Motorische ontwikkeling – Samenvatting literatuur:
Door: Daphne Bremer
Hoofdstuk 1 – De ontwikkelingsoriëntatie
Hoofdstuk 1.1 – De geschiedenis van het kind in een notendop
Vanaf de 20e eeuw worden kinderen als een aparte groep gezien t.o.v. volwassen.
Het moratorium (het uitstel van de volwassenheid) deed zijn intrede.
Plato: Opvoedings- en trainingsmethoden zijn erop gericht om specifieke begaafdheden van kinderen
optimaal tot wasdom te laten komen. Oefening is van groot belang, maar mensen hebben ook talenten.
In de romeinse tijd werden misvormde kinderen vermoord, infanticide of kindermoord was
toegestaan. Rond de middeleeuwen werden kinderen gezien als ‘kleine volwassenen’. Het was de tijd
van geen ‘sentiment de l’enfance’ er werd nog geen onderscheid gemaakt tussen volwassenen en
kind. Enfant was ook de titel voor de periode tussen geboorte en adolescentie.
In de 17e eeuw werden richtlijnen voor de opvoeding van het kind opgesteld. Zo moesten ze leren
lezen en schrijven. Het kind had een onvolkomen ziel en beperkte vaardigheden.
Zo speelde ook de vraag op, of het kind van nature goed of slecht is.
John Locke: Het kind een onbeschreven blad, opvoeding heeft meer resultaat op het kind dan eigen
aangeboren talenten. Het kind is een tabula rasa. Het is een empirische (= ervaring) visie.
Jean Jacques Rousseau: Het kind bezit menselijke natuur en weet na de geboorte al wat goed en slecht
is. Het kind laat zich leiden door zijn natuur en daarom heeft opvoeding weinig effect. Laissez-faire =
vrijheid, in de vrije loop. Pas na het 12e levensjaar kan onderwijs de plaats van de kinderlijke natuur
innemen en heeft onderwijs nut. Nativistische visie.
Om verschillende theoriën te testen werden kinderen geobserveerd en werd er aan de hand van een
biografie onderzoek gedaan. Zo wordt vermeld dat pasgeboren kinderen zich focussen op bewegende
objecten en kinderen van vier maanden hun blik richten op een geluidsbron.
Nativistische recapitulatiehypothese: ontwikkeling van het kind (ontogenese) voor de geboorte,
bestaat uit versnelde herhaling (recapitulatie) van de ontwikkeling van biologische soorten
(fylogenese). En door de versnelde recapitulatie zijn er menselijke soorten: jager, stedelijk, boer
(antropogenese). Ontwikkeling van ieder individu is een versnelde herhaling van de evolutie van de
soort van een primitieve naar een complexe levensvorm.
Hall: Was van mening dat deze recapitulatie pas in de adolescentie stopte.
Darwin zijn evolutietheorie lijkt hierop. Ook ontstond zo de irreversibiliteitstheorie: evolutie gaat
niet terug. Ook kwam de survival-of-the-fittest theorie weer terug.
Zo zouden babyreacties (vastgrijpen aan de moeder) ook komen van aapjes etc.
Romanes en Haeckel zijn aanhangers van de recapitulatiegedachte.
De recapitulatiegedachte was vrij racistisch en aanhangers van Darwin waren het er niet mee eens. Zo
zouden niet-blanken blijven steken in een primitievere fase en niet volledige recapitulatie ondergaan.
Ook zouden mensen met een beperking in een primitievere ontwikkelingsfase zitten.
Neotenie = dierlijke ontwikkeling verloopt sneller dan die van de mens.
Tijdens de 21 eeuw werd motorische gedrag minder interessant en was er een cognitieve
verschuiving (meer interesse voor mentale verschijnselen). De menselijke motoriek werd gezien als
een artefact (bijproduct) van hogere denkprocessen.
, Hoofdstuk 1.2 – Ontwikkelen, leren of groei?
Leren = door ervaring of invloed van buiten permanente gedragsverandering in een korte tijdsperiode.
Ontwikkeling = veranderingen in gedrag die samenhangen met de leeftijd, invloed van de omgeving
en een grote tijdsperiode.
Volgens empirische ontwikkelingstheorieën wordt menselijk gedrag primair uitgelokt door de
omgeving. Responses worden door externe stimuli opgeroepen. Stimulus-responssequenties ontstaan
als gewoonten, het gedrag wordt doelmatiger en ontwikkelt door ervaring.
De ontwikkeling van een individu over de jaren (ontogenese) bestaat uit series gedragsveranderingen
die afzonderlijk weinig tijd in beslag nemen (microgenese).
Gesell (nativistische ontwikkelingstheorie): Groei is het totale complex van de ontwikkeling van een
kind. Rijping is de component van groei. Rijping is op basis van aangeboren, endogene invloeden.
Zo wordt ook differentiatie genoemd, verandering in structuur of aantal.
Longitudinaal = leeftijd gerelateerd. Endogene rijpingsprocessen.
