DNA technologie en ethiek
Les 1 Ethiek
Ethiek is een praktische filosofie die zich bezighoudt met wat goed en kwaad is moraal filosofie/
zedenleer.
Ethiek of moraalwetenschap; het houdt zich bezig met de kritische bezinning over het juiste
handelen. Probeert vast te stellen hoe te beoordelen of een handeling goed of fout is en onderzoekt
motieven en consequenties van deze handeling.
Het bestudeert moraal en stelt daar vragen over. Niet beoordeling van goed of slecht zelf maar
redenering erachter ethiek is daarom gekoppeld aan de toetsing en correctie van menselijk
handelen.
Moraal; totaal aan opvattingen over goed en kwaad bij een groep of individu, samenleving
normen en waarden onderdeel van levensbeschouwing.
Normen: manieren van handelen geleefd moeten worden.
Waarden: zaken/ ideeën die mensen belangrijk vinden en daarom nastreven.
Ethiek (normatief of non normatief)
1. Algemene normatieve ethiek: formuleert morele basisprincipes en maatstaven. Ontwikkelt
theorieën die voorschrijven welke handelingen van de mens goed dan wel fout zijn.
2. Descriptieve ethiek: beschrijft en bestudeert moraal zonder zelf een moreel standpunt
3. Toegepaste ethiek; het gaat hier om de studie van specifieke problemen met gebruik of
toepassing van morele ideeën die werden onderzocht in de normatieve ethiek.
Ethiek in de sport
Business en ethiek
Betuiglijke ethiek
Medische ethiek voor ons belangrijk (pandemie die dreigde ons
gezondheidsproblemen, met mag je mensen opsluiten etc.)
4. Meta- ethiek; vergelijkt diverse moralen m.b.t. ethische begrippen (b.v. plicht). Is er een
universeel ethisch systeem mogelijk?
Ethiek (stromingen)
- Teleologische ethiek: (doel) moraal in dienst van een hoger doel; meeste geluk,
maatschappelijk nut.
- Deontologische ethiek (plicht); goed of kwaad afhankelijk van de intentie van het handelen.
Daad kan goed zijn ondanks ‘’slechte’’ gevolgen.
- Gevolgen ethiek/ consequentialisme; gevolgen bepalen van het moreel oordeel over een
handeling. ‘’doel heiligt de middelen’’.
- Deugdethiek; karakter van handelde persoon staat centraal bij moreel oordelen. Deugden als
leidraad voor leven (geluk, wijsheid, rechtvaardigheid, matigheid, moed)
- Zorgethiek; zorg van mensen voor elkaar staat centraal
Bio(medische) ethiek: bestudeert ethische vraagstukken in verband met ontwikkelingen in life
sciences, gezondheid, leven-dood, biotech.
Wetenschappelijke integriteit; het is van belangrijk met onderzoek dat data niet gemanipuleerd
wordt. Mensen moeten erop vertrouwen, zo moet je platen bijvoorbeeld niet gelijk weg gooien.
,CRISPR/Cas9 genoom dat zo verandert dat 2 muizen resistent waren tegen HIV. Corona maakt
gebruikt van gastheercel, virus aan receptor wordt naar binnen getrokken. De HIV is voorzien van
een T4 receptor. Er zijn mensen die alleen maar een stompje aanmaakt van de T4 waardoor die
resistent zijn voor HIV.
, Les 2 Labelling and hybridization of nucleic acids
Hybridisatie: denaturatie en annealing van nucleïne zuren. DNA (dubbelstreng) door het te
verwarmen of blootstellen aan hoge pH. Bij hoge pH is suiker fosfaat negatief geladen, hierdoor base
gedeprotoneerd en dat resulteert in enkelstrengs DNA, want stoten elkaar af. Bij het omlaag brengen
van de temperatuur en de pH, de basen zullen opnieuw paren dubbelstrengs DNA. Het kan met
een DNA molecuul, DNA/RNA hierbij krijg je hybride streng.
