Samenvatting OWG’s Blok 6
Casemanager
Casemanager ➔ de professional die het meest direct betrokken is bij de zorg voor de zwangere. De
casemanager is er verantwoordelijk voor dat de cliënt in het hele zorgproces centraal staat en ook
blijft staan. Zij is de regisseur van de zorg rond de vrouw en haar (ongeboren) kind. De KNOV
beschouwt de verloskundige als dé geschikte professional voor de rol van casemanager.
Waarom een vaste casemanager?
- Bevordert de continuïteit van zorg
- Er bestaat meer duidelijkheid over welke zorgverlener verantwoordelijk is voor de regelzaken van
de cliënt
- Voorkomt versnippering van zorg
- Zwangeren die veel zorg nodig hebben zijn beter in beeld
- Andere zorgverleners hebben een duidelijk aanspreekpunt
- Bevordert het contact met de cliënt
Zorgpad ➔ een overzicht van wie welke zorg op welk moment geeft. De zwangere kan in het zorgpad
zien wat zij aan zorg kan verwachten.
Een zorgpad is een gestandaardiseerde route voor bepaalde groepen zwangere (bij. roken) die
zorgverleners volgen bij een bepaalde medische situatie of aandoening. Het is gebaseerd op
protocollen, richtlijnen en wetenschappelijke inzichten.
Zorgplan ➔ Een zorgplan is een op maat gemaakt document dat specifiek is afgestemd op een
individuele patiënt. Het beschrijft de persoonlijke situatie, behoeften en doelen van de zwangere en
de zorg die zij ontvangt.
Tienerzwangerschap ➔ zwangerschap waarbij de moeder 20 jaar of jonger is.
Ongeveer 1% van het totale aantal geboorten is een tienerzwangerschap.
Het aantal zwangerschappen bij tieners ligt veel hoger dan het aantal geboorten, omdat 66% van de
zwangerschappen eindigt in een abortus provocatus. Daarnaast bestaat er het normale risico op een
miskraam.
Zwangere tieners hebben een verhoogde kans op medische en psychosociale problemen en zijn
daardoor een risicogroep op zichzelf.
Medische risico’s:
* Tieners hebben een verhoogde kans op vroeggeboorte en perinatale sterfte (met name
afro-allochtone).
* Bevalling van tieners verlopen over het algemeen vlotter en hebben minder kans op een
kunstverlossing
Psychosociale risico’s:
* Tienermoeders hebben minder gunstige maatschappelijke en psychosociale perspectieven.
* Jonge vrouwen lopen meer kans op nadelige psychische gevolgen na het afbreken van een
zwangerschap dan oudere vrouwen
Multi-problem situatie ➔ het hebben van meerdere problemen die elkaar versterken.
Bijvoorbeeld een onstabiele thuissituatie, waardoor er een grote kans is op financiële schulden,
,waardoor ze vatbaarder zijn voor “slechte” relaties (loverboys etc.) waarin ze dan weer zwanger
worden.
Verwijsmogelijkheden:
- Fiom ➔ hulpverleningsorganisatie die advies en ondersteuning biedt. Er is geen verwijsbrief nodig
en de gesprekken zijn gratis. De hulpverlening is gericht op tieners en hun eventuele partners en
ouders. De verloskundige kan bij de Fiom informeren naar ontmoetingspunten voor zwangere
tieners en jonge moeders.
- VBOK ➔ Vereniging ter Bescherming van het Ongeboren Kind, biedt voorlichting en hulpverlening
bij onbedoelde en/of ongewenste zwangerschap en bij zwangerschapsverlies/ De hulp bestaat
onder andere uit het aanhouden van keuzegesprekken en psychosociale begeleiding bij problemen
rondom het uitdragen van de (tiener)zwangerschap.
De VBOK heeft een opvanghuis voor jonge tienermoeders.
- Algemeen maatschappelijk werk ➔ kan tiener hulp en ondersteuning bieden
Pijn
Pijn ➔ een onplezierige, sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of
mogelijke weefselbeschadiging of die beschreven wordt in termen van een dergelijke beschadiging.
