Rollnick
Hoofdstuk 1: Motiverende gespreksvoering
Uitgangspunten en bewijs
In de loop van de 20e eeuw is er opmerkelijke vooruitgang geboekt in de genezing van acute
ziekten. Toch zijn de mensen niet gezonder dan ooit. De meeste ziekten waarvoor mensen
tegenwoordig in de gezondheidszorg belanden, zijn grotendeels te voorkomen of te genezen
door verandering van het levenspatroon. In de 21e eeuw krijgt de gezondheidszorg hoe
langer hoe meer het karakter van lange-termijnpreventie en daarom ook van veranderingen
in het levenspatroon (dat wat een patiënt zelf kan doen om zijn gezondheid te verbeteren).
De meeste zorgvragers leggen de verantwoordelijkheid voor hun genezing bij de zorgverlener
en als zorgverlener voer je veel gesprekken over gedragsverandering. Maar hoe stel je dit
thema aan de orde?
Dit boek vertelt over motiverende gespreksvoering, een methode die effectief is gebleken
om mensen tot gezonder gedrag te bewegen. Motiverende gespreksvoering werkt zo dat de
motivatie en de behandeltrouw van patiënten worden geactiveerd. Patiënten die het hebben
ondergaan, maken meer kans om een behandeltraject te beginnen, dat vol te houden en af
te ronden, vervolgafspraken te maken, gezonder te gaan eten, etc. Ook nemen verdere
gezondheidsproblemen en ziekenhuisopnamen af.
De mythe van de ongemotiveerde patiënt
Gedragsverandering komt tijdens een consult ter sprake, zodra bij jou of bij je patiënten het
idee leeft dat ze in het belang van hun gezondheid iets anders zouden kunnen doen. Als een
patiënt ongemotiveerd lijkt om te veranderen of om de goede raad van een deskundige op te
volgen, wordt dikwijls aangenomen dat er iets mis is bij de patiënt en dat daar weinig tegen
te doen valt. Deze aannames kloppen meestal niet. Niemand is volledig ongemotiveerd en
motivatie is kneedbaar.
De manier waarop je met patiënten over hun gezondheid praat, kan een diepgaande invloed
hebben op hun persoonlijke motivatie voor gedragsverandering.
De ‘geest’ van motiverende gespreksvoering
Motiverende gespreksvoering is een vakmatige behandelstijl waarmee je bij patiënten
uitlokt wat ze zelf in huis hebben aan goede beweegredenen voor gedragsverandering in
het belang van hun gezondheid. De geest van de motiverende gespreksvoering wordt
beschreven als: coöperatief, evocatief en met respect voor de autonomie van de patiënt.
Coöperatief
Motiverende gespreksvoering berust op een gelijkwaardige werkrelatie tussen patiënt en
behandelaar, waarin er sprake is van een actief coöperatief gesprek en een gezamenlijk
proces van besluitvorming. De patiënt is immers degene die de gedragsverandering moet
uitvoeren.
, Evocatief
Gezondheidszorg betekent vaak dat patiënten krijgen wat ze missen, zoals medicatie, kennis,
inzicht of vaardigheden. Motiverende gespreksvoering probeert daarentegen bij patiënten
iets op te roepen wat ze al in zich hebben, en hun eigen motivatie en mogelijkheden voor
verandering te activeren. Het aanleren van gezond gedrag wordt gekoppeld aan datgene wat
patiënten belangrijk vinden, aan hun eigen waarden en zorgen. Daarom moet je de
perspectieven van de patiënten begrijpen.
Met respect voor de autonomie van de patiënt
De erkenning van en het respect voor de autonomie van de patiënt (die beslist uiteindelijk
wat er gaat gebeuren) zijn noodzakelijk als we gezond gedrag willen bevorderen. Er is iets in
de menselijke natuur wat zich verzet tegen dwang en bevoogding. Het rare is: als je erkent
dat de ander het recht en de vrijheid heeft om niet te veranderen, maak je daarmee soms
juist ruimte voor verandering.
Vier uitgangspunten
1. Reparatiereflex onderdrukken
2. Onderzoeken en begrijpen eigen beweegredenen van de patiënt
3. Empathisch luisteren
4. Positief bekrachtigen, hoop en optimisme versterken.
(ezelsbruggetje ROEP)
Reparatiereflex onderdrukken
Het probleem is dat de voor de hand liggende neiging om de patiënten van richting te laten
veranderen wanneer zij de verkeerde richting hebben gekozen (reparatiereflex), een
paradoxaal effect kan hebben.
De natuurlijke menselijke neiging is namelijk om je niet te laten overhalen, zeker niet
wanneer je ambivalent over iets bent. En wanneer de ander je een bepaalde kant op
probeert te sturen, is er een neiging om de andere kant te gaan bepleiten.
We zijn geneigd om te geloven wat we onszelf horen zeggen. Hoe meer patiënten de nadelen
van verandering onder woorden brengen, des te sterker wordt hun overtuiging dat de status
quo moet worden gehandhaafd en zo wordt de kans op daadwerkelijke gedragsverandering
kleiner.
