Lucid Dreams
Profielwerkstuk
Mijs van Rens, Aurélie Fouarge en Isa van de
Pas
Vwo 6
Biologie
Mevrouw Mulders
2022-2023
, Voorwoord
Bij de keuze van het onderwerp voor ons profielwerkstuk wisten we dat we iets met het vak biologie
wilden doen. We zijn alle drie erg geïnteresseerd in de werking van het menselijk brein. We wisten
meteen dat we hier een onderwerp bij wilden kiezen.
De werking van het menselijk brein is een erg algemeen onderwerp. Daarom hebben wij gezocht
naar een specifiek onderwerp. Tijdens het zoeken naar een onderwerp zijn we tegen een paar
moeilijkheden aangelopen.
Eerst hadden we gekozen voor het onderwerp déjà vu. We kwamen erachter dat hier
wetenschappelijk nog weinig over bekend is en een onderzoek hiernaar daarom lastig is. We zijn
daarom verder gaan zoeken en hebben al snel ons uiteindelijke onderwerp, waar wetenschappelijk
meer over bekend is, gevonden: lucide dromen.
We hebben met veel plezier en interesse dit onderzoek uitgevoerd en uitgewerkt, wij hopen dat jullie
dit ook met veel plezier en interesse gaan lezen.
Veel leesplezier!
1
, Abstract
In dit onderzoek hebben we gekeken naar het fenomeen: Lucide dromen. De hoofdvraag die we
daarbij hebben is: hoe kun je met lucide dromen je eigen dromen sturen? Hierbij kijken we eerst wat
lucide dromen zijn, wat de verschillen zijn met normale dromen, de positieve en negatieve effecten
van lucide dromen en technieken om te leren lucide dromen. Lucide dromen zijn dromen waarbij je
bewust bent dat je droomt. Ze komen voor in de REM-slaap, omdat je hersenen in deze fase heel
actief zijn. Er zit een verschil tussen normaal dromen en lucide dromen. Zo is er bijvoorbeeld een
toename van de hartslag en zijn er andere hersengebieden actief. Deze verschillen zijn waargenomen
tijdens onderzoek naar dromen. Onderzoek naar dromen is de laatste jaren veel toegankelijker
geworden. Er zijn negatieve gevolgen van lucide dromen, een verstoorde slaap en het ontstaan van
valse herinneringen zijn hier voorbeelden van. Daarnaast zijn er ook positieve gevolgen van lucide
dromen, deze worden onderverdeeld in klinische en niet-klinische toepassingen. Vandaar dat het
belangrijk is om (lucide) dromen te onderzoeken. Er bestaan verschillende technieken om zelf te
leren lucide dromen. Deze technieken kun je onderverdelen in cognitieve technieken, externe
stimulaties en het toedienen van drugs. Om je eigen dromen te kunnen sturen moet je inzicht
hebben, controle en kritisch kunnen denken. Door jezelf vragen te stellen, controleer je of je aan het
dromen bent of niet. Met genoeg oefening kun je zelf leren lucide dromen. Voor ons onderzoek
hebben we gebruik gemaakt van literatuur, wetenschappelijke artikelen en een interview met een
expert. Daarnaast hebben we ook een praktisch onderzoek uitgevoerd. Voor ons praktisch onderzoek
hebben wij gebruik gemaakt van de Reality Test en het dromendagboek. Onze hypothese is, dat het
mogelijk is om zelf te leren lucide dromen aan de hand van onze onderzoeksmethoden. Het is één
van ons gelukt, om één keer te lucide dromen.
2
, Inhoud
Voorwoord..................................................................................................................................1
Abstract.......................................................................................................................................2
Inleiding.......................................................................................................................................5
Hoofdstuk 1: Wat zijn lucide dromen en hoe werken ze?..........................................................6
1.1 Slaapcyclus.........................................................................................................................6
1.2 Werking lucide dromen.....................................................................................................7
Hoofdstuk 2: Wat is het verschil tussen normaal dromen en lucide dromen?..........................9
2.1 Normaal dromen...............................................................................................................9
2.2 Hersenactiviteit tijdens dromen........................................................................................9
2.2a Fysiologisch verschil...................................................................................................10
2.3 Onderzoek naar slaap en dromen...................................................................................10
2.3a Onderzoek lucide dromen.........................................................................................11
Hoofstuk 3: Hoe kan je zelf lucide dromen krijgen?.................................................................12
3.1 Verschillende Cognitieve technieken:.............................................................................12
3.1b Dromendagboek bijhouden.......................................................................................13
3.1c Wake-up-Back-to-Bed techniek (WBTB)....................................................................13
3.1d Mnemonic Induction of Lucid Dreams (MILD)..........................................................14
3.1e Senses Initiated Lucid Dreams (SSILD).......................................................................14
3.1f Wake Induced Lucid Dreams (WILD)..........................................................................15
3.2 Drugsgebruik en farmacologische strategieën................................................................16
Hoofdstuk 4: Positieve en negatieve gevolgen van lucide dromen op het dagelijks leven......18
4.1 Positieve gevolgen...........................................................................................................18
4.1a Klinische toepassingen...............................................................................................18
4.1b Niet-klinische toepassingen.......................................................................................18
4.2 Negatieve gevolgen.........................................................................................................19
4.2a Verstoorde slaap........................................................................................................20
4.2b Realiteit vs. dromen...................................................................................................21
4.3 Zijn lucide dromen gevaarlijk?........................................................................................21
4.4 Welke factoren beïnvloeden de frequentie van lucide dromen?...................................22
4.4a Drukke periodes.........................................................................................................22
4.4b Negatieve en positieve gevoelens.............................................................................22
Hoofdstuk 5: Hoofdvraag..........................................................................................................24
3
Profielwerkstuk
Mijs van Rens, Aurélie Fouarge en Isa van de
Pas
Vwo 6
Biologie
Mevrouw Mulders
2022-2023
, Voorwoord
Bij de keuze van het onderwerp voor ons profielwerkstuk wisten we dat we iets met het vak biologie
wilden doen. We zijn alle drie erg geïnteresseerd in de werking van het menselijk brein. We wisten
meteen dat we hier een onderwerp bij wilden kiezen.
