Micha de Winter – Medemenselijk opvoeden
Hoofdstuk 1: Opvoeding en samenlevingskwaliteit
We moeten ons gaan focussen op opvoeden en de maatschappij. Misschien is het
problematische gedrag van kinderen en jongeren soms wel een
begrijpelijke/gezonde reactie op een samenleving die disfunctioneert. Waarom
zijn we kinderen aan het medicaliseren? -> het label geeft een beschrijving van
gedrag, geen verklaring. De DSM5 beschrijft alleen maar symptomen en zeggen
niets over de context van waarin de problemen ontstaan -> geen houvast als het
gaat om wat kinderen/gezinnen nodig hebben.
Gaten in de pedagogiek
Door 2 denkwijzen is de gedragsvernauwing van kinderen groter geworden:
- Aan de ene kant is de tolerantie voor kinderen die afwijken van het
gemiddelde in onze samenleving afgenomen -> grenzen van wat wij
‘normaal’ vinden worden smaller
- Aan de andere kant willen we een inclusieve samenleving zijn (recht op
identiteit) -> min mogelijk waardeoordelen.
Aantal gaten in de pedagogiek:
- Er wordt nauwelijks meer onderzoek gedaan naar de manier waarop
opvoeding en ontwikkeling van kinderen beïnvloed worden door
ontwikkelingen in de samenleving
- De vraag wie er verantwoordelijk is voor de opvoeding blijft onbeantwoord.
Samenlevingspedagogiek: ruimte voor eigen inbreng van kinderen en jongeren
Pedagogische stromingen:
1. Normatieve pedagogiek: primair doel is overdracht van waarden aan
nieuwe generaties.
2. Empirisch-analytische pedagogiek: primair doel is objectieve feiten over
opvoeder-kind-interactie -> geen subjectiviteit en waarden.
De Winter zegt -> beide stromingen schieten tekort voor een goed verweven
beeld van opvoeding en de samenleving doordat het kind gezien wordt als object
van ontwikkeling en tellen kinderen als subject met hun eigen stem niet mee.
Daarom 3e type: samenlevingspedagogiek: heeft zijn normatieve bouw in de
democratische staat en democratische samenleving (overdracht van waarden en
normen), en streeft naar agency van jongeren.
Agency: het toekennen van een stem aan jongeren die gehoord wordt.
Integratief onderzoek
Wetenschappelijk onderzoek richt zich vooral op kwantitatief onderzoek, waarbij
de kwalitatieve onderzoeksmethode onderbelicht wordt -> welke juist belangrijk
is.
Lessen uit de jeugdgevangenis
- Als onderzoeker moet je het vertrouwen van jongeren zien te winnen
, - De gedragstherapeutische aanpak in de jeugdgevangenis we effectief is,
maar de jongeren niks leert over zichzelf en over de invloed van hun
gedrag op anderen
Gedragsverandering alleen binnen de gevangenis
- Vanuit de samenlevingspedagogiek moeten we kijken naar hoe de
betrokkenen tegen problematiek aankijken om hun te kunnen helpen.
Als we beginnen te snappen dat jeugdcriminaliteit niet alleen ongewenst gedrag
of een ontwikkelingsstoornis is, maar een ingewikkeld samenspel van individu,
gezin, buurt, en andere sociale verbanden, of zelfs soms een ongearticuleerde
vorm van verzet tegen onrechtvaardigheid in de samenleving, dan worden meer
integrale interventies mogelijk.
Normatief-empirische samenlevingspedagogiek; werk van Ervin Staub
Staub vroeg zich af wat de oorsprong van het ‘goede’ in mensen is en wat de
bronnen zijn om weerstand te bieden tegen het ‘kwaad’.
Overeenkomst in ideeën tussen Staub en de Winter: een door
maatschappelijke idealen gedreven pedagogiek die stevig gestoeld is op
wetenschappelijke bevindingen (normatief en empirisch).
De belangrijkste voorwaarden voor een zorgzame, vreedzame samenleving ->
Staub -> gelegen in het vervullen van fundamentele basisbehoeftes als
veiligheid, positieve identiteit en autonomie.
Als de politiek en maatschappelijke instellingen zich duidelijk zichtbaar richten op
materiële en psychologische basisbehoeften van alle burgers, dan levert dat een
belangrijk bijdrage aan de kwaliteit van intermenselijke relaties en daarmee aan
een vreedzame samenleving.
We hebben ‘caring societies’ nodig als wapen tegen onrechtvaardigheid, geweld
en uitsluiting.
Contouren van de samenlevingspedagogiek
Pedagogiek werd een vorm van ‘engineering’: een toegepaste wetenschap die
het handelen van opvoeders wil laten bepalen door wat werkt voor individuele
kinderen -> daarentegen wordt de samenlevingspedagogiek gedreven door
andere waarden dan effectiviteit: democratie, sociale rechtvaardigheid en
medemenselijkheid. Versterking van gemeenschappen -> pedagogische civil
society (de opvoedkundige rol van sociale netwerken en gemeenschappen) is
een belangrijk doel, zeker voor gemarginaliseerde groepen.
Hoofdstuk 2 – pedagogiek van de hoop
De laatste jaren is het pedagogische vakgebied steeds individualistischer
geworden -> onderdeel geworden van de maatschappelijke neiging tot
problematisering die ervoor zorgt dat minder mensen ‘normaal’ zijn.
