Casus 16
Student informatie Tendomyogene nek-schouderklachten
Naam: Dhr. H., leeftijd: 50 jaar
Diagnose: nek-schouderklachten
Verwijzing huisarts: tendomyogene Nek-schouderklachten
Klachten aan armen, nek en schouders
Klachten aan armen, nek en/of schouders komen veel voor. Meestal vormen een verkeerde houding,
overbelasting of spanningen een belangrijke oorzaak. Maar ook kunnen de klachten het gevolg zijn
van een afwijking aan de wervelkolom of van een (chronische) aandoening.
Vicieuze cirkel
Pijn, krachtverlies en stijfheid kunnen het dagelijks leven van de patiënt beïnvloeden. Door een stijve
nek of een pijnlijke schouder gaat de patiënt anders bewegen. Zo raken de spieren uit balans. Ook kan
pijn de ademhaling, concentratievermogen, slaappatroon en stemming negatief beïnvloeden. De
patient loopt het gevaar in een vicieuze cirkel te belanden, waardoor hij niet meer optimaal kan
functioneren.
CANS: klachten van de arm, nek en schouder
Cans staat voor 'complaints of the arm, neck and shoulder', oftewel klachten van de arm, nek en
schouder. Voorbeelden van klachten zijn: pijn, stijfheid, tintelingen, onhandigheid, coördinatieverlies
en krachtsverlies. Soms wordt bij deze klachten ook een medisch aantoonbare afwijking gevonden, er
wordt dan gesproken van specifieke klachten.
Slechts 3 op de 10 mensen heeft last van een specifieke klacht. De klachten waarbij medici geen
afwijking kunnen aantonen, noemt men aspecifieke klachten. Veel mensen denken bij deze klachten
aan RSI (Repetitive Strain Injury). De term RSI is onjuist omdat deze suggereert dat er een
beschadiging (injury) is maar hiervan is bijna nooit sprake. Daarnaast zijn ook de woorden 'repetitive
strain' (herhaalde belasting) verwarrend. Klachten ontstaan soms helemaal niet door herhaalde
belasting maar door constante belasting. Nederlandse behandelaars hebben in 2004 afgesproken
voortaan de term Cans (Complaints of the arm, neck and shoulder, oftewel klachten van de arm, nek of
schouder) te gaan gebruiken en te gaan werken volgens het Cans-model. Cans is een omschrijving van
een klachtencomplex, in het model wordt stap voor stap gekeken welke specifieke klachten er zijn die
bij een bepaalde aandoening passen of welke aspecifieke klachten er zijn. Op deze manier spreken
behandelaars dezelfde taal en kan sneller duidelijk worden wat er aan de hand is en kan men daar
sneller wat aan doen.
Klachten van de arm, nek en schouder kunnen licht zijn en na een korte rustperiode verdwijnen.
Matige klachten kunnen wat langer aanhouden of zorgen voor een lichte beperking in dagelijkse
activiteiten. Ernstige klachten of klachten die lang aanhouden, zorgen er soms voor dat mensen hun
werk niet meer kunnen doen of zelfs bijna niets meer kunnen.
Waardoor kan het komen
Arm-, nek-, of schouderklachten komen vaak voor bij administratief personeel. Er zijn verschillende
soorten risicofactoren waardoor klachten aan de arm, nek en schouder kunnen ontstaan.
Fysieke (lichamelijke) belasting: Door vaak dezelfde beweging te maken kan een spiergroep of
een pees geïrriteerd raken. Continu kracht zetten of in een onnatuurlijke houding zitten of staan,
kan ook een overbelasting van spieren veroorzaken.
, Psychosociale belasting: Een hoge psychische belasting (werkstress, werktempo, werkdruk, hoge
mentale eisen) kan in combinatie met bijvoorbeeld een slechte werkorganisatie of verstoorde
werksfeer leiden tot hogere spierspanning. Dit vergroot de kans dat een klacht voort blijft duren.
