Boekverslag Sonny Boy – Annejet van der Zijl
Titel Sonny Boy
Auteur Annejet van der Zijl
Uitgeverij Nijgh & van Ditmar
Plaats + jaar Amsterdam, 2004
uitgave
Genre Roman, non-fictie, geschiedenis
Aantal 282
bladzijden
Leestijd 7 dagen
Niveau 3
Samenvatting
In een soort proloog “De rivier, 1923” maken we kennis met Waldemar, die een geweldige zwemmer is. Hij
zwemt dagelijks in de Surinamerivier, en is goed thuis in de gevaarlijke stroom. Hij is niet bang voor
ongelukken, want het water is zijn vriend. Hoofdstuk 1: November in Holland
Rika Hagenaar-van der Lans is heel weemoedig in de herfst van 1928. Ze is verdrietig omdat haar
echtgenoot maar niet begrijpen wil dat ze echt van hem wil scheiden. Dan komt er soort terugblik naar haar
leven tot dat moment.
Ze is een van de mooie meiden van Van der Lans, een heel gelovig katholiek middenstandsgezin in Den
Haag. Ze is geboren in september 1891. Ze is dus 35 als het boek begint. Ook Rika is een heel vroom
katholiek meisje geweest. Toen ze zestien was, werd ze verliefd op de 19-jarige Willem Hagenaar. Hij was
alleen protestant en de ouders van Rika verbieden de omgang. Ze blijven elkaar in het geheim ontmoeten.
Toen Willem in 1911 slaagde voor een examen bij Rijkswaterstaat, reed hij naar Den Haag om Rika te
schaken. Ze had haar eer verloren en de ouders gaven toestemming voor een huwelijk. Het paar vestigt
zich in Apeldoorn, en na de geboorte van het eerste kind verhuizen ze naar Den Bosch. Daar gaat alles
goed. Maar dan wordt Willem dijkgraaf in het zeer protestante Zuid-Hollandse dorp Goedereede. Aangezien
Rika graag zwemt, wordt ze in het roddelcircuit van het oerdegelijke dorp opgenomen. Haar man kan dat
niet hebben en begint haar te slaan. Rika vlucht naar Den Haag, maar haar ouders zien een scheiding niet
zitten. Ze ondergaat een gedaanteverwisseling (knipt d’r haar af), maar haar zoons vinden Den Haag geen
leuke stad. Ze biedt in haar woning ook onderdak aan een nicht van haar man die het met een zwarte man
heeft aangelegd en door de familie is verstoten. Tussen Christien en haar man Dave blijkt ook niet alle pais
en vree te zijn en wanneer Dave vertelt dat er een zwart familielid uit Suriname overkomt, vertelt Christien
dat deze Waldemar maar het beste kan intrekken bij Rika.
Hoofdstuk 2: Waldemars wereld
Waldemar Nods had van het begin van zijn leven geweten dat hij een ocean swimmer was, namelijk dat hij
naar Europa zou gaan bijvoorbeeld om te gaan studeren in Nederland. Een zo blank mogelijke huid en een
zo westers mogelijke levensstijl geldt in Suriname als de opmaat voor een succesvol leven. Het huwelijk
van Waldemars vader en zijn moeder was ook al een gemengd huwelijk tussen blank en zwart. Zij was een
keurig meisje en hij een avonturier. Ze krijgen vier kinderen: Waldemar wordt in 1908 geboren.
Als de Eerste Wereldoorlog uitbreekt, wordt het economisch minder in Suriname, wat de vader van
Waldemar ook veel geld kost. Na de oorlog gaat de markt naar Europa min of meer open en Waldemars
vader laat zijn vrouw in de steek. Zij moet alle eindjes aan elkaar knopen. Waldemar is een ijverige jongen
die gemakkelijk kan studeren. Zijn droom is naar Nederland te vertrekken om daar te studeren. Hij pakt een
boot van de KNSM. Onderweg sterft een van de passagiers aan malaria en ze gaat al die tijd in de kist mee
naar Holland, wat een behoorlijke stank tot gevolg heeft. Aangezien haar familieleden bij aankomst in
, Holland moord en brand schreeuwen, moeten de passagiers nog een paar dagen aan boord blijven.