De werking van het menselijk brein is een erg algemeen onderwerp. Daarom hebben wij gezocht
naar een specifiek onderwerp. Tijdens het zoeken naar een onderwerp zijn we tegen een paar
moeilijkheden aangelopen.
Eerst hadden we gekozen voor het onderwerp déjà vu. We kwamen erachter dat hier
wetenschappelijk nog weinig over bekend is en een onderzoek hiernaar daarom lastig is. We zijn
daarom verder gaan zoeken en hebben al snel ons uiteindelijke onderwerp, waar wetenschappelijk
meer over bekend is, gevonden: lucide dromen.
We hebben met veel plezier en interesse dit onderzoek uitgevoerd en uitgewerkt, wij hopen dat jullie
dit ook met veel plezier en interesse gaan lezen.
Veel leesplezier!
1
, Abstract
In dit onderzoek hebben we gekeken naar het fenomeen: Lucide dromen. De hoofdvraag die we
daarbij hebben is: hoe kun je met lucide dromen je eigen dromen sturen? Hierbij kijken we eerst wat
lucide dromen zijn, wat de verschillen zijn met normale dromen, de positieve en negatieve effecten
van lucide dromen en technieken om te leren lucide dromen. Lucide dromen zijn dromen waarbij je
bewust bent dat je droomt. Ze komen voor in de REM-slaap, omdat je hersenen in deze fase heel
actief zijn. Er zit een verschil tussen normaal dromen en lucide dromen. Zo is er bijvoorbeeld een
toename van de hartslag en zijn er andere hersengebieden actief. Deze verschillen zijn waargenomen
tijdens onderzoek naar dromen. Onderzoek naar dromen is de laatste jaren veel toegankelijker
geworden. Er zijn negatieve gevolgen van lucide dromen, een verstoorde slaap en het ontstaan van
valse herinneringen zijn hier voorbeelden van. Daarnaast zijn er ook positieve gevolgen van lucide
dromen, deze worden onderverdeeld in klinische en niet-klinische toepassingen. Vandaar dat het
belangrijk is om (lucide) dromen te onderzoeken. Er bestaan verschillende technieken om zelf te
leren lucide dromen. Deze technieken kun je onderverdelen in cognitieve technieken, externe
stimulaties en het toedienen van drugs. Om je eigen dromen te kunnen sturen moet je inzicht
hebben, controle en kritisch kunnen denken. Door jezelf vragen te stellen, controleer je of je aan het
dromen bent of niet. Met genoeg oefening kun je zelf leren lucide dromen. Voor ons onderzoek
hebben we gebruik gemaakt van literatuur, wetenschappelijke artikelen en een interview met een
expert. Daarnaast hebben we ook een praktisch onderzoek uitgevoerd. Voor ons praktisch onderzoek
hebben wij gebruik gemaakt van de Reality Test en het dromendagboek. Onze hypothese is, dat het
mogelijk is om zelf te leren lucide dromen aan de hand van onze onderzoeksmethoden. Het is één
van ons gelukt, om één keer te lucide dromen.
2
, Inhoud
Voorwoord..................................................................................................................................1
Abstract.......................................................................................................................................2
Inleiding.......................................................................................................................................5
Hoofdstuk 1: Wat zijn lucide dromen en hoe werken ze?..........................................................6
1.1 Slaapcyclus.........................................................................................................................6
1.2 Werking lucide dromen.....................................................................................................7
Hoofdstuk 2: Wat is het verschil tussen normaal dromen en lucide dromen?..........................9
2.1 Normaal dromen...............................................................................................................9
2.2 Hersenactiviteit tijdens dromen........................................................................................9
2.2a Fysiologisch verschil...................................................................................................10
2.3 Onderzoek naar slaap en dromen...................................................................................10
2.3a Onderzoek lucide dromen.........................................................................................11
Hoofstuk 3: Hoe kan je zelf lucide dromen krijgen?.................................................................12
3.1 Verschillende Cognitieve technieken:.............................................................................12
3.1b Dromendagboek bijhouden.......................................................................................13
3.1c Wake-up-Back-to-Bed techniek (WBTB)....................................................................13
3.1d Mnemonic Induction of Lucid Dreams (MILD)..........................................................14
3.1e Senses Initiated Lucid Dreams (SSILD).......................................................................14
3.1f Wake Induced Lucid Dreams (WILD)..........................................................................15
3.2 Drugsgebruik en farmacologische strategieën................................................................16
Hoofdstuk 4: Positieve en negatieve gevolgen van lucide dromen op het dagelijks leven......18
4.1 Positieve gevolgen...........................................................................................................18
4.1a Klinische toepassingen...............................................................................................18
4.1b Niet-klinische toepassingen.......................................................................................18
4.2 Negatieve gevolgen.........................................................................................................19
4.2a Verstoorde slaap........................................................................................................20
4.2b Realiteit vs. dromen...................................................................................................21
4.3 Zijn lucide dromen gevaarlijk?........................................................................................21
4.4 Welke factoren beïnvloeden de frequentie van lucide dromen?...................................22
4.4a Drukke periodes.........................................................................................................22
4.4b Negatieve en positieve gevoelens.............................................................................22
Hoofdstuk 5: Hoofdvraag..........................................................................................................24
3