Pijn heeft een belangrijke functie in het lichaam van ieder mens, het waarschuwt ons bij (dreigende)
schade aan ons lichaam. Pijn zorgt ervoor dat we maatregelen nemen en ervoor zorgen dat ons
lichaam op tijd kan herstellen.
Soorten pijn:
- Nociceptieve pijn ➔ pijn door weefselschade
- Neuropatische pijn ➔ zenuwpijn
- Viscerale pijn ➔ orgaanpijn
- Vasculaire pijn ➔ vaatpijn
- Oncologische pijn ➔ pijn bij kanker
Acute pijn ➔ pijn die plotseling optreed
Chronische pijn ➔ pijn langer dan 3 maanden
In tegenstelling tot de meeste pijn wordt de pijn bij de
bevalling niet veroorzaakt door een pathologisch proces
of trauma, maar door een wisselwerking tussen
fysiologische en psychologische factoren. Het ongemak
of de pijn van de bevalling wordt veroorzaakt door het
verder indalen van het foetale hoofd in het bekken. Het
wordt ook veroorzaakt door de druk op de
baarmoederhals en de uitrekking van de vaginale wanden en bekkenbodemspieren, terwijl de
indaling van het aanwezige deel plaatsvindt. De grote uterusspier trekt sterker, vaker en langer
samen naarmate de bevalling vordert. Dit verhoogt ook het ongemak voor de vrouw.
Pijnvezels van de huid en de ingewanden lopen naast elkaar in de tractus spinothalamus. Daarom kan
pijn van een inwendig orgaan worden waargenomen of gevoeld alsof deze afkomstig is van een
huidgebied dat door dezelfde sectie of hetzelfde deel van het ruggenmerg wordt gevoed: zo kan pijn
van de baarmoeder door de vrouw worden waargenomen of gevoeld als pijn in haar rug of
schaamlippen. Wanneer dit soort pijn optreedt of wordt ervaren, wordt dit gewoonlijk gerefereerde
pijn genoemd.
,Ei van Loeser ➔ een model dat de verschillende aspecten van pijnbeleving illustreert, inclusief
sensorische, emotionele en gedragsmatige factoren. Dit model maakt onderscheid tussen de
volgende vier lagen:
- Nociceptie ➔ De prikkel die pijn veroorzaakt.
- Pijngewaarwording ➔ De sensatie van pijn.
- Pijnbeleving ➔ De emotionele en cognitieve interpretatie van pijn.
- Pijngedrag ➔ De zichtbare reactie op pijn.
Pijnverlichting 1e lijn:
- Ontspanning
- Warmte
- Bad/douche
- Aromatherapie
- Homeopathie
- Muziektherapie
-Acupunctuur
-Acupressuur
-Steriel water injecties
- TENS
- Lachgas (Relivopan)
- Biofeedback
Biofeedback is een behandelmethode die inzicht geeft in de manier waarop het lichaam reageert
onder diverse omstandigheden. Bij biofeedback worden lichaamssignalen gemeten, deze signalen
worden teruggekoppeld via een zichtbaar signaal op een computerbeeldscherm.
De cliënt krijgt een continu beeld van wat er in zijn lichaam gebeurt. Het effect van een gedachte,
geconcentreerd nadenken, de manier van ademen, de zithouding is direct zichtbaar.
Het doel van biofeedback is dat iemand zijn lichaamssignalen leert herkennen en bewust
controleren. In eerste instantie met behulp van biofeedback apparatuur, later ook zonder apparatuur.
Het is een methode waarin iemand actief met zichzelf aan het werk gaat. Vaak is al na één sessie een
leereffect merkbaar. Het uiteindelijke doel is altijd gericht op een beter lichaamsbewustzijn, een
betere sturing van lichaamsfuncties en meer controle.
, Pijnbestrijding 2e lijn
- Opioïde analgesie
* Pethidine
* Remifentanil
- Epidurale anesthesie
* Spinaal
* Epiduraal
Pethidine
Pethidine is een morfinomimeticum met analgetische en spasmolytische werking en valt onder de
opiumwet. Wordt meestal via een intramusculaire in de bil of het bovenbeen wordt toegediend. Na
ongeveer een kwartier voel wordt het effect gevoeld.