Hoofdstuk 3: De kostganger
Het is erg wennen voor Waldemar in het koude Holland. Dave’s vrouw Christien doet koel tegen hem en hij
is van een rijke Surinamer een arme sloeber geworden. Hij moet van Christien verhuizen naar het pension
van Rika. Dat gebeurt in november 1928. Hij is wel gecharmeerd van de oudere en warmere Rika. Een jaar
later is ze zwanger van hem. Haar man wil naar Nederlands-Indië vertrekken en wil eigenlijk Rika terug
hebben. Haar oudste zoon Wim kan de relatie tussen Waldemar en zijn moeder niet accepteren en trekt
naar Goedereede. Zijn vader hoort met ontzetting over de verboden relatie tussen Rika en Waldemar en wil
alle kinderen terughalen naar zijn huis. Op 17 november 1929 wordt de kleine Waldemar geboren (Waldy,
maar nog liever Sonny Boy genoemd) De andere kinderen worden haar gerechtelijk ontnomen. Intussen is
de beurscrash in New York een feit: Rika en Waldemar hebben geen geld, geen werk en geen vrienden. Ze
worden hun huis uitgezet. Rika blijft contact houden met haar kinderen: ze blijft ze dikke brieven en foto’s
toesturen. Waldemar blijft echter goed studeren en werkt later op de boekhouding van een bedrijf. Rika
gaat een pension stichten en vanaf 1932 kan ze in de Haagse binnenstad gasten ontvangen. Ze hoopt er
ook haar kinderen te kunnen ontvangen, maar dat gebeurt niet. Alleen dochter Bertha houdt Rika op de
hoogte van wat er zich allemaal in Goedereede afspeelt. Zo ontstaat er toch een briefwisseling. Het
volgende pension van Rika is er een aan zee. Ze slaagt erin haar pensionnetje vol met mensen te krijgen
en zo de schuldeisers van haar af te houden, al moet ze soms haar eigen kamer opofferen.
Hoofdstuk 4: Pension Walda
In de jaren dertig gaat het economisch best goed in de kustplaats Scheveningen. Er komen dan ook veel
gasten naar het pension van Rika en de opmerkingen in het gastenboek zijn lovend. In 1934 huren ze zelfs
drie appartementen op een steenworp afstand van het strand en Rika heeft veel handelsinzicht. Ook komen
er vaak Duitsers. In Duitsland is de economie namelijk uit het dal gekropen door toedoen van Hitler. Er volgt
een macro-economisch relaas. Daarna daalt Van der Zijl weer af tot het microniveau. De kleine Waldy
wordt door de ouders van Rika wel geaccepteerd, maar haar eigen kinderen mogen van haar man nog
steeds geen contact onderhouden. Dat is een geweldige tegenvaller voor haar: ze stuurt ze nog steeds elke
week een brief. Niet elk kind doet trouwens even vriendelijk tegen haar: vooral de oudste kinderen negeren
haar. Waldemar is zijn exotische aard in Nederland wat kwijtgeraakt: hij is stiller geworden. Sonny groeit
voorspoedig op en zit op de artistieke montessorischool: hij is trots op zijn vader die hem vaak laat zien hoe
goed hij kan zwemmen in zee. In 1937 trouwen Waldemar en Rika voor de wet. Wel moet Sonny later naar
de veel strengere katholieke school, wat hij niet leuk vindt. Het gaat zo goed dat opnieuw besloten wordt
een groter huis te kopen om een pension te stichten. Aan de zeekant.
