Samenvatting van het boek Leesproblemen en dyslexie in het basisonderwijs: Handreiking voor aankomende leerkrachten. Per hoofdstuk wordt kort de kern weergegeven.
Hoofdstuk 1: Onderkenning van lees- en spellingproblemen en dyslexie
Hoofdstuk 2: Kenmerken van goed lees- en spellingonderwijs
Hoofdst...
Leesproblemen en dyslexie in
het basisonderwijs
Handreiking voor aankomende leerkrachten
Hoofdstuk 1: Onderkenning van lees- en
spellingproblemen bij dyslexie
1.2 Technisch lezen en spellen in een notendop
Onder technisch lezen (decoderen) verstaan we de vaardigheid om de geschreven vorm van een
woord om te zetten naar de klankvorm van dat woord.
Bij spellen (coderen)gebeurt datzelfde, maar dan andersom: hierbij wordt de klankvorm omgezet
naar schrift, dit wordt ook wel coderen genoemd. De klanken die binnen een taal worden
onderscheiden worden fonemen genoemd. De letters/lettercombinaties die je aan deze klanken kunt
koppelen worden grafemen genoemd. Dus:
Bij de ontwikkeling van goede lees- en spellingsvaardigheden staan twee aspecten centraal:
- Inzicht in het alfabetisch principe
- Automatisering
Inzicht in het alfabetisch principe
Het alfabetisch principe betekent dat een leerling beseft dat letters corresponderen met een
bepaalde klank, en andersom. Zodra een leerling in staat is woorden letter voor letter te ontsleutelen,
kan hij ook nieuwe of onbekende woorden lezen en spellen.
Automatisering
Als de leerling inzicht heeft in het alfabetisch principe is de volgende stap automatisering.
Automatisering betekent dat het kopellen van letters en klanken zo snel gaat, dat dit proces zonder
bewuste aandacht van de lezer verloopt.
Technisch lezen en spellen ontwikkelt zich bij de meeste kinderen niet spontaan. Het zijn aangeleerde
vaardigheden die het resultaat zijn van gericht en instructief onderwijs.
1.3 Onderkenning van lees- en spellingproblemen
De lees- en spellingproblemen kunnen op verschillende manieren tot uiting komen in groep 1-2 en
groep 3 t/m 8.
1.3.1 Signalen in groep 1 en 2
In de kleuterperiode kan al worden vastgesteld bij welke kinderen de ontwikkeling in geletterdheid
dreigt te stagneren. Uit verschillende studies komen de volgende signalen naar voren:
Er komt dyslexie in de familie voor.
De leerling heeft bijvoorbeeld problemen met de uitspraak van bepaalde klanken, heeft moeite met
het maken van goede zinnen en/of heeft een kleine woordenschat.
, De leerling heeft moeite met één of meer van de onderstaande activiteiten:
- Auditieve analyse: het ‘hakken’ van gesproken woorden in kleinere stukjes (letters of lettergrepen).
- Auditieve synthese: het ‘plakken’ van losse klanken of lettergrepen tot een gesproken woord.
- Foneemmanipulatie: het verklanken van een woord als bepaalde klanken worden weggelaten of
toegevoegd. Bijvoorbeeld: als we van het woord ‘been’ de /b/ weghalen, welk woord houden dan
over?
- Foneemidentificatie: het herkennen van een bepaalde klank in een woord. Bijvoorbeeld: op welk
plaatje zie je een woord dat begint met de ‘b’ van ‘boek’?
De leerling heeft moeite met het onthouden van letter-klankkoppelingen.
De leerling heeft moeite met het zo goed en snel mogelijk benoemen van een reeks letters, kleuren of
afgebeelde objecten.
De leerling vindt het moeilijk om onzinwoorden correct na te zeggen.
1.3.2 Signalen in groep 3
Kinderen met leesproblemen in groep 3 kenmerken zich door problemen met het omzetten van een
geschreven letterreeks in de corresponderende klankcode. De oorzaak hiervan ligt meestal in een
zwak fonemisch bewustzijn of geringe letterkennis. Leerlingen die moeite hebben met lezen proberen
hun problemen te ondervangen door vast te houden aan een bepaalde strategie:
Spellende leesstrategie
Radende leesstrategie
Spellende leesstrategie
De spellende leesstrategie is het spellend lezen, het letter voor letter verklanken van een woord, is
een bruikbare strategie in het aanvankelijk leesproces. Bij de meeste leerlingen maakt spellend lezen
na de eerste periode in groep 3 plaats voor vlot en vloeiend lezen. Er zijn echter leerlingen die een
spellende leesstrategie blijven gebruiken. Deze strategie leidt tot een traag leestempo.
Radende leesstrategie
Een leerling die een radende leesstrategie hanteert, leest niet precies wat er staat maar probeert te
gissen naar het juiste woord door gebruik te maken van voorkennis, illustraties bij de tekst en de
context van het verhaal. Deze manier van lezen leidt vaak tot veel leesfouten.
Bij leerlingen met spelling- en leesproblemen in groep 3 komen de volgende signalen naar voren:
Analyseren van woorden (‘hakken’) in losse klanken verloopt traag en/of foutief.
Samenvoegen van losse klanken tot een woord (‘plakken’) verloopt traag en/of foutief.
Aangeven van de positie van een klank in een woord lukt niet of verloopt moeizaam.
Hersynthetiseren van een woord als bepaalde klanken worden weggelaten of toegevoegd lukt niet of
verloopt moeizaam.
Letters worden traag en/of foutief benoemd.
Woorden worden traag en/of fout gelezen.
Lang spellend lezen of vroeg radend lezen.
Lezen van teksten verloopt niet vloeiend.
Woorden worden traag en/of fout gespeld.
Kennis van spellingregels en -patronen wordt niet goed toegepast.
Schrijfactiviteiten worden moeizaam/traag uitgevoerd.
Spellingregels worden niet/moeizaam geautomatiseerd.
Fouten worden niet gecorrigeerd door de leerling zelf.
1.3.3 Signalen in groep 4-8
Leesproblemen kunnen zorgen voor een laag leestempo bij andere vakken, zoals de zaakvakken
waarbij veel gelezen moet worden. Bovendien heeft een traag leestempo gevolgen voor het
leesbegrip. Als het technisch lees- en schrijfproces nog zoveel aandacht vraagt, is het moeilijk de lijn
van het verhaal vast te houden. Spellingproblemen van leerlingen komen het best tot uiting in
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller debbiee. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.59. You're not tied to anything after your purchase.
