Samenvatting Bestuursrecht
Verdeling plakkertjes in wettenbundel:
Groen
o Algemene bepalingen over bestuursrecht
o Bepalingen over bestuursorganen
o Bezwaar en beroep
Blauw
o Algemene bepalingen over besluiten
o Beschikkingen
Oranje
o Algemene beginselen van behoorlijk bestuur (Abbb)
Roze
o Handhaving
o Toezicht
Geel
o Subsidies
Korte samenvatting:
Binnen het bestuursrecht wordt er gewerkt vanuit de Algemene wet bestuursrecht, de Awb. De Awb
kent het legaliteitsbeginsel en het specialiteitsbeginsel. Het legaliteitsbeginsel zorgt ervoor dat alles
naar een wet te herleiden is, alles moet op de wet gebaseerd zijn. Het specialiteitsbeginsel zegt dat
je de juiste wetten voor de juiste zaken moet gebruiken. De wet verleent bevoegdheid om te kunnen
handelen via attributie. Wanneer iemand of een organisatie bevoegd is kan hij of zij bevoegdheid
delegeren: delegatie. Diegene die door delegatie verantwoordelijk is kan weer mandaat invoeren
door een lagere organisatie of persoon de bevoegdheid te laten uitvoeren. De organisaties/personen
die deze bestuursrechtelijke bevoegdheden uitvoeren zijn bestuursorganen. Daarbij bestaan er A- en
B-bestuursorganen. De bestuursorganen nemen met in achtneming van de Algemene beginselen
van behoorlijk bestuur (Abbb) besluiten. Besluiten kunnen besluiten van algemene strekking
(B.A.S.) zijn en beschikkingen. Besluiten van algemene strekking worden onderverdeeld in Algemeen
verbindende voorschriften (avv), beleidsregels, plannen en overige besluiten van algemene strekking.
Beschikkingen zijn gericht op een specifieke groep personen (persoonscriterium) of een specifieke
zaak (zaakscriterium). Deze besluiten treffen belanghebbenden. Dit zijn personen/organisaties die
rechtstreeks (OPERA) door het besluit betrokken/getroffen worden. Wanneer een bestuursorgaan
zich aan de wetten en regels houdt en de belanghebbende niet, kan het bestuursorgaan dit
handhaven en eventueel bestuurlijke sancties opleggen. Belanghebbenden hebben bij besluiten ook
rechtsmiddelen om zichzelf te beschermen. Dit kan door allereerst in bezwaar (of als de wet dit
regelt in administratief beroep) te gaan bij het bestuursorgaan, daarna beroep aan te voeren op de
bestuursrechter en eventueel nog in hoger beroep te gaan op de bestuursrechter.
Hoofdstuk 1. Kennismaking met het bestuursrecht
Het openbaar bestuur dient de samenleving zo te besturen dat burgers en organisaties daar op een
fatsoenlijke manier met en naast elkaar kunnen leven, wonen, werken en recreëren. Het algemeen
belang dienen en dat moet tot verbetering van alle individuele belangen leiden. Niet alle belangen
kunnen allemaal bediend worden en dit leidt soms dat één of meerdere burgers worden getroffen.
Burgers hebben daartegenover wel de mogelijkheid om zich te beschermen tegen het optreden van
het openbaar bestuur. Dit is waarop het bestuursrecht betrekking heeft: het juridisch functioneren
,van het openbaar bestuur en zijn relatie tot de burger. Bestuursorganen treden op als openbaar
bestuur bij de taken die zij uitvoeren. Zij behartigen daarbij het algemeen belang.
De regels (rechtsnormen) van bestuursrecht hebben betrekking tot:
Organisatie openbaar bestuur
Verlening van bestuursbevoegdheden
Normen voor het gebruik van bevoegdheden
Rechtsnormen voor burgers en handhavingsregels
Rechtsbescherming voor de burger tegen het openbaar bestuur
In het Nederlands rechtssysteem worden rechtsregels onderscheiden in een publiekrechtelijk en een
privaatrechtelijk deel. Bij publiekrecht staat de relatie tussen de overheid en de burgers centraal.
Bestuursrecht is onderdeel van het publiek recht. Bestuursrecht is de relatie tussen het openbaar
bestuur en de bestuurden (degene die bestuurd worden). Wat heeft de overheid over ons te zeggen?
natuurlijke personen, privaatrechtelijke rechtspersonen en publieke organisaties.
Er zijn twee beginselen die in het algemeen het
fundament vormen van het publiekrecht en in het bijzonder van het bestuursrecht: het
legaliteitsbeginsel en het specialiteitsbeginsel. Legaliteitsbeginsel: als een bestuur iets doet moet
het een wettelijke basis hebben. Alles moet herleiden naar een wettelijke bevoegdheid. Die
bevoegdheid moet gebruikt worden die voor dat onderwerp relevant is: specialiteitsbeginsel. Het
specialiteitsbeginsel beperkt die afweging tussen het algemeen en individuele belang tot het kader
van de belangen waarvoor een speciale wet is bedoeld. Deze beginselen worden geuit in
verschillende wetten in de Awb.