De motivatie van je patiënt begrijpen
Hoofdstuk 1: Motiverende gespreksvoering
Uitgangspunten en bewijs
In de loop van de 20e eeuw is er opmerkelijke vooruitgang geboekt in de genezing van acute
ziekten. Toch zijn de mensen niet gezonder dan ooit. De meeste ziekten waarvoor mensen
tegenwoordig in de gezondheidszorg belanden, zijn grotendeels te voorkomen of te genezen
door verandering van het levenspatroon. In de 21e eeuw krijgt de gezondheidszorg hoe
langer hoe meer het karakter van lange-termijnpreventie en daarom ook van veranderingen
in het levenspatroon (dat wat een patiënt zelf kan doen om zijn gezondheid te verbeteren).
De meeste zorgvragers leggen de verantwoordelijkheid voor hun genezing bij de zorgverlener
en als zorgverlener voer je veel gesprekken over gedragsverandering. Maar hoe stel je dit
thema aan de orde?
Dit boek vertelt over motiverende gespreksvoering, een methode die effectief is gebleken
om mensen tot gezonder gedrag te bewegen. Motiverende gespreksvoering werkt zo dat de
motivatie en de behandeltrouw van patiënten worden geactiveerd. Patiënten die het hebben
ondergaan, maken meer kans om een behandeltraject te beginnen, dat vol te houden en af
te ronden, vervolgafspraken te maken, gezonder te gaan eten, etc. Ook nemen verdere
gezondheidsproblemen en ziekenhuisopnamen af.
De mythe van de ongemotiveerde patiënt
Gedragsverandering komt tijdens een consult ter sprake, zodra bij jou of bij je patiënten het
idee leeft dat ze in het belang van hun gezondheid iets anders zouden kunnen doen. Als een
patiënt ongemotiveerd lijkt om te veranderen of om de goede raad van een deskundige op te
volgen, wordt dikwijls aangenomen dat er iets mis is bij de patiënt en dat daar weinig tegen
te doen valt. Deze aannames kloppen meestal niet. Niemand is volledig ongemotiveerd en
motivatie is kneedbaar.
De manier waarop je met patiënten over hun gezondheid praat, kan een diepgaande invloed
hebben op hun persoonlijke motivatie voor gedragsverandering.
De ‘geest’ van motiverende gespreksvoering
Motiverende gespreksvoering is een vakmatige behandelstijl waarmee je bij patiënten
uitlokt wat ze zelf in huis hebben aan goede beweegredenen voor gedragsverandering in
het belang van hun gezondheid. De geest van de motiverende gespreksvoering wordt
beschreven als: coöperatief, evocatief en met respect voor de autonomie van de patiënt.
Coöperatief
Motiverende gespreksvoering berust op een gelijkwaardige werkrelatie tussen patiënt en
behandelaar, waarin er sprake is van een actief coöperatief gesprek en een gezamenlijk
proces van besluitvorming. De patiënt is immers degene die de gedragsverandering moet
uitvoeren.
, Evocatief
Gezondheidszorg betekent vaak dat patiënten krijgen wat ze missen, zoals medicatie, kennis,
inzicht of vaardigheden. Motiverende gespreksvoering probeert daarentegen bij patiënten
iets op te roepen wat ze al in zich hebben, en hun eigen motivatie en mogelijkheden voor
verandering te activeren. Het aanleren van gezond gedrag wordt gekoppeld aan datgene wat
patiënten belangrijk vinden, aan hun eigen waarden en zorgen. Daarom moet je de
perspectieven van de patiënten begrijpen.
Met respect voor de autonomie van de patiënt
De erkenning van en het respect voor de autonomie van de patiënt (die beslist uiteindelijk
wat er gaat gebeuren) zijn noodzakelijk als we gezond gedrag willen bevorderen. Er is iets in
de menselijke natuur wat zich verzet tegen dwang en bevoogding. Het rare is: als je erkent
dat de ander het recht en de vrijheid heeft om niet te veranderen, maak je daarmee soms
juist ruimte voor verandering.
Vier uitgangspunten
1. Reparatiereflex onderdrukken
2. Onderzoeken en begrijpen eigen beweegredenen van de patiënt
3. Empathisch luisteren
4. Positief bekrachtigen, hoop en optimisme versterken.
(ezelsbruggetje ROEP)
Reparatiereflex onderdrukken
Het probleem is dat de voor de hand liggende neiging om de patiënten van richting te laten
veranderen wanneer zij de verkeerde richting hebben gekozen (reparatiereflex), een
paradoxaal effect kan hebben.
De natuurlijke menselijke neiging is namelijk om je niet te laten overhalen, zeker niet
wanneer je ambivalent over iets bent. En wanneer de ander je een bepaalde kant op
probeert te sturen, is er een neiging om de andere kant te gaan bepleiten.
We zijn geneigd om te geloven wat we onszelf horen zeggen. Hoe meer patiënten de nadelen
van verandering onder woorden brengen, des te sterker wordt hun overtuiging dat de status
quo moet worden gehandhaafd en zo wordt de kans op daadwerkelijke gedragsverandering
kleiner.
De motivatie van je patiënt begrijpen
