1 Wat is GIS?
Introductie
- ruimtelijke vragen (met of zonder kaart/GIS)
- generische vragen die GIS kan beantwoorden: locatie (hotels), patronen (ski-ongelukken), trends
(sneeuwevolutie/lawines), condities (opening pistes), implicaties (nieuwe toegangsweg)
Zoeken naar sites
- traditioneel: overlay via pen-and-paper approach
- veel data
- nu - in GIS
- snel en gemakkelijk
- MCE veelgebruikt
GIS definiëren
- vele definities (afhankelijk van wie en snel veranderend)
- 3 belangrijke componenten
- GIS is een computersysteem (hardware, software, bijhorende procedures)
- GIS maakt gebruik van geografische gegevens
- GIS staat in voor beheer en analyse van deze gegevens
- Geographic information science = GIScience = GIWetenschap
- “omvat de studie van de fundamentele vraagstukken die voortvloeien uit het creëren, verwerken, opslaan en
gebruiken van geografische informatie”
- “en bestudeert de gevolgen van GIS voor het individu en de maatschappij en de invloeden van de maatschappij op
GIS”
- wetenschap achter de systemen/technologie
- sterke link met andere disciplines
- GITechnology: “omvat GPS, teledetectie en geografische informatiesystemen”
Componenten van een GIS
opnieuw vele definities voor de componenten van een GIS
- van zeer nauw: tools van een softwarepakket
- tot zeer breed
Computersysteem en software
zeer gevarieerd, maar volgende is steeds belangrijk
- snelheid/kracht van de processor
- geheugen voor veel data-opslag
- groot kleurenscherm met fijne resolutie
- hardware voor invoer (bv. digitaliseren) en uitvoer (bv. plotten) van gegevens
Ruimtelijke gegevens
- ≈ geografische gegevens
- bestaat uit - positie
- verbindingen
- attributen
- verschillende benaderingen - objectgebaseerd
- laaggebaseerd
- verschillende modellen
,Gegevensbeheer en analyse
- gegevensinvoer: - gegevens converteren die bruikbaar zijn in GIS
- correcte data! (GIGO)
- duur
- gegevensbeheer - gegevens goed structureren
- via DBMS
- gegevenstransformatie: - raster/vector
- digitalisatiefouten opkuisen
- herprojectie
- gegevensanalyse opgedeeld in - opslag en ophalen
- bevragen
- modelleren (in tijd en/of ruimte)
- 1 laag per analyse
- meerdere lagen per analyse
- gegevensuitvoer: afhankelijk van publiek en (financiële) mogelijkheden
Mensen en GIS
- 1 tot zeer veel gebruikers
- onderschat!
- belangrijk
- geograaf/geomaticus klei/cement tussen informaticus en domeinspecialist
2 Ruimtelijke data
Introductie
- vereenvoudiging (abstractie) van de realiteit om deze beter te begrijpen en beter te focussen
- model: een synthese van gegevens
- in GIS: ruimtelijk model: ruimtelijke gegevens en hun interacties
- data (gegevens) ‘≠’ informatie - data: ruwe getallen zonder specifieke betekenis
- informatie: data met betekenis en context
- primaire gegevens
- secundaire gegevens
- gegevens bevatten verschillende componenten/dimensies
- temporeel (wanneer?)… temporele data
- thematisch/attribuut (wat?)… thematische data
- ruimtelijk (waar?)… ruimtelijke data - lokaal systeem
- gegeorefereerd
Kaarten en hun invloed op de aard van ruimtelijke gegevens
- de kaart en inzicht in het productieproces is belangrijk bij GIS
- bron van gegevens
- om gegevens op te slaan, te analyseren, voor te stellen
- bepaalt ons ruimtelijk denken
- vele soorten kaarten: schets(kaartje), thematische kaart, topografische kaart
- proces om kaarten te maken
,Doel
- omzetten van gegevens in informatie
- communiceren naar een bepaald publiek
- doel bepaalt de (ruimtelijke) nauwkeurigheid, gegevens die nodig zijn, … en de schaal
Schaal
- grafische schalen in GIS (snel, correct, duidelijk, ‘afgerond’)
- kleinschalig versus grootschalig
- luchtfoto’s en satellietbeelden
- punten of polygonen?