Hoofdstuk 5: Aan de zeekant
In 1938 is het een topjaar wat betreft het fraaie zomerweer en de vele gasten in het pension. Intussen heeft
Hitler in Duitsland zijn theorie over de joden ontwikkeld. Maar juist Rika roemt de handelsgeest van de
joden. Het wordt in Europa echter steeds benauwder. Hitler valt Polen binnen. Er worden soldaten in het
pension ondergebracht en op 10 mei 1940 zijn we getuige van de inval van de Duitsers. Na vijf dagen is de
capitulatie een feit. In de periode erna leefden bezetters en onderdrukten nog broederlijk naast elkaar in het
pension. De Duitsers gedroegen zich heel fatsoenlijk. Af en toe is er contact tussen enkele kinderen en
Rika, waarover ze heel erg blij is. Alleen de oudste zoon Wim moet weinig van zijn moeder weten. Als de
oorlog door de aanval op Pearl Harbour mondiaal wordt, is dat economisch goed te merken. Er komen
minder gasten en tenslotte moet de Scheveningse boulevard worden afgesloten. Het pension wordt dan
ook gesloten.
Hoofdstuk 6: Schaduwleven
Naarmate de oorlog vordert, gaat Rika joodse mensen onderdak verlenen in de Pijnboomstraat. De eerste
treinen vertrekken al naar Westerbork en er is veel behoefte aan onderduikadressen. Rika vindt dat ze
moet helpen, maar ze is nogal onvoorzichtig. Zo staat een illegaal radiotoestel vrijwel zichtbaar in de kamer
en de verraders slapen natuurlijk nooit. Ook laat ze de onderduikers te gemakkelijk de straat op gaan. Rika
komt in contact met een echte verzetsman Kees Chardon uit Delft, die er een reputatie op na houdt zich
met moeilijke gevallen bezig te houden. Waldemar houdt zich meer afzijdig. Toch komen er steeds meer
onderduikers in hun huis o.a. een oud SS-er, Gerard van Haringen. Het kan ook niet uitblijven dat er door
Titel Sonny Boy
Auteur Annejet van der Zijl
Uitgeverij Nijgh & van Ditmar
Plaats + jaar Amsterdam, 2004
uitgave
Genre Roman, non-fictie, geschiedenis
Aantal 282
bladzijden
Leestijd 7 dagen
Niveau 3
Samenvatting
In een soort proloog “De rivier, 1923” maken we kennis met Waldemar, die een geweldige zwemmer is. Hij
zwemt dagelijks in de Surinamerivier, en is goed thuis in de gevaarlijke stroom. Hij is niet bang voor
ongelukken, want het water is zijn vriend. Hoofdstuk 1: November in Holland
Rika Hagenaar-van der Lans is heel weemoedig in de herfst van 1928. Ze is verdrietig omdat haar
echtgenoot maar niet begrijpen wil dat ze echt van hem wil scheiden. Dan komt er soort terugblik naar haar
leven tot dat moment.
Ze is een van de mooie meiden van Van der Lans, een heel gelovig katholiek middenstandsgezin in Den
Haag. Ze is geboren in september 1891. Ze is dus 35 als het boek begint. Ook Rika is een heel vroom
katholiek meisje geweest. Toen ze zestien was, werd ze verliefd op de 19-jarige Willem Hagenaar. Hij was
alleen protestant en de ouders van Rika verbieden de omgang. Ze blijven elkaar in het geheim ontmoeten.