Analyse van DNA en RNA fragmenten
Gel
Agarose
Lab on a chip technology; met pieken patroon, sneller.
Hybridisatie
Southern blot; voor DNA
Northern blot; voor RNA
Real time (RT) PCR
Gel elektroforose
Agarose met mengsel DNA. DNA heeft negatief lading, dus in elektrisch veld beweegt het DNA naar
de positieve kant. Er ontstaat een banden patroon. Bij genomisch DNA dat geïsoleerd en geknipt
wordt, krijg je veel fragmenten. Het krijgt een smeer. Het is redetatief DNA, deze zijn dominanter in
de gel aanwezig (duidelijke streep). Door de vele fragmenten zie je jouw fragment dus niet meer
goed. Het geeft een lage toegankelijkheid.
Bij een complex genomen krijg je in een restrictiegel zoveel fragmenten, dat het resultaat een
‘’smeer’’ is. Als er in een genoom repetitieve sequenties (stukken met vrijwel identieke sequenties
die zich vele malen herhalen) dan leveren die bij digestie steeds een restrictiefragment van identieke
grootte. Door een groot aantal worden deze zichtbaar tegen de achtergrond van de ‘’smeer’’. Verder
zijn er in zo’n digest geen specifieke restrictie fragmenten identificeerbaar en is het lastig om naar
jouw favoriete gen te krijgen.
Voordeel: goede scheiding van DNA fragmenten
Nadeel: zachte gel matrix, slechte toegankelijkheid, laag copy number.
Door hybridisatie met een geschikte probe worden bepaalde fragmenten zichtbaar. DNA wordt dan
uit de gel gehaald, en de fragmenten worden zichtbaar gemaakt. Het DNA is dan dubbelstrengs en
wordt enkel strengs gemaakt. Het wordt vastgemaakt aan een membraan door middel van blotten.
Als probe enkelstrengs is kan het een hybride vormen. De genen kunnen zichtbaar gemaakt worden.
Les 1 Ethiek
Ethiek is een praktische filosofie die zich bezighoudt met wat goed en kwaad is moraal filosofie/
zedenleer.
Ethiek of moraalwetenschap; het houdt zich bezig met de kritische bezinning over het juiste
handelen. Probeert vast te stellen hoe te beoordelen of een handeling goed of fout is en onderzoekt
motieven en consequenties van deze handeling.
Het bestudeert moraal en stelt daar vragen over. Niet beoordeling van goed of slecht zelf maar
redenering erachter ethiek is daarom gekoppeld aan de toetsing en correctie van menselijk
handelen.
Moraal; totaal aan opvattingen over goed en kwaad bij een groep of individu, samenleving
normen en waarden onderdeel van levensbeschouwing.
Normen: manieren van handelen geleefd moeten worden.
Waarden: zaken/ ideeën die mensen belangrijk vinden en daarom nastreven.
Ethiek (normatief of non normatief)
1. Algemene normatieve ethiek: formuleert morele basisprincipes en maatstaven. Ontwikkelt
theorieën die voorschrijven welke handelingen van de mens goed dan wel fout zijn.
2. Descriptieve ethiek: beschrijft en bestudeert moraal zonder zelf een moreel standpunt
3. Toegepaste ethiek; het gaat hier om de studie van specifieke problemen met gebruik of
toepassing van morele ideeën die werden onderzocht in de normatieve ethiek.
Ethiek in de sport
Business en ethiek
Betuiglijke ethiek
Medische ethiek voor ons belangrijk (pandemie die dreigde ons
gezondheidsproblemen, met mag je mensen opsluiten etc.)
4. Meta- ethiek; vergelijkt diverse moralen m.b.t. ethische begrippen (b.v. plicht). Is er een
universeel ethisch systeem mogelijk?
Ethiek (stromingen)
- Teleologische ethiek: (doel) moraal in dienst van een hoger doel; meeste geluk,
maatschappelijk nut.
