Introductie in de geschiedenis
van de vroegmoderne tijd
GE2V14001
Week 2: Maatschappij en Vroegmodern Europa
Samenvatting Boek
Part II – Society and Economy
Gender and Family – Bernard Capp
Geslacht
In heel Europa kan de vroegmoderne samenleving worden beschreven als patriarchaal, met
mannelijke autoriteit die in het gezin en in de samenleving wordt geschraagd door een web van
wetten, voorschriften en gewoonten.
Gender en opleiding
Meisjes leerde huishoudelijke taken en mannen ‘mannen dingen’. Bij onderwijs ging het om het
absorberen van waarden en vaardigheden, en concepten van eer en reputatie bleven sterk op
gender gebaseerd. Voor vrouwen waren kuisheid en trouw overal de voorwaarden voor een goede
naam. In het geval van mannen waren eer en reputatie veel minder uniform en nauwer verbonden
met een individuele leeftijd en zijn sociale, economische en burgerlijke staat. Om gerespecteerd te
worden, moest een man over het algemeen trouwen, economisch onafhankelijk zijn en in staat zijn
eigen huishouden te onderhouden en te besturen.
De publieke sfeer
Op de meeste plaatsen werden vrouwen uitgesloten van de politieke wereld. Op het allerhoogste
niveau kwamen gender- en dynastieke principes soms in botsing. Onder de armen raakten vrouwen
vaak betrokken bij populaire politiek van een heel andere aard, bij rellen een demonstratie, waar
gender hun voordeel kon doen. Geslacht komt net zo tot uiting in het gerechtelijk systeem. De man
was verantwoordelijk voor de vrouw.
De familie
De vroegmoderne familie vertoont zowel parallellen met als significante verschillen van het gezin van
vandaag. Lang niet iedereen is getrouwd. Voor sommigen was het een kwestie van kiezen. Voor
anderen lieten armoede, lichamelijke handicaps of de ravage van ziekte hen niet in staat om een
partner te vinden. Misschien is het grootste verschil tussen het moderne en vroegmoderne
huishouden de aanwezigheid van mensen die niet biologisch verwant zijn met de huishouders.
Beoordeling: continuïteit en verandering
De protestantse reformatie was op zijn best een gemengde zegen voor vrouwen. In theorie maakte
rechtvaardiging door alleen geloof mannen en vrouwen spiritueel gelijk en verwijderde (mannelijke)
priesters als onmisbare tussenpersonen. Maar protestanten benadrukten altijd het gezag van de
vader en wilden het huwelijk graag strakker reguleren door het ontmoedigen van informele
bruiloften op basis van de eenvoudige uitwisseling van geloften. In de religieuze sfeer zelf,
verwijderde het protestantisme de optie van de vrouw van een religieuze roeping en de mogelijkheid
om elke positie van autoriteit te bereiken. Er waren andere belangrijke veranderingen. De
, gildencontroles werden in de loop van de tijd geleidelijk zwakker en vrouwen speelden een
prominente rol in de proto-industriële textiel- en zijde-industrie.
Rural Society – Steve Hindle
Het belang van de oogst
Gedurende de vroegmoderne tijd bleef de landbouw centraal staan in de dagelijkse zorgen van de
meeste Europese gezinnen. In de plattelandsgemeenschap waren vrijwel alle mannen, vrouwen en
kinderen betrokken op verschillende niveaus in de agrarische economie. Jarenlange schaarste waren
in feite heel gewoon in de vroegmoderne samenleving. Schokken van de oogst hadden ook
ingrijpende gevolgen voor de industriële activiteit op het platteland, want de meeste productie
betrof het maken van consumptiegoederen uit landbouwproducten en veel handelsactiviteit was
afhankelijk van de levering van wollen kleding.
Agrarische economieën
Ondanks de mentaliteit van de oogst en het ritme van het plattelandsleven, is het belangrijk om te
benadrukken dat de agrarische economie en de sociale relaties op het platteland waaraan ze hebben
gegeven, zelfs binnen de meeste Europese staten niet uniform waren, en dat er veel
onderscheidende lonen waren of landen, verspreid over het continent, die gespecialiseerd lokale en
regionale honger patronen overheersten.