Toen Willem in 1911 slaagde voor een examen bij Rijkswaterstaat, reed hij naar Den Haag om Rika te
schaken. Ze had haar eer verloren en de ouders gaven toestemming voor een huwelijk. Het paar vestigt
zich in Apeldoorn, en na de geboorte van het eerste kind verhuizen ze naar Den Bosch. Daar gaat alles
goed. Maar dan wordt Willem dijkgraaf in het zeer protestante Zuid-Hollandse dorp Goedereede. Aangezien
Rika graag zwemt, wordt ze in het roddelcircuit van het oerdegelijke dorp opgenomen. Haar man kan dat
niet hebben en begint haar te slaan. Rika vlucht naar Den Haag, maar haar ouders zien een scheiding niet
zitten. Ze ondergaat een gedaanteverwisseling (knipt d’r haar af), maar haar zoons vinden Den Haag geen
leuke stad. Ze biedt in haar woning ook onderdak aan een nicht van haar man die het met een zwarte man
heeft aangelegd en door de familie is verstoten. Tussen Christien en haar man Dave blijkt ook niet alle pais
en vree te zijn en wanneer Dave vertelt dat er een zwart familielid uit Suriname overkomt, vertelt Christien
dat deze Waldemar maar het beste kan intrekken bij Rika.
Hoofdstuk 2: Waldemars wereld
Waldemar Nods had van het begin van zijn leven geweten dat hij een ocean swimmer was, namelijk dat hij
naar Europa zou gaan bijvoorbeeld om te gaan studeren in Nederland. Een zo blank mogelijke huid en een
zo westers mogelijke levensstijl geldt in Suriname als de opmaat voor een succesvol leven. Het huwelijk
van Waldemars vader en zijn moeder was ook al een gemengd huwelijk tussen blank en zwart. Zij was een
keurig meisje en hij een avonturier. Ze krijgen vier kinderen: Waldemar wordt in 1908 geboren.
Als de Eerste Wereldoorlog uitbreekt, wordt het economisch minder in Suriname, wat de vader van
Waldemar ook veel geld kost. Na de oorlog gaat de markt naar Europa min of meer open en Waldemars
vader laat zijn vrouw in de steek. Zij moet alle eindjes aan elkaar knopen. Waldemar is een ijverige jongen
die gemakkelijk kan studeren. Zijn droom is naar Nederland te vertrekken om daar te studeren. Hij pakt een
boot van de KNSM. Onderweg sterft een van de passagiers aan malaria en ze gaat al die tijd in de kist mee
naar Holland, wat een behoorlijke stank tot gevolg heeft. Aangezien haar familieleden bij aankomst in
, Holland moord en brand schreeuwen, moeten de passagiers nog een paar dagen aan boord blijven.
Hoofdstuk 3: De kostganger
Het is erg wennen voor Waldemar in het koude Holland. Dave’s vrouw Christien doet koel tegen hem en hij
is van een rijke Surinamer een arme sloeber geworden. Hij moet van Christien verhuizen naar het pension
van Rika. Dat gebeurt in november 1928. Hij is wel gecharmeerd van de oudere en warmere Rika. Een jaar
later is ze zwanger van hem. Haar man wil naar Nederlands-Indië vertrekken en wil eigenlijk Rika terug
hebben. Haar oudste zoon Wim kan de relatie tussen Waldemar en zijn moeder niet accepteren en trekt
naar Goedereede. Zijn vader hoort met ontzetting over de verboden relatie tussen Rika en Waldemar en wil
alle kinderen terughalen naar zijn huis. Op 17 november 1929 wordt de kleine Waldemar geboren (Waldy,
maar nog liever Sonny Boy genoemd) De andere kinderen worden haar gerechtelijk ontnomen. Intussen is
de beurscrash in New York een feit: Rika en Waldemar hebben geen geld, geen werk en geen vrienden. Ze
worden hun huis uitgezet. Rika blijft contact houden met haar kinderen: ze blijft ze dikke brieven en foto’s
toesturen. Waldemar blijft echter goed studeren en werkt later op de boekhouding van een bedrijf. Rika
gaat een pension stichten en vanaf 1932 kan ze in de Haagse binnenstad gasten ontvangen. Ze hoopt er
ook haar kinderen te kunnen ontvangen, maar dat gebeurt niet. Alleen dochter Bertha houdt Rika op de
hoogte van wat er zich allemaal in Goedereede afspeelt. Zo ontstaat er toch een briefwisseling. Het
volgende pension van Rika is er een aan zee. Ze slaagt erin haar pensionnetje vol met mensen te krijgen
en zo de schuldeisers van haar af te houden, al moet ze soms haar eigen kamer opofferen.