Wetten die worden vastgesteld door de formele wetgever, dat wil zeggen door de
volksvertegenwoordiging en de regering samen, worden wetten in formele zin genoemd (wetten).
Elke wet die algemeen verbindende voorschriften bevat waaraan iedereen voor wie die wet is
bedoeld gebonden is, worden wetten in materiële zin bedoeld. Dikwijls zijn wetten in formele zin
tevens wetten in materiële zin, bijvoorbeeld de Kieswet, de Provinciewet en het Wetboek van
Strafrecht. Zij zijn wet in formele zin omdat ze zijn vastgesteld door Regering en Staten-Generaal
gezamenlijk en wet in materiële zin omdat ze algemeen verbindende voorschriften bevatten.
Voor het bestuursrecht zijn drie rechtsbronnen van belang:
1. Wet- en regelgeving en verdragen;
2. Jurisprudentie;
3. Ongeschreven recht, met name enkele algemene beginselen van behoorlijk bestuur.
Het openbaar bestuur is verdeeld in verschillende lagen die elk op hun beurt bestuursrechtelijke
regels kunnen vaststellen. Hiërarchische opbouw van wettelijke normen (gelede normstelling). Met
gelede normstelling wordt bedoeld dat de toepasselijkheid van een rechtsregel niet zomaar in een
wet is te vinden, maar in een combinatie van met elkaar samenhangende regelingen. Gelede
, normstelling is dat normen voor een bepaald geval (mede) worden bepaald door normen in
verschillende regelingen die dikwijls in een hiërarchische verhouding tot elkaar staan:
Niveau Wetgever Naam
Internationaal Regeringen van betrokken Verdrag
landen
Rijksniveau -Regering en Staten-Generaal -Wet in formele zin
samen Regering -Algemene maatregel van
-Minister (bijv. Bestuur
staatssecretaris) -Ministeriële regeling
Provincie Provinciale Staten Provinciale verordening
Gemeente Gemeenteraad Gemeentelijke verordening
Waterschap Waterschapsbestuur Waterschapskeur
PBO Verordening
Verdragen en Europese verordeningen zijn afspraken tussen staten met rechtstreekse werking.
Europese richtlijnen zijn gericht tot lidstaten en hebben in beginsel geen rechtstreekse werking. De
Grondwet is de hoogste wet in formele zin. Ministeriële regelingen bevatten hoofdzakelijk algemeen
verbindende voorschriften voor burgers en kunnen daarnaast bevoegdheden toekennen aan
bestuursorganen. Hetzelfde geld voor provinciale verordeningen, gemeentelijke verordeningen en
waterschapsverordeningen.
Naast het hiërarchische gelede normenstelsel kunnen in alle lagen van het openbaar bestuur ook nog
beleidsregels en vergunningvoorschriften worden vastgesteld. Beleidsregels zijn eigen richtlijnen
voor het openbaar bestuur en gelden alleen voor het orgaan van het openbaar bestuur dat ze heeft
vastgesteld of waarvoor ze zijn bedoeld. Vergunningsvoorschriften zijn normen die gelden in het
individuele geval, namelijk voor degene aan wie de vergunning is verleend (beschikking).
Algemeen Bestuursrecht: Betreft onderwerpen die op het gehele bestuursrecht van toepassing zijn.
Deze zijn geregeld in Algemene wet bestuursrecht. Bijvoorbeeld algemene bepalingen over:
besluiten, handhaving, bezwaar en beroep.
Bijzonder Bestuursrecht: Betreft bestuursrechtelijke regels die uitsluitend van toepassing zijn op een
bijzonder deel van overheidsoptreden. Deze zijn geregeld in bijzondere wetten. Bijvoorbeeld
woningwet, wet op de ruimtelijke ordening, huisvestingswet en wet milieubeheer.
Er waren heel veel verschillende wetten in het verleden. Daarom is de Algemene wet bestuursrecht
ontwikkeld. Dit voor eenduidigheid en vereenvoudiging.
