Nederlands H23+H24 samenvatting
H23: Vorm of vent 1914-1940
WO1: 1913-1918
Paul van Ostaijen (avondgeluiden): Bedreigde stad (gedicht over de oorlog
in Antwerpen). Typografie (=klanken om ervaring te benadrukken en
spelen met lettertype en -grootte). Maakt gebruik van dada. Is een
expressionist.
Avant garde: generatie jonge kunstenaars die experimenteerde met
nieuwe vormen in kunst, literatuur, muziek etc. Komt naar voren tijdens
interbellum (periode tussen de twee wereldoorlogen). Behoefte aan
nieuwe manieren om de werkelijkheid te beschrijven door verschrikkingen
WO1 en dreiging van WO2.
Modernisme: kan de mens de werkelijkheid überhaupt kennen? Is taal nog
wel in staat om de werkelijkheid te beschrijven? Avant-gardistische
literatuur en de tegenbewegingen hiervan met bijbehorende
vernieuwingen is het modernisme. Tegenstelling vorm (aandacht voor
vorm) of vent (aandacht voor de mens achter een werk).
Nihilisme: (Nietsche). alles is zinloos. Zonder zekerheden ontstaan wel
nieuwe mogelijkheden. Omarm het leven en schep zelf nieuwe waarden.
Übermensch: hoger mens dan de rest.
Dada: voorwerpen of taaluitingen worden omgetoverd tot iets anders. Dit
laat zien dat kunst gemakkelijk is om te maken. Geen vaste kunstvorm
meer.
Expressionisme: geen vaste kunstvorm meer. Het gaat om de persoonlijke
ervaring van de werkelijkheid.
Synesthesie: vermenging van zintuigelijke ervaringen. Komt van de
romantiek, maar nog steeds gebruikt in expressionisme.
Hendrik Marsman: ‘Grootsch en meeslepend wil ik leven!’. Dit is vitalisme:
het hoogste doel van de mens is om alles uit het leven te halen. Het
lichaam (symbool van kracht) is belangrijker dan de ziel. Hij is het eerst
eens met het facisme, maar niet meer met het nazisme. Hij is in 1933 ook
, niet meer vitalistisch. Hij schreef Herinnering aan Holland, dit werd het
gedicht van de eeuw.
Futurisme: verheerlijkt energie, gevaar, techniek, snelheid en oorlog.
Hierdoor ook facisme.
Jan Jacob Slauerhoff: escapisme: willen ontsnappen aan de werkelijkheid.
Poète maudit=een verdoemde dichter die niet in de maatschappij past en
zich hier ook tegen verzet. Hij leeft het romantische levensgevoel, maar
vindt hier nooit zijn rust in.
In 1939 is pessimisme en doemdenken op hun hoogst. Er verschijnt dan
een roman met vitalisme: Houtekiet van Gerard Walschap.
Menno ter Braak en Edgar du Perron verzetten zich tegen de vergoding
van den vorm door de avant-gardisten en willen meer aandacht voor de
mens achter het werk (vent).
Vorm of vent discussie: vormzijde=Paul van Ostaijen, Marsman en
Martinus Nijhoff. Ventzijde=ter Braak en du Perron.
Du Perron: opgegroeid in Nederlands-Indie. Schrijft Het land van herkomst
(1935).
Nieuwe zakelijkheid: gedichten over gewone gebeurtenissen in alledaagse
taal en een pratende wijze van dichten=poésie parlante of parlando. Proza
wordt zakelijker: reportagestijl. Denk aan Ferdinand Bordewijk, maar ook
Nescio en Willem Elsschot.
Forum (1932-1935) is een literair tijdschrift, opgericht door Ter Braak, Du
Perron en Maurice Roelants (en later Simon Vestdijk). Hierin zetten ze
schrijvers om ontdekt te worden die volgens hen aan de ventkant staan.