Landelijke sociale relaties
Betrokkenheid bij de markt varieerde niet alleen geografisch, maar ook sociaal. Een goed begrip van
de verhoudingen binnen de plattelandsgemeenschap hangt af van de erkenning van de relaties
tussen verschillende groepen binnen de plattelandseconomie. De plattelandsbewoners van het
vroegmoderne Europa hebben het verleden misschien geïdealiseerd als een verloren wereld van
eerlijk en eenvoudig omgaan, een normatieve agrarische orde waarin middelen rechtvaardig werden
toegewezen, maar ze deden dit om die traditie te behouden voor toekomstige generaties. De
omstandigheden van degenen die landbouwgrond exploiteerden, varieerden sterk in heel Europa en
hun fortuin was afhankelijk van een reeks factoren, maar het meest fundamenteel van de aard van
hun eigendommen, de voorwaarden waaronder zij hun land hielden en de grootte van de
boerderijen die zij bewoonden. In beide opzichten is het van fundamenteel belang om varianten te
herkennen in het aandeel huurders die eigenaar-bewoners waren. Zelfs in de laatmiddeleeuwse
periode was de boerengroep geen homogene groep en de mate van dimerisatie binnen de
famingklassen begon aanzienlijk te stijgen: grotere boerderijen kwamen naar voren als het duidelijke
tekort aan huurdershuurders beschikbaar voor degenen die voldoende overschotten produceerden
om ze te kopen up.
Historiografische perspectieven
Er is al lang bestaande historiografische preoccupatie met het feodalisme, die piramide van
wederzijdse banden van arbeid, rechten en adviezen aangeboden aan heren door huurders en
vazallen in ruil voor bescherming. De controverse heeft met name gewoed over zowel de definitie
van feodalisme als over de chronologie van haar crisis en achteruitgang. Het idee dat de agrarische
samenleving in het algemeen en de productietechnieken een landbouwrevolutie ondergingen in de
zeventiende en achttiende eeuw, blijft diep geworteld in de wetenschap. Hoewel het ooit in de mode
was om te pleiten voor een vroege chronologie van landbouwverbetering, met nadruk op technische
innovatie in de zeventiende eeuw, wordt nu algemeen aangenomen dat het pas in de eeuw na 1750
dat de beslissende doorbraken plaatsvonden.
van de vroegmoderne tijd
GE2V14001
Week 2: Maatschappij en Vroegmodern Europa
Samenvatting Boek
Part II – Society and Economy
Gender and Family – Bernard Capp
Geslacht
In heel Europa kan de vroegmoderne samenleving worden beschreven als patriarchaal, met
mannelijke autoriteit die in het gezin en in de samenleving wordt geschraagd door een web van
wetten, voorschriften en gewoonten.
Gender en opleiding
Meisjes leerde huishoudelijke taken en mannen ‘mannen dingen’. Bij onderwijs ging het om het
absorberen van waarden en vaardigheden, en concepten van eer en reputatie bleven sterk op
gender gebaseerd. Voor vrouwen waren kuisheid en trouw overal de voorwaarden voor een goede
naam. In het geval van mannen waren eer en reputatie veel minder uniform en nauwer verbonden
met een individuele leeftijd en zijn sociale, economische en burgerlijke staat. Om gerespecteerd te
worden, moest een man over het algemeen trouwen, economisch onafhankelijk zijn en in staat zijn
eigen huishouden te onderhouden en te besturen.
De publieke sfeer
Op de meeste plaatsen werden vrouwen uitgesloten van de politieke wereld. Op het allerhoogste
niveau kwamen gender- en dynastieke principes soms in botsing. Onder de armen raakten vrouwen
vaak betrokken bij populaire politiek van een heel andere aard, bij rellen een demonstratie, waar
gender hun voordeel kon doen. Geslacht komt net zo tot uiting in het gerechtelijk systeem. De man
was verantwoordelijk voor de vrouw.
De familie
De vroegmoderne familie vertoont zowel parallellen met als significante verschillen van het gezin van
vandaag. Lang niet iedereen is getrouwd. Voor sommigen was het een kwestie van kiezen. Voor
anderen lieten armoede, lichamelijke handicaps of de ravage van ziekte hen niet in staat om een
partner te vinden. Misschien is het grootste verschil tussen het moderne en vroegmoderne
huishouden de aanwezigheid van mensen die niet biologisch verwant zijn met de huishouders.
