Samenvatting - Inleiding tot het sociaal werk (deel 1)

HOOFDSTUK 1: WAT IS SOCIAAL WERK?
 Finaliteit v/h sociaal werk = verbeteren van de toegang tot mensenrechten, mensen helpen hun mensenrechten re realiseren
 Sociaal werk definitie:
“Social work is a practice-based profession and an academic discipline that promotes social change and development, social cohesion,
and the empowerment and liberation of people. Principles of social justice, human rights, collective responsibility and respect for
diversities are central to social work. Underpinned by theories of social work, social sciences, humanities and indigenous knowledge,
social work engages people and structures to address life challenges and enhance wellbeing.”

“Sociaal werk is een op de praktijk gebaseerd beroep én een academische discipline die sociale verandering en sociale ontwikkeling
promoot, evenals sociale cohesie en de empowerment en bevrijding van mensen. Principes van sociale rechtvaardigheid,
mensenrechten, collectieve verantwoordelijkheid en respect voor diversiteiten staan centraal in het sociaal werk. Onderbouwd door
theorieën van sociaal werk, de sociale en de humane wetenschappen en door lokale kennis, engageert sociaal werk mensen en
structuren om de uitdagingen van het leven aan te gaan en het welzijn te verhogen”.

 kenmerken van het sociaal werk

1. SOCIAAL WERK IS EEN PROFESSIONELE PRAKTIJK

- Sociaal werk = beroepspraktijk = a practice based profession
o Praktijk = een terugkerend gedragspatroon dat door waarden en normen wordt aangestuurd en dat verinnerlijkt
wordt door min of meer herkenbare grondhoudingen
o Professioneel = praktijk die verricht wordt door betaalde arbeidskracht die voor hun dienstverlening en expertise
worden vergoed + mensen die ook een opleiding hebben gevolgd
o Professionele praktijk = een beroepsgroep die over een specifieke, herkenbare kennis, expertise en vaardigheden
beschikt + die expertise kan worden benoemd en afgebakend van andere beroepsgroepen
 Expertise
 Betaald worden voor die expertise
 Sociaal werk is een academische discipline
 Sociaal werk vindt zijn oorsprong in vrijwillig engagement – niet betaald
 Leeft naast het professioneel sociaal werk  sociaal informeel schaduwwerk
 Het vrijwillige, informele, spontane werk
 Sociaal werk dat door vrijwilligers wordt uitgevoerd
- Sociaal werk = geprofessionaliseerde praktijk  MAAR er zijn 2 krachten die deze definiëring onder spanning zetten
o De informele kracht van het maatschappelijk werk:
 Sociaal werk is niet altijd een professionele praktijk geweest
 Sociaal werk dat we vandaag formeel erkennen + via bepaalde financieringskanalen gesubsidieerd worden
 OORSPRONKELIJK gegroeid vanuit het maatschappelijk engagement van burgers die zich
hebben verenigd rond een sociaal doel
 Veel Sociaal werk heeft zijn oorsprong in vrijwilligerswerk van burgers
 Hun initiatieven en interventies hebben een definitieve vorm aangenomen als een
herkenbare praktijk die we vandaag sociaal werk praktijken noemen
 OORSPRONKELIJK werden die niet door beroepskrachten gedragen
 NADEEL: professionele sociaal werkers voelen zich soms in hun beroepsrol bedreigd door vrijwillig
engagement
 Geen gemakkelijk evenwicht
 Vraagt om bezinning van de professional (eigenheid en meerwaarde betaalde arbeid)
 Heel wat mogelijkheden om elkaar aan te vullen en te versterken
o Vrijwilligers = spontaan engagement
o Beroepskrachten = opgebouwde expertise
 VERMAATSCHAPPELIJKING = beleidsmakers stimuleren de samenwerking tussen
burgers/vrijwilligers en professionals door de budgettaire krapte

, o Academisering:
 Sociaal werk = academische discipline
 Sociaal werk wordt voorwerp van een systematische studie + verdubbelt zich in sociaal werk theorieën,
sociaal werk boeken, artikels en tijdschriften
 Heeft geleid tot een gespletenheid:
 The floaters = academici die vanuit een kritische distantie naar de sociaal werkpraktijk kijken
o Bekwaam in wettenschappelijke onderzoeksmethoden
 The players = de sociaal werkers die midden in de praktijk staan
o Ondernemen acties, beleidslijnen uitzetten of uitvoeren
 Floaters en players hebben alles om elkaar aan te vullen en van elkaar te leren
o Praktijk voedt theorie + goede theorie belangrijk voor praktijk
 MAAR spanningsverhouding: in een kennismaatschappij hebben academici een hogere
sociale status dan praktijkwerkers
o Academici: “Jullie acties volgen geen helder denkkader, ze zijn onvoldoende
onderbouwd”
o Praktijkwerkers: “jullie kennen onze praktijk niet”

2. SOCIAAL WERK IS EEN GESITUEERDE PRAKTIJK

 3 verschillende betekenislagen

1. GESITUEERD IN TIJD

- Als sociaal werkers worden we in onze dagdagelijkse activiteiten beïnvloed door de actuele maatschappelijke context
- Sociaal werk draagt ook nog de sporen van historische ontwikkelingen van 100 jaar geleden
o Shift van een industriële maatschappij  postindustriële kennismaatschappij
o VROEGER: sociaal werk gericht op sociale bescherming, bijstand en opvoeding van de arbeidsklasse
o NU: kennismaatschappij: verinnerlijking, toepassing en creatie van steeds evoluerende kennis belangrijk om aan de
samenleving te kunnen deelnemen
 Wie kennis mist valt uit de boot
 Taak sociaal werkers: contexten creëren waar mensen kunnen leren, samen kennis verzamelen en kennis
creëren
o Rol verschuift: bijstandsverlener  coach van een gezamenlijk leerproces
- Aandachtig blijven voor veranderende opdracht en taken in het sociaal werk
o Historische achtergrond en maatschappelijke context blijven zien
o Sociaal werk moet zicht voortdurend heruitvinden, opnieuw positioneren
o Sociaal werk moet zich voortdurend bijscholen, evolueert voortdurend

2. RUIMTELIJK GESITUEERD

- De manier waarop sociaal werk ingevuld wordt, wordt beïnvloed door:
o De lokale cultuur
o De lokale gebruiken
o Het lokale beleid
o De lokale machtsverhoudingen
 Grote verscheidenheid + complexiteit van het Sociaal werk  moeilijk om 1 definitie te verwoorden
 Sociaal werk vindt vandaag plaats in een geglobaliseerde samenleving  4 ontwikkelingen:
1. Transnationale organisatie van het sociaal werk
 Sociaal werk organisaties worden aangespoord om internationaal samen te werken rond bepaalde
maatschappelijke thema’s
 Gestimuleerd via Europese financieringskanalen
 Bv. Jongeren in de grootstad
2. Toenemende mobiliteit van het sociaal werk
 Goedkope en snelle mobiliteit, maakt dat sociaal werkers ook mobieler zijn in hun professionele loopbaan