Lea Dasbergs hulde aan de hoop
Voor meer hoop in de wereld stelt Dasberg een toekomstgerichte pedagogiek, die
kinderen een perspectief geeft en uitgaat van groei. Grootbrengen door
kleinhouden is onmogelijk en onwenselijk (we kunnen niks/moeten niks van
kinderen verdoezelen van de problemen in de wereld). Echter is er nooit een
Hoofdstuk 1: Opvoeding en samenlevingskwaliteit
We moeten ons gaan focussen op opvoeden en de maatschappij. Misschien is het
problematische gedrag van kinderen en jongeren soms wel een
begrijpelijke/gezonde reactie op een samenleving die disfunctioneert. Waarom
zijn we kinderen aan het medicaliseren? -> het label geeft een beschrijving van
gedrag, geen verklaring. De DSM5 beschrijft alleen maar symptomen en zeggen
niets over de context van waarin de problemen ontstaan -> geen houvast als het
gaat om wat kinderen/gezinnen nodig hebben.
Gaten in de pedagogiek
Door 2 denkwijzen is de gedragsvernauwing van kinderen groter geworden:
- Aan de ene kant is de tolerantie voor kinderen die afwijken van het
gemiddelde in onze samenleving afgenomen -> grenzen van wat wij
‘normaal’ vinden worden smaller
- Aan de andere kant willen we een inclusieve samenleving zijn (recht op
identiteit) -> min mogelijk waardeoordelen.
Aantal gaten in de pedagogiek:
- Er wordt nauwelijks meer onderzoek gedaan naar de manier waarop
opvoeding en ontwikkeling van kinderen beïnvloed worden door
ontwikkelingen in de samenleving
- De vraag wie er verantwoordelijk is voor de opvoeding blijft onbeantwoord.
Samenlevingspedagogiek: ruimte voor eigen inbreng van kinderen en jongeren
Pedagogische stromingen:
1. Normatieve pedagogiek: primair doel is overdracht van waarden aan
nieuwe generaties.
2. Empirisch-analytische pedagogiek: primair doel is objectieve feiten over
opvoeder-kind-interactie -> geen subjectiviteit en waarden.
De Winter zegt -> beide stromingen schieten tekort voor een goed verweven
beeld van opvoeding en de samenleving doordat het kind gezien wordt als object
van ontwikkeling en tellen kinderen als subject met hun eigen stem niet mee.
Daarom 3e type: samenlevingspedagogiek: heeft zijn normatieve bouw in de
democratische staat en democratische samenleving (overdracht van waarden en
normen), en streeft naar agency van jongeren.
Agency: het toekennen van een stem aan jongeren die gehoord wordt.
Integratief onderzoek
Wetenschappelijk onderzoek richt zich vooral op kwantitatief onderzoek, waarbij
de kwalitatieve onderzoeksmethode onderbelicht wordt -> welke juist belangrijk
is.
Lessen uit de jeugdgevangenis
- Als onderzoeker moet je het vertrouwen van jongeren zien te winnen
, - De gedragstherapeutische aanpak in de jeugdgevangenis we effectief is,
maar de jongeren niks leert over zichzelf en over de invloed van hun
gedrag op anderen
Gedragsverandering alleen binnen de gevangenis
- Vanuit de samenlevingspedagogiek moeten we kijken naar hoe de
betrokkenen tegen problematiek aankijken om hun te kunnen helpen.
Als we beginnen te snappen dat jeugdcriminaliteit niet alleen ongewenst gedrag
of een ontwikkelingsstoornis is, maar een ingewikkeld samenspel van individu,
gezin, buurt, en andere sociale verbanden, of zelfs soms een ongearticuleerde
vorm van verzet tegen onrechtvaardigheid in de samenleving, dan worden meer
integrale interventies mogelijk.
Normatief-empirische samenlevingspedagogiek; werk van Ervin Staub
Staub vroeg zich af wat de oorsprong van het ‘goede’ in mensen is en wat de
bronnen zijn om weerstand te bieden tegen het ‘kwaad’.
Overeenkomst in ideeën tussen Staub en de Winter: een door
maatschappelijke idealen gedreven pedagogiek die stevig gestoeld is op
wetenschappelijke bevindingen (normatief en empirisch).
De belangrijkste voorwaarden voor een zorgzame, vreedzame samenleving ->
Staub -> gelegen in het vervullen van fundamentele basisbehoeftes als
veiligheid, positieve identiteit en autonomie.
Als de politiek en maatschappelijke instellingen zich duidelijk zichtbaar richten op
materiële en psychologische basisbehoeften van alle burgers, dan levert dat een
belangrijk bijdrage aan de kwaliteit van intermenselijke relaties en daarmee aan
een vreedzame samenleving.
We hebben ‘caring societies’ nodig als wapen tegen onrechtvaardigheid, geweld
en uitsluiting.
Contouren van de samenlevingspedagogiek
Pedagogiek werd een vorm van ‘engineering’: een toegepaste wetenschap die
het handelen van opvoeders wil laten bepalen door wat werkt voor individuele
kinderen -> daarentegen wordt de samenlevingspedagogiek gedreven door
andere waarden dan effectiviteit: democratie, sociale rechtvaardigheid en
medemenselijkheid. Versterking van gemeenschappen -> pedagogische civil
society (de opvoedkundige rol van sociale netwerken en gemeenschappen) is
een belangrijk doel, zeker voor gemarginaliseerde groepen.
Hoofdstuk 2 – pedagogiek van de hoop
De laatste jaren is het pedagogische vakgebied steeds individualistischer
geworden -> onderdeel geworden van de maatschappelijke neiging tot
problematisering die ervoor zorgt dat minder mensen ‘normaal’ zijn.
Lea Dasbergs hulde aan de hoop
Voor meer hoop in de wereld stelt Dasberg een toekomstgerichte pedagogiek, die
kinderen een perspectief geeft en uitgaat van groei. Grootbrengen door
kleinhouden is onmogelijk en onwenselijk (we kunnen niks/moeten niks van
kinderen verdoezelen van de problemen in de wereld). Echter is er nooit een
