Timothy Navas
SHOCK = syndrome/falen systeem → hypoperfusie vd weefsels → schade van cellen → falen organen en weefsels Rol van ≠ structuren
Pathogenese op cellulair niveau
➔ E gebrek
Oorzaken Myocard (irrev shock) Nierfunctie Darm
Pathogenese α β1 β2
Algemene stress → ADR/NOR → α-R (VC), Normaal BD → Bij shock (VC)
Hypoxische cel → metabole acidose →
Circulerend volume Huid +++ + + Toxisch effect lysosomale
→ Anurie, ophoping van afval
Resorptie water & elektrolyten
anaeroob glycolyse , diffusie IC→EC, open
Capaciteit vh bloed om O2 af te geven β-R Nier +++ hydrolase & endotoxine & vrije + zelfs komen uit circulatie in
barsten lysosomen (enzymes vrij → cel
Hartwerking om het bloed rond te Splanchnicus ++ ++ radicalen, Mindere coronaire producten lumen
pompen Ischemische fase → perifere VC → Hersenen Spier + +++ perfusie, veneuze retour,
dood), Hartfunctie , Tachypnee, ADR/NOR
Vasomotorische capaciteit : VC/VD + circulerend bloedvolume !! Coronair ++ ++ Metabole acidose Long Diersoort ≠ :
Lever metaboliseert lactaat onvoldoende → Ventilatie / Perfusiestnn,
Stagnerende fase → Relaxatie arteriole en
bloedviscositeit, Hct, stolbaarheid Hond : Lever, GI
bloedflow naar lever + lage pH →
Mononucleair fagocyterend
longoedeem/microtrombi/leuco
precap-R + vasoactieve stoffen (Hist, TNF,..) → systeem (MPS)
en vetaggregaten, Septische Paard, GI
shock (GRAM-), ↘ surfactant (→
Hepatische GNG
beschadiging BV + Permeabiliteit ↗ Normaal elimineren bacteriën, Mens, Rund : Long
produceren DIC → Bij shock = Atelectase)
→ Infecties makkelijker
Soorten ischemische shock Soorten shock geinduceerd door ontstekingsmediatoren → VD
Circulatie weerstand
HYPOVOLEMISCHE SHOCK DISTRIBUTIEVE SHOCK
In/uitwendig verlies bloed (/!\ groot verlies → acute anemie (Pa/Ho milt Oorzaak : Niet-uniforme verlies van aangepaste perifere weerstand Bloedviscositeit + PCV ↗, ↗
Pathogenese (rol van mediatoren) : stolbaarheid, aggregaat
• Systemische ontsteking response syndroom (SIRS)
contractie))
Diarree, braken, zweten
microtrombi & vet
Exsudatie/brandwonde → negatieve globaal effect op volledig lichaam (microvasculaire schade +
Stase processen (uterus, darm,…) cardiovasculaire dysfunctie en shock)
➔ Anemische toestand : Circulerende volume ? Voldoende RBC ? • Multipel orgaan dysfunctie syndroom (MODS)
➔ Acute respiratory distress syndroom (ARDS) of acute long injury (ALI)
Dx shock
➔ Compensatie mecanisme : Sx shock
BD ↘ → BaroR + → ADR/NOR (up) ➔ Acute nierfalen (zowel door ischemie als mediatoren) •
• Snelle hartfreq met ↘ arteriele
veneuze bloeddruk : centraal veneuze catheter (V.