Doelstellingen Awb:
Meer eenheid in bestuursrechtelijke wetgeving;
Systematiseren en vereenvoudigen van bestuursrechtelijke wetgeving;
Vastleggen van normen die in rechtspraak zijn ontwikkeld;
Treffen van voorzieningen die naar hun aard een algemene regeling behoeven;
Algemeen bestuursrecht: bevat regels die voor het gehele bestuursrecht gelden
Eenduidige begrippen in de Awb:
o Bestuursorgaan;
o Besluit;
o Beschikking;
o Belanghebbende;
o Bezwaar;
Verdeling plakkertjes in wettenbundel:
Groen
o Algemene bepalingen over bestuursrecht
o Bepalingen over bestuursorganen
o Bezwaar en beroep
Blauw
o Algemene bepalingen over besluiten
o Beschikkingen
Oranje
o Algemene beginselen van behoorlijk bestuur (Abbb)
Roze
o Handhaving
o Toezicht
Geel
o Subsidies
Korte samenvatting:
Binnen het bestuursrecht wordt er gewerkt vanuit de Algemene wet bestuursrecht, de Awb. De Awb
kent het legaliteitsbeginsel en het specialiteitsbeginsel. Het legaliteitsbeginsel zorgt ervoor dat alles
naar een wet te herleiden is, alles moet op de wet gebaseerd zijn. Het specialiteitsbeginsel zegt dat
je de juiste wetten voor de juiste zaken moet gebruiken. De wet verleent bevoegdheid om te kunnen
handelen via attributie. Wanneer iemand of een organisatie bevoegd is kan hij of zij bevoegdheid
delegeren: delegatie. Diegene die door delegatie verantwoordelijk is kan weer mandaat invoeren
door een lagere organisatie of persoon de bevoegdheid te laten uitvoeren. De organisaties/personen
die deze bestuursrechtelijke bevoegdheden uitvoeren zijn bestuursorganen. Daarbij bestaan er A- en
B-bestuursorganen. De bestuursorganen nemen met in achtneming van de Algemene beginselen
van behoorlijk bestuur (Abbb) besluiten. Besluiten kunnen besluiten van algemene strekking
(B.A.S.) zijn en beschikkingen. Besluiten van algemene strekking worden onderverdeeld in Algemeen
verbindende voorschriften (avv), beleidsregels, plannen en overige besluiten van algemene strekking.
Beschikkingen zijn gericht op een specifieke groep personen (persoonscriterium) of een specifieke
zaak (zaakscriterium). Deze besluiten treffen belanghebbenden. Dit zijn personen/organisaties die
rechtstreeks (OPERA) door het besluit betrokken/getroffen worden. Wanneer een bestuursorgaan
zich aan de wetten en regels houdt en de belanghebbende niet, kan het bestuursorgaan dit
handhaven en eventueel bestuurlijke sancties opleggen. Belanghebbenden hebben bij besluiten ook
rechtsmiddelen om zichzelf te beschermen. Dit kan door allereerst in bezwaar (of als de wet dit
regelt in administratief beroep) te gaan bij het bestuursorgaan, daarna beroep aan te voeren op de
bestuursrechter en eventueel nog in hoger beroep te gaan op de bestuursrechter.
Hoofdstuk 1. Kennismaking met het bestuursrecht
Het openbaar bestuur dient de samenleving zo te besturen dat burgers en organisaties daar op een
fatsoenlijke manier met en naast elkaar kunnen leven, wonen, werken en recreëren. Het algemeen
belang dienen en dat moet tot verbetering van alle individuele belangen leiden. Niet alle belangen
kunnen allemaal bediend worden en dit leidt soms dat één of meerdere burgers worden getroffen.
Burgers hebben daartegenover wel de mogelijkheid om zich te beschermen tegen het optreden van
het openbaar bestuur. Dit is waarop het bestuursrecht betrekking heeft: het juridisch functioneren
,van het openbaar bestuur en zijn relatie tot de burger. Bestuursorganen treden op als openbaar
bestuur bij de taken die zij uitvoeren. Zij behartigen daarbij het algemeen belang.
De regels (rechtsnormen) van bestuursrecht hebben betrekking tot:
Organisatie openbaar bestuur
Verlening van bestuursbevoegdheden
Normen voor het gebruik van bevoegdheden
Rechtsnormen voor burgers en handhavingsregels
Rechtsbescherming voor de burger tegen het openbaar bestuur
In het Nederlands rechtssysteem worden rechtsregels onderscheiden in een publiekrechtelijk en een
privaatrechtelijk deel. Bij publiekrecht staat de relatie tussen de overheid en de burgers centraal.
Bestuursrecht is onderdeel van het publiek recht. Bestuursrecht is de relatie tussen het openbaar
bestuur en de bestuurden (degene die bestuurd worden). Wat heeft de overheid over ons te zeggen?
natuurlijke personen, privaatrechtelijke rechtspersonen en publieke organisaties.
Er zijn twee beginselen die in het algemeen het
fundament vormen van het publiekrecht en in het bijzonder van het bestuursrecht: het
legaliteitsbeginsel en het specialiteitsbeginsel. Legaliteitsbeginsel: als een bestuur iets doet moet
het een wettelijke basis hebben. Alles moet herleiden naar een wettelijke bevoegdheid. Die
bevoegdheid moet gebruikt worden die voor dat onderwerp relevant is: specialiteitsbeginsel. Het
specialiteitsbeginsel beperkt die afweging tussen het algemeen en individuele belang tot het kader
van de belangen waarvoor een speciale wet is bedoeld. Deze beginselen worden geuit in
verschillende wetten in de Awb.