Persoonsgebonden factoren: Waarschijnlijk spelen ook individuele factoren een rol, zoals een
perfectionistische instelling en iemands fysieke en mentale belastbaarheid. Klachten van de arm,
nek en schouder komen vrij vaak voor bij mensen die administratieve werkzaamheden verrichten.
Ook mensen in de industrie, vleessector of bouwnijverheid hebben klachten. Niet alleen het werk
maar ook andere dagelijkse activiteiten, zoals het huishouden doen, het spelen van een
muziekinstrument of tennissen, kunnen klachten bevorderen. Andersom kan ook: als men buiten
het werk klachten krijgt, kunnen die ook op het werk storend zijn.
Hoe wordt het vastgesteld
In eerste instantie wordt op basis van de klacht en een lichamelijk onderzoek vastgesteld of er sprake
kan zijn van een specifiek probleem. Vervolgens kan nader onderzoek worden gedaan om een
specifiek probleem vast te stellen of juist uit te sluiten.
Wat kan helpen
Een specifieke aandoening (een aandoening met een duidelijke oorzaak) kan vaak verholpen worden
met een specifieke behandeling. Voor een aspecifieke klacht, dus een klacht zonder duidelijke oorzaak,
is het niet makkelijk om een goede behandeling te kiezen. Het is belangrijk om spieren op een juiste
manier in te spannen en ook weer goed te ontspannen. Om dit te leren hebben sommige mensen baat
bij bijvoorbeeld oefentherapie.
Ermee leven
Het hebben van een klacht kan veel onzekerheid met zich meebrengen. Piekeren kan de klachten ook
weer versterken. Het zoeken van afleiding en activiteiten waarbij men niet aan de klacht herinnerd
wordt, kan gunstig werken. Het kan over het algemeen geen kwaad om met deze aandoening aan het
werk en in beweging te blijven. Bepaalde werkzaamheden kunnen echter moeilijk zijn zodat sommige
mensen zich misschien kortdurend ziek melden. Het is over het algemeen gunstiger voor het herstel
om aan het werk te blijven en het werk tijdelijk aan te passen. Als dat niet lukt, is het handig om
contact te houden met collega's. Iemand die zich niet ziek meldt, kan wel een afspraak maken met de
bedrijfsarts of de bedrijfsverpleegkundige om de problemen op het werk te bespreken. Misschien is
het mogelijk om met kleine aanpassingen aan het werk te blijven. Informatie over het open spreekuur
kunt u krijgen bij de arbodienst van uw werk.
Uit de KNGF-richtlijn
De klachten kunnen meerdere oorzaken hebben, maar steeds ligt aan de klachten een verstoring van de
balans tussen belasting en belastbaarheid ten grondslag. In veel gevallen zijn de klachten voorafgegaan
door langdurig uitgevoerde activiteiten met herhaalde bewegingen, of een langdurig volgehouden
statische houding waarbij de arm, nek en/of schouder betrokken waren. Het gezondheidsprobleem
komt tot uiting op het niveau van stoornissen in functies en anatomische eigenschappen, op dat van
beperkingen in activiteiten en/of participatie of een combinatie daarvan. Patiënten schrijven het
ontstaan en/of voortbestaan van hun klachten in de meeste gevallen toe aan het verrichten van
bepaalde activiteiten, al dan niet arbeidsgerelateerd, of aan houdingen, en noemen daarbij werk,
huishouden, studie, sport of hobby.
, Schoudergewricht
Gewrichten van de schoudergordel:
Glenohumerale gewricht;
Acromioclaviculaire gewricht;
Sternoclaviculaire gewricht.
Anteversie 170°
Retroversie 40°
Abductie 180°
Adductie 40°
Endorotatie (bij 90° abductie) 70°
Exorotatie (bij 90° abductie) 90°
Endorotatie (bij 90° flexie elleboog) 70°
Exorotatie (bij 90° flexie elleboog) 60°
Glenohumerale gewricht
Loose packed position: 40-55° abductie, 30° horizontale adductie;
Close packed position: volledige abductie, exorotatie;
Kapselpatroon: exorotatie, abductie, endorotatie.