Beoordeling: continuïteit en verandering
De protestantse reformatie was op zijn best een gemengde zegen voor vrouwen. In theorie maakte
rechtvaardiging door alleen geloof mannen en vrouwen spiritueel gelijk en verwijderde (mannelijke)
priesters als onmisbare tussenpersonen. Maar protestanten benadrukten altijd het gezag van de
vader en wilden het huwelijk graag strakker reguleren door het ontmoedigen van informele
bruiloften op basis van de eenvoudige uitwisseling van geloften. In de religieuze sfeer zelf,
verwijderde het protestantisme de optie van de vrouw van een religieuze roeping en de mogelijkheid
om elke positie van autoriteit te bereiken. Er waren andere belangrijke veranderingen. De
, gildencontroles werden in de loop van de tijd geleidelijk zwakker en vrouwen speelden een
prominente rol in de proto-industriële textiel- en zijde-industrie.
Rural Society – Steve Hindle
Het belang van de oogst
Gedurende de vroegmoderne tijd bleef de landbouw centraal staan in de dagelijkse zorgen van de
meeste Europese gezinnen. In de plattelandsgemeenschap waren vrijwel alle mannen, vrouwen en
kinderen betrokken op verschillende niveaus in de agrarische economie. Jarenlange schaarste waren
in feite heel gewoon in de vroegmoderne samenleving. Schokken van de oogst hadden ook
ingrijpende gevolgen voor de industriële activiteit op het platteland, want de meeste productie
betrof het maken van consumptiegoederen uit landbouwproducten en veel handelsactiviteit was
afhankelijk van de levering van wollen kleding.
Agrarische economieën
Ondanks de mentaliteit van de oogst en het ritme van het plattelandsleven, is het belangrijk om te
benadrukken dat de agrarische economie en de sociale relaties op het platteland waaraan ze hebben
gegeven, zelfs binnen de meeste Europese staten niet uniform waren, en dat er veel
onderscheidende lonen waren of landen, verspreid over het continent, die gespecialiseerd lokale en
regionale honger patronen overheersten.
Landelijke sociale relaties
Betrokkenheid bij de markt varieerde niet alleen geografisch, maar ook sociaal. Een goed begrip van
de verhoudingen binnen de plattelandsgemeenschap hangt af van de erkenning van de relaties
tussen verschillende groepen binnen de plattelandseconomie. De plattelandsbewoners van het
vroegmoderne Europa hebben het verleden misschien geïdealiseerd als een verloren wereld van
eerlijk en eenvoudig omgaan, een normatieve agrarische orde waarin middelen rechtvaardig werden
toegewezen, maar ze deden dit om die traditie te behouden voor toekomstige generaties. De
omstandigheden van degenen die landbouwgrond exploiteerden, varieerden sterk in heel Europa en
hun fortuin was afhankelijk van een reeks factoren, maar het meest fundamenteel van de aard van
hun eigendommen, de voorwaarden waaronder zij hun land hielden en de grootte van de
boerderijen die zij bewoonden. In beide opzichten is het van fundamenteel belang om varianten te
herkennen in het aandeel huurders die eigenaar-bewoners waren. Zelfs in de laatmiddeleeuwse
periode was de boerengroep geen homogene groep en de mate van dimerisatie binnen de
famingklassen begon aanzienlijk te stijgen: grotere boerderijen kwamen naar voren als het duidelijke
tekort aan huurdershuurders beschikbaar voor degenen die voldoende overschotten produceerden
om ze te kopen up.
Historiografische perspectieven
Er is al lang bestaande historiografische preoccupatie met het feodalisme, die piramide van
wederzijdse banden van arbeid, rechten en adviezen aangeboden aan heren door huurders en
vazallen in ruil voor bescherming. De controverse heeft met name gewoed over zowel de definitie
van feodalisme als over de chronologie van haar crisis en achteruitgang. Het idee dat de agrarische
samenleving in het algemeen en de productietechnieken een landbouwrevolutie ondergingen in de
zeventiende en achttiende eeuw, blijft diep geworteld in de wetenschap. Hoewel het ooit in de mode
was om te pleiten voor een vroege chronologie van landbouwverbetering, met nadruk op technische
innovatie in de zeventiende eeuw, wordt nu algemeen aangenomen dat het pas in de eeuw na 1750
dat de beslissende doorbraken plaatsvonden.
