšwa lelemeng le tee la setlogo
(b) Swana ka popego
(c) Na le tlotlontšu ya mohlakanelwa
(d) Na le lefelo la mohlakanelwa mo a bolelwago gona
, Potšišo ya 2
2.1 Mantšu ao a nago le diphošo
• Lumiwa - Lomiwa
- Modumo wa -u o fetoga -o gore lentšu le le amogelege Sesothong sa leboa
gomme eba loma > lomiwa.
- Phetogomodumo ye ke thatafatšo
- Mo tumammokgotšweledi e fetoga thumammokgo
- Thatafatšo e hlolega ge thumammokgo tšweledielatela thumanko thwii.
• Lebadiana - lebadi + nyana >lebadinyana
- Modumo wa -ana o fetoga -nyana go laetša nyenyefatša.
- Phetogomodumo ye ke thumammokgofatšo
- Phetogomodumo ye e hlolega ge go bopšanyenyefatšo
- Mo dithumannoši tse pedi tša go fapana di
a batamelana gomme go gonagatša kwagatso, thumanoši ye etlao pele (ye e
sego seripa sa moselana wa nyenyefatšo e fetoga thumammogo).
• Nlefele - ntefele
- Modumo wa -l o fetoga -t go thatafatša lentšu.
- Phetogomodumo ye ke thatafatšo
- Mo phetogomodumo ye ke go bopša mainamatswamadiring ka go hlomesetša hl
ogo ye e na go le tumanko ya legoro 9 kutudiring.
• Maino - Meno
- Phetogomodumo ye ke tlogelo
- a+i=e, maino eba meno
- Ditumanoši tše pedi di a momogana tša tswala yaboraro e lego – e
- O tlogetšwe a le i gomme wa hlomesetšwa e ye tee.
Moloko wa maleme
Moloko wa maleme - ke sehlopha sa maleme ao a tswalanego ka setlogo, ke go re a a
tšwago lelemekhukhung le tee goba sehlopheng sa malemekhukhu a tee. Se se ra gore
moloko wa maleme o tla swana ka dipharologantšho tše di latelago
- Thutamedumo (fonetiki)
- Popomedumo (fonolotši),
- Popantšu (mofolotši)
- Popafoko (sintheke)
Maleme a a bopago moloko wo bjalo wa maleme a tlo hlakanela tlotlontšu ye e
nabilego. Moloko wa maleme o tšwa lelemeng le tee la setlogo , o na le
dipharologantšho di tee tša sebopego goba tša tebelelego, bjalo ka tša thutamedumo
(fonetiki), popomedumo (fonolotši), popantšu (mofolotši) le popafoko (sintheke) ebile o
na le tlotlontšu ya mohlakanelwa. Gore re tsebe gore moloko wa maleme o wela
lelemeng lefe, re tla thoma ka go tsinkela tlhopho ya maleme. Go hlopha dilo ke go di
beakanya go ya ka dika tše di itšego tše di swanago ka tšona.
Malebiša a go hlopha maleme ke go nyaka go bona ge eba a:
(a) Tšwa lelemeng le tee la setlogo
(b) Swana ka popego
(c) Na le tlotlontšu ya mohlakanelwa
(d) Na le lefelo la mohlakanelwa mo a bolelwago gona
, Potšišo ya 2
2.1 Mantšu ao a nago le diphošo
• Lumiwa - Lomiwa
- Modumo wa -u o fetoga -o gore lentšu le le amogelege Sesothong sa leboa
gomme eba loma > lomiwa.
- Phetogomodumo ye ke thatafatšo
- Mo tumammokgotšweledi e fetoga thumammokgo
- Thatafatšo e hlolega ge thumammokgo tšweledielatela thumanko thwii.
• Lebadiana - lebadi + nyana >lebadinyana
- Modumo wa -ana o fetoga -nyana go laetša nyenyefatša.
- Phetogomodumo ye ke thumammokgofatšo
- Phetogomodumo ye e hlolega ge go bopšanyenyefatšo
- Mo dithumannoši tse pedi tša go fapana di
a batamelana gomme go gonagatša kwagatso, thumanoši ye etlao pele (ye e
sego seripa sa moselana wa nyenyefatšo e fetoga thumammogo).
• Nlefele - ntefele
- Modumo wa -l o fetoga -t go thatafatša lentšu.
- Phetogomodumo ye ke thatafatšo
- Mo phetogomodumo ye ke go bopša mainamatswamadiring ka go hlomesetša hl
ogo ye e na go le tumanko ya legoro 9 kutudiring.
• Maino - Meno
- Phetogomodumo ye ke tlogelo
- a+i=e, maino eba meno
- Ditumanoši tše pedi di a momogana tša tswala yaboraro e lego – e
- O tlogetšwe a le i gomme wa hlomesetšwa e ye tee.