Acromioclaviculaire gewricht
Loose packed position: arm in de zij;
Close packed position: 90° abductie;
Kapselpatroon: pijn bij de extremen van de ROM, vooral horizontale adductie en volledige
elevatie.
Sternoclaviculaire gewricht
Loose packed position: arm in de zij;
Close packed position: volledige elevatie en protractie;
Kapselpatroon: pijn bij de extremen van de ROM, vooral horizontale adductie en volledige
elevatie.
Ligamenten en kapsel
Ligamenten en kapsel zijn vaak plaatselijke versterkingen in het gewrichtskapsel. Dit gewrichtskapsel
sluit de gehele gewrichtsholte van zijn omgeving af. Het kapsel bestaat uit een bindweefselgedeelte
(membrana fibrosa) en een binnenlaag. De binnenlaag bestaat uit een synoviale laag, dit produceert
synovia. Dit synovia is een smeermiddel wat het bewegen in de schouder gemakkelijker maakt. Daar
waar het kapsel mag vervormen tijdens bewegen is het dun, plooibaar en enigszins elastisch. Maar
daar waar het een sturende rol heeft is het versterkt met vrijwel onvervormbaar collageen bindweefsel.
Bindweefsel bestaat uit krachtopvangende vezels. Dit heeft een voornamelijk parallelle structuur en dit
noemt men capsulair ligament. Ook is er extracapsulair ligament, dit ligament bevindt zich dus niet in
het schouderkapsel maar op plaatsen rondom het gewricht. Deze dragen mede bij aan de sturing.
Van boven naar beneden zijn dit:
CCL: lig. Coracoclaviculare;
CAL: lig. Coracoacromiale;
SGHL: lig. glenohumeralia superius;
MGHL: lig. glenohumeralia medium;
IGHL: lig. glenohumeralia inferius.
Student informatie Tendomyogene nek-schouderklachten
Naam: Dhr. H., leeftijd: 50 jaar
Diagnose: nek-schouderklachten
Verwijzing huisarts: tendomyogene Nek-schouderklachten
Klachten aan armen, nek en schouders
Klachten aan armen, nek en/of schouders komen veel voor. Meestal vormen een verkeerde houding,
overbelasting of spanningen een belangrijke oorzaak. Maar ook kunnen de klachten het gevolg zijn
van een afwijking aan de wervelkolom of van een (chronische) aandoening.
Vicieuze cirkel
Pijn, krachtverlies en stijfheid kunnen het dagelijks leven van de patiënt beïnvloeden. Door een stijve
nek of een pijnlijke schouder gaat de patiënt anders bewegen. Zo raken de spieren uit balans. Ook kan
pijn de ademhaling, concentratievermogen, slaappatroon en stemming negatief beïnvloeden. De
patient loopt het gevaar in een vicieuze cirkel te belanden, waardoor hij niet meer optimaal kan
functioneren.
CANS: klachten van de arm, nek en schouder
Cans staat voor 'complaints of the arm, neck and shoulder', oftewel klachten van de arm, nek en
schouder. Voorbeelden van klachten zijn: pijn, stijfheid, tintelingen, onhandigheid, coördinatieverlies
en krachtsverlies. Soms wordt bij deze klachten ook een medisch aantoonbare afwijking gevonden, er
wordt dan gesproken van specifieke klachten.