➔ Gedissemineerde intravasculaire coagulopathie (DIC)
-
Veneuze retour ↘ → Slagvolume ↘ → Cardiac output ↘ jugularis → V. cava) → KHD < 3 cm H2O = SHOCK
• Belangrijke mediatoren bij distributieve shock :
-
bloeddruk (↘ pols)
• Collaps en trage opvulling van perifere
- O2 extractie in weefsel ↗ Paard : 12 cm H2O = normaal
- Hyperventilatie → veneuze retour ↗ + acidose ↘ Cytokines (TNF, IL-1) Pro-inf, anorexia/hypotensie/koorts • Hct & totaal plasma proteine : rekening houden met
venen (V. jugularis, V. cephalica)
• Koude periferie bhlv soms bij septische
Eicosanoïden(PG,Tx,leuco) Anti-inf, trombus indiv, stapelmilt, DS, ras
•
Herstel mechansime
➔ Beperking waterverlies (secreties, nier ↘)
Kinines (bradykinines) Melkzuurgehalte : Normaal < 2,5 mmol/l, Ongustig > 8
Hypotensie, ↗ permeabiliteit shock (hyperthermie)
➔ Na enkele uren begin herstel plasmaproteines (albumines +++) → duurt 4-10d • ↘ CVT
Complement cascade mmol/l
➔ Herstel bloedcellen/PCV (erythrocyten) → Milt contractie + productie onrijpe RBC • Hyperglycemie → Hypoglycemie : invloed ADR
• Mucosa : bleek → cyanotisch (rood bij
Overmaat NO ↗↗ VD, ↘ reactiviteit tov VC
(EPO) → duurt 3w-3m Soorten distributieve shock (Glycogenolyse) → Uitputting glycogeen →
hyperdynamische shock)
• Hyperventilatie
ANAFYLACTISCH SEPTISCHE OF ENDOTOXEMISCHE Hypoglycemie
→ Sterke VD → ↘ perifere → GRAM- bact → endotoxines → Inf •
• Dehydratatie
Metabole acidose (soms gecompenseerd door
TRAUMATISCHE SHOCK (diepe ogen, ↘
Schade aan capillairen + pijn → VC + vasoactieve stoffen vrij (door schade
weerstand, hartdebiet, ↗ Capillaire
mediatoren productie hypocapnie en hhyperventilatie)
•
huidelasticiteit)
• Oligurie, anurie
permeabiliteit, hypovolemie tgv Hulpmiddelen : Bloeddrukmeting, Arteriele O2
aan C/)
• Apathie, soms onrust
eiwitverlies Koorts, hypotensie, bloedstolling ↗, spanning (geen zeker indicatie), Hartdebietmeting
• Bloedverlies → Anemie (/!\ miltcontractie Pa/Ho),
• Paard : uitgesproken zweten bij erge pijn
Vaak urticaria, Oedeem, finaal shock
CARDIOGENE SHOCK
Bronchospasmen, Larynxoedeem, Hypoprot na 4-6u, Central Venous Pressure (CVP)
Hartinsuff, hartafwijking / congenitaal hond (KHD > GHD) Tachycardie, Hypotensie normaal 0-5 cm H2O
Bh shock Px shock
• Steeds
Etiologisch Symptomatisch Bijkomend
• Vochttherapie → Zie verder •
gereserveerd :
Levensbedreigende zaken Hypothermie preventie
➔ Cardiopulmonary Cerebral Rescucitation • Tegegaan “Reperfusion Injury Fenomeen” (ROS) : Dimethylsulfoxyde (DMSO), superoxide desmutase, Vit E, • Antistolling / fibrinolytisch (Tegen DIC) Drastische Tx + niet te erg
• NSAIDs : ↘ dosering bij endotox, NIET MET CORTICO oorzaak = best kans
• Irrev bij : Zeer slechte
(CPCR)
➔ Tracheotomie •
Allopurinol
• Verbeteren vd microcirculatie → α-R deblokeren : Fenothiazine (α-lytische werking) ENKEL NA algemeen
Endotoxine hyperimmuun antiserum : profylactisch
• Herstel circu volume : Toedieningsweg
stabilisatie / GEEN β-stimulantia (isoprenaline → tachycardie), ADR/NOR ENKEL BIJ ANAFYLAXIE
Soort shock voor vocht
➔ Cardiogeen
circulatie toestand, erge
• Stimulatie hartfunctie en/of vasopressor effect : o IV >>>>
• Corico’s :
o Verbetering myocard contractiliteit o IO (vnl KHD) long-/lever-/darmletsels,
Arachidonzuur → Ulceraties ! / Afweer
o Herstel aanw arithmieen o PO (Indien geen arg darmletsel anurie, Extreem metabole
o Medicatie (opletten voor overvulling)
➔ Hypovolemisch, traumatisch, distributief
o SC/IM (weinig effect)
acidose, Hypercoagulatie
Rem activatie complement via endotox, inhibitie cardiotoxische stof, stabilisatie celmembraan
• AB : GRAM- >>>, Gevaar dysbacteriose + bact naar bloed, Aanpassen interval bij NIERINSUFF
Bij zeer erg shock : Stnn thv
o Waaier van etiologische Tx
• O2 : Intranasaal, Niet automatisch weefselperfusie ↗
o Andere : aangepaste farmaca Opletten irritatie (hypotoon glucose 5% !!,
• Acidose correctie : Best microcircu & nierfunctie ondersteunen = spontane correctie, NaHCO3 (direct effect), 1st SC, IM) actief kation transport kan
ENKEL NA Respi acidose verbeteren !! Alle infusie vloeistof → LichaamsT° !!