Hoofdstuk 1.3 – De ontwikkelingsoriëntatie over cognitie en motoriek.
Cognitie = algemene intelligentie, processen in corticale delen (hersenen).
Motoriek = motorisch functioneren, bewegingsactiviteiten.
Lichaamsbewegingen = onbewuste bewegingen die niet onder de motoriek vallen. (blozen, hartslag)
Intellectueel gedrag heeft betrekking met het weten wat bepaalde doelen kunnen bereiken. Het is het
beredeneren en het inzien van het nut. De motorische respons wordt gezien als een bijverschijnsel.
De bewegingshandeling (waarom je beweegt, de intentie) kan variëren. Piaget heeft onderzocht naar
de capaciteit, het succesvol bedenken en afhandelen van de handeling.
Competent motorisch gedrag = doelgericht gedrag waarbij je intellectueel betrokken bent.
Lichaamsbeweging = Ruimtelijke verplaatsing van het lichaam of onderdelen daarvan.
Psychomotoriek = relatie tussen motorisch gedrag en psychologische functies als intelligentie en
geheugen.
Perceptuomotoriek = de meer perifere koppeling tussen motorisch gedrag en informatie verkregen
via de waarnemingen.
Sensomotoriek = koppeling tussen sensorische prikkels en motorische gedragsuitvoering.
Hoofdstuk 1.4 Vijf invloedrijke ontwikkelingstheorieën.
Charles Darwin: Nativistische ontwikkelingstheorie, de mens is begrensd door zijn biologische
bepaaldheid.
Karl Marx: Empirische ontwikkelingstheorie, product van de sociale omgeving.
Freud: persoonlijke levensgeschiedenis en behoeften.
Interactionistische ontwikkelingsvisie = gedrag en intellectuele structuren die ten grondslag liggen
aan het menselijke gedrag.
Nietzsche: De ene ontwikkelingsfase is de oorzaak voor de daaropvolgende.
Systeemhistorische visie = Gedrag en ontwikkeling kent geen visie of essentie. Door spontaan
assemblerende systemen wordt het gedrag en de ontwikkeling bepaald.
In het nativisme bepaalt het genotype wie/wat de individu is. Niveaus, stadia of bepaalde fasen
worden bereikt als er normale omstandigheden zijn (geen hongersnood) er is rijping.
Preformistische opvatting: Alles in bij de geboorte aanwezig. Dit ontvouwt zich tijdens de groei.
Kwantitatief.
Predeterministische opvatting: Opeenvolging van ontwikkelingsniveaus, kwalitatief.
Door: Daphne Bremer
Hoofdstuk 1 – De ontwikkelingsoriëntatie
Hoofdstuk 1.1 – De geschiedenis van het kind in een notendop
Vanaf de 20e eeuw worden kinderen als een aparte groep gezien t.o.v. volwassen.
Het moratorium (het uitstel van de volwassenheid) deed zijn intrede.
Plato: Opvoedings- en trainingsmethoden zijn erop gericht om specifieke begaafdheden van kinderen
optimaal tot wasdom te laten komen. Oefening is van groot belang, maar mensen hebben ook talenten.
In de romeinse tijd werden misvormde kinderen vermoord, infanticide of kindermoord was
toegestaan. Rond de middeleeuwen werden kinderen gezien als ‘kleine volwassenen’. Het was de tijd
van geen ‘sentiment de l’enfance’ er werd nog geen onderscheid gemaakt tussen volwassenen en
kind. Enfant was ook de titel voor de periode tussen geboorte en adolescentie.
In de 17e eeuw werden richtlijnen voor de opvoeding van het kind opgesteld. Zo moesten ze leren
lezen en schrijven. Het kind had een onvolkomen ziel en beperkte vaardigheden.
Zo speelde ook de vraag op, of het kind van nature goed of slecht is.
John Locke: Het kind een onbeschreven blad, opvoeding heeft meer resultaat op het kind dan eigen
aangeboren talenten. Het kind is een tabula rasa. Het is een empirische (= ervaring) visie.
Jean Jacques Rousseau: Het kind bezit menselijke natuur en weet na de geboorte al wat goed en slecht
is. Het kind laat zich leiden door zijn natuur en daarom heeft opvoeding weinig effect. Laissez-faire =
vrijheid, in de vrije loop. Pas na het 12e levensjaar kan onderwijs de plaats van de kinderlijke natuur
innemen en heeft onderwijs nut. Nativistische visie.
Om verschillende theoriën te testen werden kinderen geobserveerd en werd er aan de hand van een
biografie onderzoek gedaan. Zo wordt vermeld dat pasgeboren kinderen zich focussen op bewegende
objecten en kinderen van vier maanden hun blik richten op een geluidsbron.
Nativistische recapitulatiehypothese: ontwikkeling van het kind (ontogenese) voor de geboorte,
bestaat uit versnelde herhaling (recapitulatie) van de ontwikkeling van biologische soorten
(fylogenese). En door de versnelde recapitulatie zijn er menselijke soorten: jager, stedelijk, boer
(antropogenese). Ontwikkeling van ieder individu is een versnelde herhaling van de evolutie van de
soort van een primitieve naar een complexe levensvorm.