Slechts 3 op de 10 mensen heeft last van een specifieke klacht. De klachten waarbij medici geen
afwijking kunnen aantonen, noemt men aspecifieke klachten. Veel mensen denken bij deze klachten
aan RSI (Repetitive Strain Injury). De term RSI is onjuist omdat deze suggereert dat er een
beschadiging (injury) is maar hiervan is bijna nooit sprake. Daarnaast zijn ook de woorden 'repetitive
strain' (herhaalde belasting) verwarrend. Klachten ontstaan soms helemaal niet door herhaalde
belasting maar door constante belasting. Nederlandse behandelaars hebben in 2004 afgesproken
voortaan de term Cans (Complaints of the arm, neck and shoulder, oftewel klachten van de arm, nek of
schouder) te gaan gebruiken en te gaan werken volgens het Cans-model. Cans is een omschrijving van
een klachtencomplex, in het model wordt stap voor stap gekeken welke specifieke klachten er zijn die
bij een bepaalde aandoening passen of welke aspecifieke klachten er zijn. Op deze manier spreken
behandelaars dezelfde taal en kan sneller duidelijk worden wat er aan de hand is en kan men daar
sneller wat aan doen.
Klachten van de arm, nek en schouder kunnen licht zijn en na een korte rustperiode verdwijnen.
Matige klachten kunnen wat langer aanhouden of zorgen voor een lichte beperking in dagelijkse
activiteiten. Ernstige klachten of klachten die lang aanhouden, zorgen er soms voor dat mensen hun
werk niet meer kunnen doen of zelfs bijna niets meer kunnen.
Waardoor kan het komen
Arm-, nek-, of schouderklachten komen vaak voor bij administratief personeel. Er zijn verschillende
soorten risicofactoren waardoor klachten aan de arm, nek en schouder kunnen ontstaan.
Fysieke (lichamelijke) belasting: Door vaak dezelfde beweging te maken kan een spiergroep of
een pees geïrriteerd raken. Continu kracht zetten of in een onnatuurlijke houding zitten of staan,
kan ook een overbelasting van spieren veroorzaken.
, Psychosociale belasting: Een hoge psychische belasting (werkstress, werktempo, werkdruk, hoge
mentale eisen) kan in combinatie met bijvoorbeeld een slechte werkorganisatie of verstoorde
werksfeer leiden tot hogere spierspanning. Dit vergroot de kans dat een klacht voort blijft duren.
Persoonsgebonden factoren: Waarschijnlijk spelen ook individuele factoren een rol, zoals een
perfectionistische instelling en iemands fysieke en mentale belastbaarheid. Klachten van de arm,
nek en schouder komen vrij vaak voor bij mensen die administratieve werkzaamheden verrichten.
Ook mensen in de industrie, vleessector of bouwnijverheid hebben klachten. Niet alleen het werk
maar ook andere dagelijkse activiteiten, zoals het huishouden doen, het spelen van een
muziekinstrument of tennissen, kunnen klachten bevorderen. Andersom kan ook: als men buiten
het werk klachten krijgt, kunnen die ook op het werk storend zijn.
Hoe wordt het vastgesteld
In eerste instantie wordt op basis van de klacht en een lichamelijk onderzoek vastgesteld of er sprake
kan zijn van een specifiek probleem. Vervolgens kan nader onderzoek worden gedaan om een
specifiek probleem vast te stellen of juist uit te sluiten.
Wat kan helpen
Een specifieke aandoening (een aandoening met een duidelijke oorzaak) kan vaak verholpen worden
met een specifieke behandeling. Voor een aspecifieke klacht, dus een klacht zonder duidelijke oorzaak,
is het niet makkelijk om een goede behandeling te kiezen. Het is belangrijk om spieren op een juiste
manier in te spannen en ook weer goed te ontspannen. Om dit te leren hebben sommige mensen baat
bij bijvoorbeeld oefentherapie.
Ermee leven
Het hebben van een klacht kan veel onzekerheid met zich meebrengen. Piekeren kan de klachten ook
weer versterken. Het zoeken van afleiding en activiteiten waarbij men niet aan de klacht herinnerd
wordt, kan gunstig werken. Het kan over het algemeen geen kwaad om met deze aandoening aan het
werk en in beweging te blijven. Bepaalde werkzaamheden kunnen echter moeilijk zijn zodat sommige
mensen zich misschien kortdurend ziek melden. Het is over het algemeen gunstiger voor het herstel
om aan het werk te blijven en het werk tijdelijk aan te passen. Als dat niet lukt, is het handig om
contact te houden met collega's. Iemand die zich niet ziek meldt, kan wel een afspraak maken met de
bedrijfsarts of de bedrijfsverpleegkundige om de problemen op het werk te bespreken. Misschien is
het mogelijk om met kleine aanpassingen aan het werk te blijven. Informatie over het open spreekuur
kunt u krijgen bij de arbodienst van uw werk.