Ze herontdekken Nescio, Willem Elsschot (van Kaas) en Bordewijk (van
Bint). Er is ook veel tegengeluid tegen het Forum. De redactie twijfelt sterk
over de kenbaarheid van de werkelijkheid (modernisme). Ze zijn erg tegen
het fasicme, communisme en christendom. Ze raken steeds meer
H23: Vorm of vent 1914-1940
WO1: 1913-1918
Paul van Ostaijen (avondgeluiden): Bedreigde stad (gedicht over de oorlog
in Antwerpen). Typografie (=klanken om ervaring te benadrukken en
spelen met lettertype en -grootte). Maakt gebruik van dada. Is een
expressionist.
Avant garde: generatie jonge kunstenaars die experimenteerde met
nieuwe vormen in kunst, literatuur, muziek etc. Komt naar voren tijdens
interbellum (periode tussen de twee wereldoorlogen). Behoefte aan
nieuwe manieren om de werkelijkheid te beschrijven door verschrikkingen
WO1 en dreiging van WO2.
Modernisme: kan de mens de werkelijkheid überhaupt kennen? Is taal nog
wel in staat om de werkelijkheid te beschrijven? Avant-gardistische
literatuur en de tegenbewegingen hiervan met bijbehorende
vernieuwingen is het modernisme. Tegenstelling vorm (aandacht voor
vorm) of vent (aandacht voor de mens achter een werk).
Nihilisme: (Nietsche). alles is zinloos. Zonder zekerheden ontstaan wel
nieuwe mogelijkheden. Omarm het leven en schep zelf nieuwe waarden.
Übermensch: hoger mens dan de rest.
Dada: voorwerpen of taaluitingen worden omgetoverd tot iets anders. Dit
laat zien dat kunst gemakkelijk is om te maken. Geen vaste kunstvorm
meer.
Expressionisme: geen vaste kunstvorm meer. Het gaat om de persoonlijke
ervaring van de werkelijkheid.
Synesthesie: vermenging van zintuigelijke ervaringen. Komt van de
romantiek, maar nog steeds gebruikt in expressionisme.
Hendrik Marsman: ‘Grootsch en meeslepend wil ik leven!’. Dit is vitalisme:
het hoogste doel van de mens is om alles uit het leven te halen. Het
lichaam (symbool van kracht) is belangrijker dan de ziel. Hij is het eerst
eens met het facisme, maar niet meer met het nazisme. Hij is in 1933 ook
, niet meer vitalistisch. Hij schreef Herinnering aan Holland, dit werd het
gedicht van de eeuw.
Futurisme: verheerlijkt energie, gevaar, techniek, snelheid en oorlog.
Hierdoor ook facisme.
Jan Jacob Slauerhoff: escapisme: willen ontsnappen aan de werkelijkheid.
Poète maudit=een verdoemde dichter die niet in de maatschappij past en
zich hier ook tegen verzet. Hij leeft het romantische levensgevoel, maar
vindt hier nooit zijn rust in.
In 1939 is pessimisme en doemdenken op hun hoogst. Er verschijnt dan
een roman met vitalisme: Houtekiet van Gerard Walschap.
Menno ter Braak en Edgar du Perron verzetten zich tegen de vergoding
van den vorm door de avant-gardisten en willen meer aandacht voor de
mens achter het werk (vent).
Vorm of vent discussie: vormzijde=Paul van Ostaijen, Marsman en
Martinus Nijhoff. Ventzijde=ter Braak en du Perron.
Du Perron: opgegroeid in Nederlands-Indie. Schrijft Het land van herkomst
(1935).
Nieuwe zakelijkheid: gedichten over gewone gebeurtenissen in alledaagse
taal en een pratende wijze van dichten=poésie parlante of parlando. Proza
wordt zakelijker: reportagestijl. Denk aan Ferdinand Bordewijk, maar ook
Nescio en Willem Elsschot.
Forum (1932-1935) is een literair tijdschrift, opgericht door Ter Braak, Du
Perron en Maurice Roelants (en later Simon Vestdijk). Hierin zetten ze
schrijvers om ontdekt te worden die volgens hen aan de ventkant staan.
Ze herontdekken Nescio, Willem Elsschot (van Kaas) en Bordewijk (van
Bint). Er is ook veel tegengeluid tegen het Forum. De redactie twijfelt sterk
over de kenbaarheid van de werkelijkheid (modernisme). Ze zijn erg tegen
het fasicme, communisme en christendom. Ze raken steeds meer