Een verloskundige of de verpleegkundige mag deze injectie geven. Pethidine werkt ongeveer 2-4 uur.
Pethidine kan de placenta makkelijk passeren, waardoor continue bewaking van moeder en kind
nodig is.
Pethidine heeft een remmende werking op het foetale cerebrum. Het kind kan suf en slaperig bij de
geboorte zijn. Soms heeft de baby kortdurend hulp nodig met de ademhaling. Daarom wordt
pethidine liever niet gegeven 2 tot 4 uur vóór de geboorte van de baby. Ook kan het noodzakelijk zijn
om een antidotum (naloxon) toe te dienen.
Pethidine wordt veelal toegepast als sedatie, en niet als pijnbestrijding durante partu.
Bijwerkingen
* Sufheid moeder
* Suffe neonaat
* Ademhalingsproblemen neonaat
Bij ademdepressie van pasgeborene kan Naloxon worden toegediend.
* Misselijkheid/braken
* Hoofdpijn
* Duizeligheid
* Droge mond
Remifentanil
Remifentanil is een opioïd die via een infuus wordt toegediend. Het is een krachtige pijnstiller met
een korte werking van 3-5 minuten. Het middel verdwijnt snel uit het lichaam. Via een infuus wordt
het toegediend. Hier zit een pompje op, zo kan de vrouw zelf haar eigen pijnbestrijding regelen door
op een knop te drukken. Wanneer ze op de knop drukt, komt het medicijn via het infuus in haar
lichaam. De pomp is begrensd zodat ze zichzelf geen overdosis kan geven. Als de maximale dosis is
gebruikt, geeft de pomp geen remifentanil meer.
De werkzaamheid van Remifentanil wordt minder na 2 tot 4 uur gebruik.
Remifentanil passeert de placenta gemakkelijk, maar door de korte werking is de kans klein dat het
kind hier suf van wordt en na de geboorte ademhalingsproblemen heeft.
Bijwerkingen
* Moederlijk ademhalingsdepressie
* Saturatiedaling
* Apneu (zeldzaam)
* Sufheid
* Misselijkheid
* Jeuk
Casemanager
Casemanager ➔ de professional die het meest direct betrokken is bij de zorg voor de zwangere. De
casemanager is er verantwoordelijk voor dat de cliënt in het hele zorgproces centraal staat en ook
blijft staan. Zij is de regisseur van de zorg rond de vrouw en haar (ongeboren) kind. De KNOV
beschouwt de verloskundige als dé geschikte professional voor de rol van casemanager.
Waarom een vaste casemanager?
- Bevordert de continuïteit van zorg
- Er bestaat meer duidelijkheid over welke zorgverlener verantwoordelijk is voor de regelzaken van
de cliënt
- Voorkomt versnippering van zorg
- Zwangeren die veel zorg nodig hebben zijn beter in beeld
- Andere zorgverleners hebben een duidelijk aanspreekpunt
- Bevordert het contact met de cliënt
Zorgpad ➔ een overzicht van wie welke zorg op welk moment geeft. De zwangere kan in het zorgpad
zien wat zij aan zorg kan verwachten.
Een zorgpad is een gestandaardiseerde route voor bepaalde groepen zwangere (bij. roken) die
zorgverleners volgen bij een bepaalde medische situatie of aandoening. Het is gebaseerd op
protocollen, richtlijnen en wetenschappelijke inzichten.
Zorgplan ➔ Een zorgplan is een op maat gemaakt document dat specifiek is afgestemd op een
individuele patiënt. Het beschrijft de persoonlijke situatie, behoeften en doelen van de zwangere en
de zorg die zij ontvangt.
Tienerzwangerschap ➔ zwangerschap waarbij de moeder 20 jaar of jonger is.
Ongeveer 1% van het totale aantal geboorten is een tienerzwangerschap.
Het aantal zwangerschappen bij tieners ligt veel hoger dan het aantal geboorten, omdat 66% van de
zwangerschappen eindigt in een abortus provocatus. Daarnaast bestaat er het normale risico op een
miskraam.
Zwangere tieners hebben een verhoogde kans op medische en psychosociale problemen en zijn
daardoor een risicogroep op zichzelf.