Uit de KNGF-richtlijn
De klachten kunnen meerdere oorzaken hebben, maar steeds ligt aan de klachten een verstoring van de
balans tussen belasting en belastbaarheid ten grondslag. In veel gevallen zijn de klachten voorafgegaan
door langdurig uitgevoerde activiteiten met herhaalde bewegingen, of een langdurig volgehouden
statische houding waarbij de arm, nek en/of schouder betrokken waren. Het gezondheidsprobleem
komt tot uiting op het niveau van stoornissen in functies en anatomische eigenschappen, op dat van
beperkingen in activiteiten en/of participatie of een combinatie daarvan. Patiënten schrijven het
ontstaan en/of voortbestaan van hun klachten in de meeste gevallen toe aan het verrichten van
bepaalde activiteiten, al dan niet arbeidsgerelateerd, of aan houdingen, en noemen daarbij werk,
huishouden, studie, sport of hobby.
, Schoudergewricht
Gewrichten van de schoudergordel:
Glenohumerale gewricht;
Acromioclaviculaire gewricht;
Sternoclaviculaire gewricht.
Anteversie 170°
Retroversie 40°
Abductie 180°
Adductie 40°
Endorotatie (bij 90° abductie) 70°
Exorotatie (bij 90° abductie) 90°
Endorotatie (bij 90° flexie elleboog) 70°
Exorotatie (bij 90° flexie elleboog) 60°
Glenohumerale gewricht
Loose packed position: 40-55° abductie, 30° horizontale adductie;
Close packed position: volledige abductie, exorotatie;
Kapselpatroon: exorotatie, abductie, endorotatie.
Acromioclaviculaire gewricht
Loose packed position: arm in de zij;
Close packed position: 90° abductie;
Kapselpatroon: pijn bij de extremen van de ROM, vooral horizontale adductie en volledige
elevatie.
Sternoclaviculaire gewricht
Loose packed position: arm in de zij;
Close packed position: volledige elevatie en protractie;
Kapselpatroon: pijn bij de extremen van de ROM, vooral horizontale adductie en volledige
elevatie.
Ligamenten en kapsel
Ligamenten en kapsel zijn vaak plaatselijke versterkingen in het gewrichtskapsel. Dit gewrichtskapsel
sluit de gehele gewrichtsholte van zijn omgeving af. Het kapsel bestaat uit een bindweefselgedeelte
(membrana fibrosa) en een binnenlaag. De binnenlaag bestaat uit een synoviale laag, dit produceert
synovia. Dit synovia is een smeermiddel wat het bewegen in de schouder gemakkelijker maakt. Daar
waar het kapsel mag vervormen tijdens bewegen is het dun, plooibaar en enigszins elastisch. Maar
daar waar het een sturende rol heeft is het versterkt met vrijwel onvervormbaar collageen bindweefsel.
Bindweefsel bestaat uit krachtopvangende vezels. Dit heeft een voornamelijk parallelle structuur en dit
noemt men capsulair ligament. Ook is er extracapsulair ligament, dit ligament bevindt zich dus niet in
het schouderkapsel maar op plaatsen rondom het gewricht. Deze dragen mede bij aan de sturing.
Van boven naar beneden zijn dit:
CCL: lig. Coracoclaviculare;
CAL: lig. Coracoacromiale;
SGHL: lig. glenohumeralia superius;
MGHL: lig. glenohumeralia medium;
IGHL: lig. glenohumeralia inferius.