- Deontologische ethiek (plicht); goed of kwaad afhankelijk van de intentie van het handelen.
Daad kan goed zijn ondanks ‘’slechte’’ gevolgen.
- Gevolgen ethiek/ consequentialisme; gevolgen bepalen van het moreel oordeel over een
handeling. ‘’doel heiligt de middelen’’.
- Deugdethiek; karakter van handelde persoon staat centraal bij moreel oordelen. Deugden als
leidraad voor leven (geluk, wijsheid, rechtvaardigheid, matigheid, moed)
- Zorgethiek; zorg van mensen voor elkaar staat centraal
Bio(medische) ethiek: bestudeert ethische vraagstukken in verband met ontwikkelingen in life
sciences, gezondheid, leven-dood, biotech.
Wetenschappelijke integriteit; het is van belangrijk met onderzoek dat data niet gemanipuleerd
wordt. Mensen moeten erop vertrouwen, zo moet je platen bijvoorbeeld niet gelijk weg gooien.
,CRISPR/Cas9 genoom dat zo verandert dat 2 muizen resistent waren tegen HIV. Corona maakt
gebruikt van gastheercel, virus aan receptor wordt naar binnen getrokken. De HIV is voorzien van
een T4 receptor. Er zijn mensen die alleen maar een stompje aanmaakt van de T4 waardoor die
resistent zijn voor HIV.
, Les 2 Labelling and hybridization of nucleic acids
Hybridisatie: denaturatie en annealing van nucleïne zuren. DNA (dubbelstreng) door het te
verwarmen of blootstellen aan hoge pH. Bij hoge pH is suiker fosfaat negatief geladen, hierdoor base
gedeprotoneerd en dat resulteert in enkelstrengs DNA, want stoten elkaar af. Bij het omlaag brengen
van de temperatuur en de pH, de basen zullen opnieuw paren dubbelstrengs DNA. Het kan met
een DNA molecuul, DNA/RNA hierbij krijg je hybride streng.
Analyse van DNA en RNA fragmenten
Gel
Agarose
Lab on a chip technology; met pieken patroon, sneller.
Hybridisatie
Southern blot; voor DNA
Northern blot; voor RNA
Real time (RT) PCR
Gel elektroforose
Agarose met mengsel DNA. DNA heeft negatief lading, dus in elektrisch veld beweegt het DNA naar
de positieve kant. Er ontstaat een banden patroon. Bij genomisch DNA dat geïsoleerd en geknipt
wordt, krijg je veel fragmenten. Het krijgt een smeer. Het is redetatief DNA, deze zijn dominanter in
de gel aanwezig (duidelijke streep). Door de vele fragmenten zie je jouw fragment dus niet meer
goed. Het geeft een lage toegankelijkheid.
Bij een complex genomen krijg je in een restrictiegel zoveel fragmenten, dat het resultaat een
‘’smeer’’ is. Als er in een genoom repetitieve sequenties (stukken met vrijwel identieke sequenties
die zich vele malen herhalen) dan leveren die bij digestie steeds een restrictiefragment van identieke
grootte. Door een groot aantal worden deze zichtbaar tegen de achtergrond van de ‘’smeer’’. Verder
zijn er in zo’n digest geen specifieke restrictie fragmenten identificeerbaar en is het lastig om naar
jouw favoriete gen te krijgen.
Voordeel: goede scheiding van DNA fragmenten
Nadeel: zachte gel matrix, slechte toegankelijkheid, laag copy number.
Door hybridisatie met een geschikte probe worden bepaalde fragmenten zichtbaar. DNA wordt dan
uit de gel gehaald, en de fragmenten worden zichtbaar gemaakt. Het DNA is dan dubbelstrengs en
wordt enkel strengs gemaakt. Het wordt vastgemaakt aan een membraan door middel van blotten.
Als probe enkelstrengs is kan het een hybride vormen. De genen kunnen zichtbaar gemaakt worden.