Medische risico’s:
* Tieners hebben een verhoogde kans op vroeggeboorte en perinatale sterfte (met name
afro-allochtone).
* Bevalling van tieners verlopen over het algemeen vlotter en hebben minder kans op een
kunstverlossing
Psychosociale risico’s:
* Tienermoeders hebben minder gunstige maatschappelijke en psychosociale perspectieven.
* Jonge vrouwen lopen meer kans op nadelige psychische gevolgen na het afbreken van een
zwangerschap dan oudere vrouwen
Multi-problem situatie ➔ het hebben van meerdere problemen die elkaar versterken.
Bijvoorbeeld een onstabiele thuissituatie, waardoor er een grote kans is op financiële schulden,
,waardoor ze vatbaarder zijn voor “slechte” relaties (loverboys etc.) waarin ze dan weer zwanger
worden.
Verwijsmogelijkheden:
- Fiom ➔ hulpverleningsorganisatie die advies en ondersteuning biedt. Er is geen verwijsbrief nodig
en de gesprekken zijn gratis. De hulpverlening is gericht op tieners en hun eventuele partners en
ouders. De verloskundige kan bij de Fiom informeren naar ontmoetingspunten voor zwangere
tieners en jonge moeders.
- VBOK ➔ Vereniging ter Bescherming van het Ongeboren Kind, biedt voorlichting en hulpverlening
bij onbedoelde en/of ongewenste zwangerschap en bij zwangerschapsverlies/ De hulp bestaat
onder andere uit het aanhouden van keuzegesprekken en psychosociale begeleiding bij problemen
rondom het uitdragen van de (tiener)zwangerschap.
De VBOK heeft een opvanghuis voor jonge tienermoeders.
- Algemeen maatschappelijk werk ➔ kan tiener hulp en ondersteuning bieden
Pijn
Pijn ➔ een onplezierige, sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of
mogelijke weefselbeschadiging of die beschreven wordt in termen van een dergelijke beschadiging.
Pijn heeft een belangrijke functie in het lichaam van ieder mens, het waarschuwt ons bij (dreigende)
schade aan ons lichaam. Pijn zorgt ervoor dat we maatregelen nemen en ervoor zorgen dat ons
lichaam op tijd kan herstellen.
Soorten pijn:
- Nociceptieve pijn ➔ pijn door weefselschade
- Neuropatische pijn ➔ zenuwpijn
- Viscerale pijn ➔ orgaanpijn
- Vasculaire pijn ➔ vaatpijn
- Oncologische pijn ➔ pijn bij kanker
Acute pijn ➔ pijn die plotseling optreed
Chronische pijn ➔ pijn langer dan 3 maanden
In tegenstelling tot de meeste pijn wordt de pijn bij de
bevalling niet veroorzaakt door een pathologisch proces
of trauma, maar door een wisselwerking tussen
fysiologische en psychologische factoren. Het ongemak
of de pijn van de bevalling wordt veroorzaakt door het
verder indalen van het foetale hoofd in het bekken. Het
wordt ook veroorzaakt door de druk op de
baarmoederhals en de uitrekking van de vaginale wanden en bekkenbodemspieren, terwijl de
indaling van het aanwezige deel plaatsvindt. De grote uterusspier trekt sterker, vaker en langer
samen naarmate de bevalling vordert. Dit verhoogt ook het ongemak voor de vrouw.
Pijnvezels van de huid en de ingewanden lopen naast elkaar in de tractus spinothalamus. Daarom kan
pijn van een inwendig orgaan worden waargenomen of gevoeld alsof deze afkomstig is van een
huidgebied dat door dezelfde sectie of hetzelfde deel van het ruggenmerg wordt gevoed: zo kan pijn
van de baarmoeder door de vrouw worden waargenomen of gevoeld als pijn in haar rug of
schaamlippen. Wanneer dit soort pijn optreedt of wordt ervaren, wordt dit gewoonlijk gerefereerde
pijn genoemd.
,Ei van Loeser ➔ een model dat de verschillende aspecten van pijnbeleving illustreert, inclusief
sensorische, emotionele en gedragsmatige factoren. Dit model maakt onderscheid tussen de
volgende vier lagen:
- Nociceptie ➔ De prikkel die pijn veroorzaakt.