Ruimtelijke entiteiten (features)
punt lijn vlak (polygoon)
- voor relatief kleine - bestaat een weg uit 1 of 2 lijnen? - gesloten verzameling van lijnen
zaken - geordende opeenvolging van - echt vs. imaginair
- 3D (‘op hoogte’ en punten - eiland (nested, …) vs.
‘een hoogte’) - geïsoleerd vs. netwerk aaneengrenzend (adjacent)
- op zelfde plaats … hoogte/diepte - 3D: (topografisch) oppervlak
(surface)
Voorstelling punt/lijn/polygoon? - moeilijk
- afhankelijk van schaal
Generalisatie
- simplificatie van detail
- redenen - noodzakelijk door - schaal
- data acquisitieproces
- productieproces
- geïntroduceerd om te benadrukken
- hoe kleiner de schaal, hoe minder detail
- duidelijkheid!
- schaalgerelateerde generalisatie: relatie tussen schaal en detail
- concreet vb. voor een rivier
1: 1 : 5,000,000 1 : 250,000 1 : 50,000
20,000,000
1 afgeronde - meerdere lijnen - ‘ware’ breedte - dieptes
lijn - meanders - afgesneden -
duidelijker meanders zandbanke
n
- soorten
selectie vereenvoudiging verplaatsing afronding en verbetering
- welke features doel: vereenvoudiging met overdreven smoothing techniques
- van waar behoud van essentiële afstanden
- combineren? trend/impressie van feature
Projectie
- traditioneel van de bol naar plat vlak via projecties
- 3D en VR/AR komen meer en meer voor
- projecties behouden herkenbaarheid
- projecties behouden veel topologische relaties, maar introduceren discontinuïteit
- projecties creëren fouten: hoek, oppervlakte, afstand
- bal platdrukken
- veel (soorten) projecties (doel, gebied, …)
, - bal met licht …
Introductie
- ruimtelijke vragen (met of zonder kaart/GIS)
- generische vragen die GIS kan beantwoorden: locatie (hotels), patronen (ski-ongelukken), trends
(sneeuwevolutie/lawines), condities (opening pistes), implicaties (nieuwe toegangsweg)
Zoeken naar sites
- traditioneel: overlay via pen-and-paper approach
- veel data
- nu - in GIS
- snel en gemakkelijk
- MCE veelgebruikt
GIS definiëren
- vele definities (afhankelijk van wie en snel veranderend)
- 3 belangrijke componenten
- GIS is een computersysteem (hardware, software, bijhorende procedures)
- GIS maakt gebruik van geografische gegevens
- GIS staat in voor beheer en analyse van deze gegevens
- Geographic information science = GIScience = GIWetenschap
- “omvat de studie van de fundamentele vraagstukken die voortvloeien uit het creëren, verwerken, opslaan en
gebruiken van geografische informatie”
- “en bestudeert de gevolgen van GIS voor het individu en de maatschappij en de invloeden van de maatschappij op
GIS”
- wetenschap achter de systemen/technologie
- sterke link met andere disciplines
- GITechnology: “omvat GPS, teledetectie en geografische informatiesystemen”
Componenten van een GIS
opnieuw vele definities voor de componenten van een GIS
- van zeer nauw: tools van een softwarepakket
- tot zeer breed
Computersysteem en software
zeer gevarieerd, maar volgende is steeds belangrijk
- snelheid/kracht van de processor
- geheugen voor veel data-opslag
- groot kleurenscherm met fijne resolutie
- hardware voor invoer (bv. digitaliseren) en uitvoer (bv. plotten) van gegevens
Ruimtelijke gegevens
- ≈ geografische gegevens
- bestaat uit - positie
- verbindingen
- attributen
- verschillende benaderingen - objectgebaseerd
- laaggebaseerd
- verschillende modellen
,Gegevensbeheer en analyse
- gegevensinvoer: - gegevens converteren die bruikbaar zijn in GIS
- correcte data! (GIGO)
- duur
- gegevensbeheer - gegevens goed structureren
- via DBMS
- gegevenstransformatie: - raster/vector
- digitalisatiefouten opkuisen
- herprojectie
- gegevensanalyse opgedeeld in - opslag en ophalen
- bevragen
- modelleren (in tijd en/of ruimte)
- 1 laag per analyse
- meerdere lagen per analyse
- gegevensuitvoer: afhankelijk van publiek en (financiële) mogelijkheden
Mensen en GIS
- 1 tot zeer veel gebruikers
- onderschat!