Wetten die worden vastgesteld door de formele wetgever, dat wil zeggen door de
volksvertegenwoordiging en de regering samen, worden wetten in formele zin genoemd (wetten).
Elke wet die algemeen verbindende voorschriften bevat waaraan iedereen voor wie die wet is
bedoeld gebonden is, worden wetten in materiële zin bedoeld. Dikwijls zijn wetten in formele zin
tevens wetten in materiële zin, bijvoorbeeld de Kieswet, de Provinciewet en het Wetboek van
Strafrecht. Zij zijn wet in formele zin omdat ze zijn vastgesteld door Regering en Staten-Generaal
gezamenlijk en wet in materiële zin omdat ze algemeen verbindende voorschriften bevatten.
Voor het bestuursrecht zijn drie rechtsbronnen van belang:
1. Wet- en regelgeving en verdragen;
2. Jurisprudentie;
3. Ongeschreven recht, met name enkele algemene beginselen van behoorlijk bestuur.
Het openbaar bestuur is verdeeld in verschillende lagen die elk op hun beurt bestuursrechtelijke
regels kunnen vaststellen. Hiërarchische opbouw van wettelijke normen (gelede normstelling). Met
gelede normstelling wordt bedoeld dat de toepasselijkheid van een rechtsregel niet zomaar in een
wet is te vinden, maar in een combinatie van met elkaar samenhangende regelingen. Gelede
, normstelling is dat normen voor een bepaald geval (mede) worden bepaald door normen in
verschillende regelingen die dikwijls in een hiërarchische verhouding tot elkaar staan:
Niveau Wetgever Naam
Internationaal Regeringen van betrokken Verdrag
landen
Rijksniveau -Regering en Staten-Generaal -Wet in formele zin
samen Regering -Algemene maatregel van
-Minister (bijv. Bestuur
staatssecretaris) -Ministeriële regeling
Provincie Provinciale Staten Provinciale verordening
Gemeente Gemeenteraad Gemeentelijke verordening
Waterschap Waterschapsbestuur Waterschapskeur
PBO Verordening
Verdragen en Europese verordeningen zijn afspraken tussen staten met rechtstreekse werking.
Europese richtlijnen zijn gericht tot lidstaten en hebben in beginsel geen rechtstreekse werking. De
Grondwet is de hoogste wet in formele zin. Ministeriële regelingen bevatten hoofdzakelijk algemeen
verbindende voorschriften voor burgers en kunnen daarnaast bevoegdheden toekennen aan
bestuursorganen. Hetzelfde geld voor provinciale verordeningen, gemeentelijke verordeningen en
waterschapsverordeningen.
Naast het hiërarchische gelede normenstelsel kunnen in alle lagen van het openbaar bestuur ook nog
beleidsregels en vergunningvoorschriften worden vastgesteld. Beleidsregels zijn eigen richtlijnen
voor het openbaar bestuur en gelden alleen voor het orgaan van het openbaar bestuur dat ze heeft
vastgesteld of waarvoor ze zijn bedoeld. Vergunningsvoorschriften zijn normen die gelden in het
individuele geval, namelijk voor degene aan wie de vergunning is verleend (beschikking).
Algemeen Bestuursrecht: Betreft onderwerpen die op het gehele bestuursrecht van toepassing zijn.
Deze zijn geregeld in Algemene wet bestuursrecht. Bijvoorbeeld algemene bepalingen over:
besluiten, handhaving, bezwaar en beroep.
Bijzonder Bestuursrecht: Betreft bestuursrechtelijke regels die uitsluitend van toepassing zijn op een
bijzonder deel van overheidsoptreden. Deze zijn geregeld in bijzondere wetten. Bijvoorbeeld
woningwet, wet op de ruimtelijke ordening, huisvestingswet en wet milieubeheer.
Er waren heel veel verschillende wetten in het verleden. Daarom is de Algemene wet bestuursrecht
ontwikkeld. Dit voor eenduidigheid en vereenvoudiging.
Doelstellingen Awb:
Meer eenheid in bestuursrechtelijke wetgeving;
Systematiseren en vereenvoudigen van bestuursrechtelijke wetgeving;
Vastleggen van normen die in rechtspraak zijn ontwikkeld;
Treffen van voorzieningen die naar hun aard een algemene regeling behoeven;
Algemeen bestuursrecht: bevat regels die voor het gehele bestuursrecht gelden
Eenduidige begrippen in de Awb:
o Bestuursorgaan;
o Besluit;
o Beschikking;
o Belanghebbende;
o Bezwaar;
