Samenvatting Anatomie van Organen

SAMENVATTING ANATOMIE VAN ORGANEN

2DE BACHELOR GENEESKUNDE

2023-2024



1. Inleiding
1.1. Defini es
- Orgaan
o structurele eenheid die bestaat uit verschillende weefseltypes en zo de werking van
deze weefseltypes kan combineren
o De term ‘orgaan’ wordt meestal enkel gebruikt om de structuren in de schedel, hals
en de verschillende lichaamsholtes te benoemen
 (strikt genomen is volgens de defini e zelfs elke spier een orgaan)
- Viscera
o (afgeleid ‘visceraal’; Lat: viscus, in de klassieke literatuur al jd in het meervoud
‘viscera’ gebruikt)
o inwendige organen
- Splanchnologie (Grieks: splanchna)
o studie van de viscera of ingewanden
- Orgaansysteem
o bestaat uit verschillende organen die samen een specifieke func e (zoals
ademhaling) vervullen




Tabel 1:

overzicht van de verschillende
orgaansystemen

organen die schuin gedrukt zijn
weergegeven behoren tot het hoofd- en
halsgebied en worden niet in deze

,- Topografische anatomie
o beschrij de onderlinge samenhang van de verschillende organen in een bepaald
deel van het lichaam
- Lichaamsholten
o borstholte (cavitas thoracis)
o buikholte (cavitas abdominis)
o bekkenholte (cavitas pelvis) en perineum

,2. Thorax
- De thorax (of borstkas)
o is het bovendeel van de romp
o bevindt zich tussen de basis van de nek en het abdomen (buikholte)
- Het skelet van de thorax
o dorsaal opgebouwd door de 12 borstwervels en tussenwervelschijven
o lateroventraal door de 12 paar ribben en ribkraakbeenderen
o ventraal door het sternum
- De borstkas
o bevat de belangrijke structuren van het ademhalings- en cardiovasculair stelsel
 zoals de longen, het hart en grote bloedvaten
 beschermt deze
- Skelet van de borstkas
o Caudaalwaarts worden een aantal abdominale organen (o.a. lever en milt) ook door
het skelet van de borstkas beschermd
o Het is de meest dynamische regio van het lichaam omdat de organen voortdurend in
beweging zijn
- Het volume van de borstholte of thoraxholte (cavitas thoracis)
o is duidelijk kleiner dan wat men uitwendig op het skelet zou kunnen vermoeden.
o Deze holte is conisch van vorm
o strekt zich uit vanaf de basis van de hals ‘apertura thoracis superior’ tot aan het
middenrif of diafragma
 waarvan de rechterkoepel in expira etoestand reikt tot op hoogte van het
5de ribkraakbeen
- Men onderscheidt drie van elkaar gescheiden compar menten in de thoraxholte:
o 2 laterale compar menten of pleurale ruimten
 die door de beide longen gevuld worden
 die het grootste gedeelte van de borstholte innemen
o 1 middencompar ment of medias num
 (voornamelijk gevuld door losmazig bindweefsel)
 waarin zich het hart, grote bloedvaten, de trachea, oesophagus, thymus en
delen van het autonoom zenuwstelsel en lymfevatenstelsel bevinden
 Het medias num scheidt de twee pleurale holtes volledig van elkaar

2.1. Pleurale ruimte (Cavitas pleuralis)
2.1.1. Longvliezen (pleura)
- De pleurale ruimte is begrensd door een longvlies of pleura
o Dit is histologisch opgebouwd uit mesotheel (tunica serosa)
o met eronder bindweefsel met bloed- en lymfevaten (tunica subserosa

- Embryonale ontwikkeling
o Doordat de long jdens de embryonale ontwikkeling vanuit het medias num in de
longvlieszak (op dat moment pericardioperitoneaal kanaal) binnendringt
o steekt iedere long in een dubbele sereuze zak bestaande uit een buitenste en
binnenste wand
 de buitenste wand:

,  pleura parietalis klee tegen de thoraxwand (die bekleed is door de
de fascia endothoracica) en het diafragma
 de binnenste wand:
 pleura pulmonalis (= pleura visceralis of viscerale pleura) is vergroeid,
uitgezonderd aan de longhilus, met het ganse uitwendige
longoppervlak
 loopt verder tot in de interlobaire fissuren
- De longhilus (hilum pulmonis)
o is de streek waar de belangrijkste structuren (radix of longwortel met o.a. a.
pulmonalis, vv. pulmonales, bronchus principalis) de long in en uitgaan
o Aan de longhilus en caudaal ervan gaat de pariëtale pleura over in de pulmonale
pleura
 waardoor er een ‘omslagplooi’ ontstaat die tot aan het diafragma loopt: het
ligamentum pulmonale
o Overal elders blijven beide pleurale bladen in normale omstandigheden van elkaar
ona ankelijk
 ontstaat er een virtuele ruimte
- Pleurale ruimte (cavitas pleuralis)
o De ruimte tussen beide pleurale bladen
o De pleurale ruimte bevat een kleine hoeveelheid sereus vocht
 dat door de pleura wordt geproduceert
 zorgt voor een smeereffect tussen beide pleurabladen
 Dit maakt de uitze ng van de long bij expansie van de thorax mogelijk


Figuur 1: Posi e van de longen in de pleurale
ruimte, geprojecteerd op het thoracale skelet
(a. anterieur; b. posterieur); de cavitas
pleuralis en de recessus pleurales zijn in
blauw aangegeven (Thieme, Atlas of
Anatomy, Second Edi on, Volume 2)



- Recessus pleurales
o De pleurale ruimte is slechts een virtuele ruimte doordat de pleura parietalis en
pleura pulmonalis in em tegen elkaar aanliggen
o Hierop zijn twee uitzonderingen
 op zekere plaatsen wijkt het pariëtale blad van het pulmonale af waardoor
een ruimte of recessus (Lat. ‘nis’) pleuralis wordt begrensd
 [soms wordt er in plaats van ‘recessus’ ook ‘sinus’ (Lat. ‘kloof’)
gebruikt]



o In deze ruimten of nissen kan de long zich uitbreiden bij het inademen
 Recessus costomedias nalis
 pleuranis aan de ventrale zijde anterieur van het pericard tussen de
pleura costalis en medias nalis
 Recessus costodiaphragma cus