- belangrijk
- geograaf/geomaticus klei/cement tussen informaticus en domeinspecialist
2 Ruimtelijke data
Introductie
- vereenvoudiging (abstractie) van de realiteit om deze beter te begrijpen en beter te focussen
- model: een synthese van gegevens
- in GIS: ruimtelijk model: ruimtelijke gegevens en hun interacties
- data (gegevens) ‘≠’ informatie - data: ruwe getallen zonder specifieke betekenis
- informatie: data met betekenis en context
- primaire gegevens
- secundaire gegevens
- gegevens bevatten verschillende componenten/dimensies
- temporeel (wanneer?)… temporele data
- thematisch/attribuut (wat?)… thematische data
- ruimtelijk (waar?)… ruimtelijke data - lokaal systeem
- gegeorefereerd
Kaarten en hun invloed op de aard van ruimtelijke gegevens
- de kaart en inzicht in het productieproces is belangrijk bij GIS
- bron van gegevens
- om gegevens op te slaan, te analyseren, voor te stellen
- bepaalt ons ruimtelijk denken
- vele soorten kaarten: schets(kaartje), thematische kaart, topografische kaart
- proces om kaarten te maken
,Doel
- omzetten van gegevens in informatie
- communiceren naar een bepaald publiek
- doel bepaalt de (ruimtelijke) nauwkeurigheid, gegevens die nodig zijn, … en de schaal
Schaal
- grafische schalen in GIS (snel, correct, duidelijk, ‘afgerond’)
- kleinschalig versus grootschalig
- luchtfoto’s en satellietbeelden
- punten of polygonen?
Ruimtelijke entiteiten (features)
punt lijn vlak (polygoon)
- voor relatief kleine - bestaat een weg uit 1 of 2 lijnen? - gesloten verzameling van lijnen
zaken - geordende opeenvolging van - echt vs. imaginair
- 3D (‘op hoogte’ en punten - eiland (nested, …) vs.
‘een hoogte’) - geïsoleerd vs. netwerk aaneengrenzend (adjacent)
- op zelfde plaats … hoogte/diepte - 3D: (topografisch) oppervlak
(surface)
Voorstelling punt/lijn/polygoon? - moeilijk
- afhankelijk van schaal
Generalisatie
- simplificatie van detail
- redenen - noodzakelijk door - schaal
- data acquisitieproces
- productieproces
- geïntroduceerd om te benadrukken
- hoe kleiner de schaal, hoe minder detail
- duidelijkheid!
- schaalgerelateerde generalisatie: relatie tussen schaal en detail
- concreet vb. voor een rivier
1: 1 : 5,000,000 1 : 250,000 1 : 50,000
20,000,000
1 afgeronde - meerdere lijnen - ‘ware’ breedte - dieptes
lijn - meanders - afgesneden -
duidelijker meanders zandbanke
n
- soorten
selectie vereenvoudiging verplaatsing afronding en verbetering
- welke features doel: vereenvoudiging met overdreven smoothing techniques
- van waar behoud van essentiële afstanden
- combineren? trend/impressie van feature
Projectie
- traditioneel van de bol naar plat vlak via projecties
- 3D en VR/AR komen meer en meer voor
- projecties behouden herkenbaarheid
- projecties behouden veel topologische relaties, maar introduceren discontinuïteit
- projecties creëren fouten: hoek, oppervlakte, afstand
- bal platdrukken
- veel (soorten) projecties (doel, gebied, …)
, - bal met licht …