Hall: Was van mening dat deze recapitulatie pas in de adolescentie stopte.
Darwin zijn evolutietheorie lijkt hierop. Ook ontstond zo de irreversibiliteitstheorie: evolutie gaat
niet terug. Ook kwam de survival-of-the-fittest theorie weer terug.
Zo zouden babyreacties (vastgrijpen aan de moeder) ook komen van aapjes etc.
Romanes en Haeckel zijn aanhangers van de recapitulatiegedachte.
De recapitulatiegedachte was vrij racistisch en aanhangers van Darwin waren het er niet mee eens. Zo
zouden niet-blanken blijven steken in een primitievere fase en niet volledige recapitulatie ondergaan.
Ook zouden mensen met een beperking in een primitievere ontwikkelingsfase zitten.
Neotenie = dierlijke ontwikkeling verloopt sneller dan die van de mens.
Tijdens de 21 eeuw werd motorische gedrag minder interessant en was er een cognitieve
verschuiving (meer interesse voor mentale verschijnselen). De menselijke motoriek werd gezien als
een artefact (bijproduct) van hogere denkprocessen.
, Hoofdstuk 1.2 – Ontwikkelen, leren of groei?
Leren = door ervaring of invloed van buiten permanente gedragsverandering in een korte tijdsperiode.
Ontwikkeling = veranderingen in gedrag die samenhangen met de leeftijd, invloed van de omgeving
en een grote tijdsperiode.
Volgens empirische ontwikkelingstheorieën wordt menselijk gedrag primair uitgelokt door de
omgeving. Responses worden door externe stimuli opgeroepen. Stimulus-responssequenties ontstaan
als gewoonten, het gedrag wordt doelmatiger en ontwikkelt door ervaring.
De ontwikkeling van een individu over de jaren (ontogenese) bestaat uit series gedragsveranderingen
die afzonderlijk weinig tijd in beslag nemen (microgenese).
Gesell (nativistische ontwikkelingstheorie): Groei is het totale complex van de ontwikkeling van een
kind. Rijping is de component van groei. Rijping is op basis van aangeboren, endogene invloeden.
Zo wordt ook differentiatie genoemd, verandering in structuur of aantal.
Longitudinaal = leeftijd gerelateerd. Endogene rijpingsprocessen.
Hoofdstuk 1.3 – De ontwikkelingsoriëntatie over cognitie en motoriek.
Cognitie = algemene intelligentie, processen in corticale delen (hersenen).
Motoriek = motorisch functioneren, bewegingsactiviteiten.
Lichaamsbewegingen = onbewuste bewegingen die niet onder de motoriek vallen. (blozen, hartslag)
Intellectueel gedrag heeft betrekking met het weten wat bepaalde doelen kunnen bereiken. Het is het
beredeneren en het inzien van het nut. De motorische respons wordt gezien als een bijverschijnsel.
De bewegingshandeling (waarom je beweegt, de intentie) kan variëren. Piaget heeft onderzocht naar
de capaciteit, het succesvol bedenken en afhandelen van de handeling.
Competent motorisch gedrag = doelgericht gedrag waarbij je intellectueel betrokken bent.
Lichaamsbeweging = Ruimtelijke verplaatsing van het lichaam of onderdelen daarvan.
Psychomotoriek = relatie tussen motorisch gedrag en psychologische functies als intelligentie en
geheugen.
Perceptuomotoriek = de meer perifere koppeling tussen motorisch gedrag en informatie verkregen
via de waarnemingen.
Sensomotoriek = koppeling tussen sensorische prikkels en motorische gedragsuitvoering.
Hoofdstuk 1.4 Vijf invloedrijke ontwikkelingstheorieën.
Charles Darwin: Nativistische ontwikkelingstheorie, de mens is begrensd door zijn biologische
bepaaldheid.
Karl Marx: Empirische ontwikkelingstheorie, product van de sociale omgeving.
Freud: persoonlijke levensgeschiedenis en behoeften.
Interactionistische ontwikkelingsvisie = gedrag en intellectuele structuren die ten grondslag liggen
aan het menselijke gedrag.
Nietzsche: De ene ontwikkelingsfase is de oorzaak voor de daaropvolgende.
Systeemhistorische visie = Gedrag en ontwikkeling kent geen visie of essentie. Door spontaan
assemblerende systemen wordt het gedrag en de ontwikkeling bepaald.
In het nativisme bepaalt het genotype wie/wat de individu is. Niveaus, stadia of bepaalde fasen
worden bereikt als er normale omstandigheden zijn (geen hongersnood) er is rijping.
Preformistische opvatting: Alles in bij de geboorte aanwezig. Dit ontvouwt zich tijdens de groei.
Kwantitatief.
Predeterministische opvatting: Opeenvolging van ontwikkelingsniveaus, kwalitatief.