Hoofdstuk 4: Pension Walda
In de jaren dertig gaat het economisch best goed in de kustplaats Scheveningen. Er komen dan ook veel
gasten naar het pension van Rika en de opmerkingen in het gastenboek zijn lovend. In 1934 huren ze zelfs
drie appartementen op een steenworp afstand van het strand en Rika heeft veel handelsinzicht. Ook komen
er vaak Duitsers. In Duitsland is de economie namelijk uit het dal gekropen door toedoen van Hitler. Er volgt
een macro-economisch relaas. Daarna daalt Van der Zijl weer af tot het microniveau. De kleine Waldy
wordt door de ouders van Rika wel geaccepteerd, maar haar eigen kinderen mogen van haar man nog
steeds geen contact onderhouden. Dat is een geweldige tegenvaller voor haar: ze stuurt ze nog steeds elke
week een brief. Niet elk kind doet trouwens even vriendelijk tegen haar: vooral de oudste kinderen negeren
haar. Waldemar is zijn exotische aard in Nederland wat kwijtgeraakt: hij is stiller geworden. Sonny groeit
voorspoedig op en zit op de artistieke montessorischool: hij is trots op zijn vader die hem vaak laat zien hoe
goed hij kan zwemmen in zee. In 1937 trouwen Waldemar en Rika voor de wet. Wel moet Sonny later naar
de veel strengere katholieke school, wat hij niet leuk vindt. Het gaat zo goed dat opnieuw besloten wordt
een groter huis te kopen om een pension te stichten. Aan de zeekant.
Hoofdstuk 5: Aan de zeekant
In 1938 is het een topjaar wat betreft het fraaie zomerweer en de vele gasten in het pension. Intussen heeft
Hitler in Duitsland zijn theorie over de joden ontwikkeld. Maar juist Rika roemt de handelsgeest van de
joden. Het wordt in Europa echter steeds benauwder. Hitler valt Polen binnen. Er worden soldaten in het
pension ondergebracht en op 10 mei 1940 zijn we getuige van de inval van de Duitsers. Na vijf dagen is de
capitulatie een feit. In de periode erna leefden bezetters en onderdrukten nog broederlijk naast elkaar in het
pension. De Duitsers gedroegen zich heel fatsoenlijk. Af en toe is er contact tussen enkele kinderen en
Rika, waarover ze heel erg blij is. Alleen de oudste zoon Wim moet weinig van zijn moeder weten. Als de
oorlog door de aanval op Pearl Harbour mondiaal wordt, is dat economisch goed te merken. Er komen
minder gasten en tenslotte moet de Scheveningse boulevard worden afgesloten. Het pension wordt dan
ook gesloten.
Hoofdstuk 6: Schaduwleven
Naarmate de oorlog vordert, gaat Rika joodse mensen onderdak verlenen in de Pijnboomstraat. De eerste
treinen vertrekken al naar Westerbork en er is veel behoefte aan onderduikadressen. Rika vindt dat ze
moet helpen, maar ze is nogal onvoorzichtig. Zo staat een illegaal radiotoestel vrijwel zichtbaar in de kamer
en de verraders slapen natuurlijk nooit. Ook laat ze de onderduikers te gemakkelijk de straat op gaan. Rika
komt in contact met een echte verzetsman Kees Chardon uit Delft, die er een reputatie op na houdt zich
met moeilijke gevallen bezig te houden. Waldemar houdt zich meer afzijdig. Toch komen er steeds meer
onderduikers in hun huis o.a. een oud SS-er, Gerard van Haringen. Het kan ook niet uitblijven dat er door