- Pijngewaarwording ➔ De sensatie van pijn.
- Pijnbeleving ➔ De emotionele en cognitieve interpretatie van pijn.
- Pijngedrag ➔ De zichtbare reactie op pijn.
Pijnverlichting 1e lijn:
- Ontspanning
- Warmte
- Bad/douche
- Aromatherapie
- Homeopathie
- Muziektherapie
-Acupunctuur
-Acupressuur
-Steriel water injecties
- TENS
- Lachgas (Relivopan)
- Biofeedback
Biofeedback is een behandelmethode die inzicht geeft in de manier waarop het lichaam reageert
onder diverse omstandigheden. Bij biofeedback worden lichaamssignalen gemeten, deze signalen
worden teruggekoppeld via een zichtbaar signaal op een computerbeeldscherm.
De cliënt krijgt een continu beeld van wat er in zijn lichaam gebeurt. Het effect van een gedachte,
geconcentreerd nadenken, de manier van ademen, de zithouding is direct zichtbaar.
Het doel van biofeedback is dat iemand zijn lichaamssignalen leert herkennen en bewust
controleren. In eerste instantie met behulp van biofeedback apparatuur, later ook zonder apparatuur.
Het is een methode waarin iemand actief met zichzelf aan het werk gaat. Vaak is al na één sessie een
leereffect merkbaar. Het uiteindelijke doel is altijd gericht op een beter lichaamsbewustzijn, een
betere sturing van lichaamsfuncties en meer controle.
, Pijnbestrijding 2e lijn
- Opioïde analgesie
* Pethidine
* Remifentanil
- Epidurale anesthesie
* Spinaal
* Epiduraal
Pethidine
Pethidine is een morfinomimeticum met analgetische en spasmolytische werking en valt onder de
opiumwet. Wordt meestal via een intramusculaire in de bil of het bovenbeen wordt toegediend. Na
ongeveer een kwartier voel wordt het effect gevoeld.
Een verloskundige of de verpleegkundige mag deze injectie geven. Pethidine werkt ongeveer 2-4 uur.
Pethidine kan de placenta makkelijk passeren, waardoor continue bewaking van moeder en kind
nodig is.
Pethidine heeft een remmende werking op het foetale cerebrum. Het kind kan suf en slaperig bij de
geboorte zijn. Soms heeft de baby kortdurend hulp nodig met de ademhaling. Daarom wordt
pethidine liever niet gegeven 2 tot 4 uur vóór de geboorte van de baby. Ook kan het noodzakelijk zijn
om een antidotum (naloxon) toe te dienen.
Pethidine wordt veelal toegepast als sedatie, en niet als pijnbestrijding durante partu.
Bijwerkingen
* Sufheid moeder
* Suffe neonaat
* Ademhalingsproblemen neonaat
Bij ademdepressie van pasgeborene kan Naloxon worden toegediend.
* Misselijkheid/braken
* Hoofdpijn
* Duizeligheid
* Droge mond
Remifentanil
Remifentanil is een opioïd die via een infuus wordt toegediend. Het is een krachtige pijnstiller met
een korte werking van 3-5 minuten. Het middel verdwijnt snel uit het lichaam. Via een infuus wordt
het toegediend. Hier zit een pompje op, zo kan de vrouw zelf haar eigen pijnbestrijding regelen door
op een knop te drukken. Wanneer ze op de knop drukt, komt het medicijn via het infuus in haar
lichaam. De pomp is begrensd zodat ze zichzelf geen overdosis kan geven. Als de maximale dosis is
gebruikt, geeft de pomp geen remifentanil meer.
De werkzaamheid van Remifentanil wordt minder na 2 tot 4 uur gebruik.
Remifentanil passeert de placenta gemakkelijk, maar door de korte werking is de kans klein dat het
kind hier suf van wordt en na de geboorte ademhalingsproblemen heeft.
Bijwerkingen
* Moederlijk ademhalingsdepressie
* Saturatiedaling
* Apneu (zeldzaam)
* Sufheid
* Misselijkheid
* Jeuk