• Diurese verbeteren : Herstel circu volume (= herstel nierfunctie), gelatine (diuretica), Dopamine,
Chirurgie en anesthesie niet meer genormaliseerd
algemeen stabilisatie vd shock worden
Furosemide/mannitol 10%/Glucose 20%
• Analgetica : Spasmolytica, Narcotische analgetica (Morfine, Fentanyl, carfentanyl, Buprenorfine, …)
SHOCK = syndrome/falen systeem → hypoperfusie vd weefsels → schade van cellen → falen organen en weefsels Rol van ≠ structuren
Pathogenese op cellulair niveau
➔ E gebrek
Oorzaken Myocard (irrev shock) Nierfunctie Darm
Pathogenese α β1 β2
Algemene stress → ADR/NOR → α-R (VC), Normaal BD → Bij shock (VC)
Hypoxische cel → metabole acidose →
Circulerend volume Huid +++ + + Toxisch effect lysosomale
→ Anurie, ophoping van afval
Resorptie water & elektrolyten
anaeroob glycolyse , diffusie IC→EC, open
Capaciteit vh bloed om O2 af te geven β-R Nier +++ hydrolase & endotoxine & vrije + zelfs komen uit circulatie in
barsten lysosomen (enzymes vrij → cel
Hartwerking om het bloed rond te Splanchnicus ++ ++ radicalen, Mindere coronaire producten lumen
pompen Ischemische fase → perifere VC → Hersenen Spier + +++ perfusie, veneuze retour,
dood), Hartfunctie , Tachypnee, ADR/NOR
Vasomotorische capaciteit : VC/VD + circulerend bloedvolume !! Coronair ++ ++ Metabole acidose Long Diersoort ≠ :
Lever metaboliseert lactaat onvoldoende → Ventilatie / Perfusiestnn,
Stagnerende fase → Relaxatie arteriole en
bloedviscositeit, Hct, stolbaarheid Hond : Lever, GI
bloedflow naar lever + lage pH →
Mononucleair fagocyterend
longoedeem/microtrombi/leuco
precap-R + vasoactieve stoffen (Hist, TNF,..) → systeem (MPS)
en vetaggregaten, Septische Paard, GI
shock (GRAM-), ↘ surfactant (→
Hepatische GNG
beschadiging BV + Permeabiliteit ↗ Normaal elimineren bacteriën, Mens, Rund : Long
produceren DIC → Bij shock = Atelectase)
→ Infecties makkelijker
Soorten ischemische shock Soorten shock geinduceerd door ontstekingsmediatoren → VD
Circulatie weerstand
HYPOVOLEMISCHE SHOCK DISTRIBUTIEVE SHOCK
In/uitwendig verlies bloed (/!\ groot verlies → acute anemie (Pa/Ho milt Oorzaak : Niet-uniforme verlies van aangepaste perifere weerstand Bloedviscositeit + PCV ↗, ↗
Pathogenese (rol van mediatoren) : stolbaarheid, aggregaat
• Systemische ontsteking response syndroom (SIRS)
contractie))
Diarree, braken, zweten
microtrombi & vet
Exsudatie/brandwonde → negatieve globaal effect op volledig lichaam (microvasculaire schade +
Stase processen (uterus, darm,…) cardiovasculaire dysfunctie en shock)
➔ Anemische toestand : Circulerende volume ? Voldoende RBC ? • Multipel orgaan dysfunctie syndroom (MODS)
➔ Acute respiratory distress syndroom (ARDS) of acute long injury (ALI)
Dx shock
➔ Compensatie mecanisme : Sx shock
BD ↘ → BaroR + → ADR/NOR (up) ➔ Acute nierfalen (zowel door ischemie als mediatoren) •
• Snelle hartfreq met ↘ arteriele
veneuze bloeddruk : centraal veneuze catheter (V.
➔ Gedissemineerde intravasculaire coagulopathie (DIC)
-
Veneuze retour ↘ → Slagvolume ↘ → Cardiac output ↘ jugularis → V. cava) → KHD < 3 cm H2O = SHOCK
• Belangrijke mediatoren bij distributieve shock :
-
bloeddruk (↘ pols)
• Collaps en trage opvulling van perifere
- O2 extractie in weefsel ↗ Paard : 12 cm H2O = normaal
- Hyperventilatie → veneuze retour ↗ + acidose ↘ Cytokines (TNF, IL-1) Pro-inf, anorexia/hypotensie/koorts • Hct & totaal plasma proteine : rekening houden met
venen (V. jugularis, V. cephalica)
• Koude periferie bhlv soms bij septische
Eicosanoïden(PG,Tx,leuco) Anti-inf, trombus indiv, stapelmilt, DS, ras
•
Herstel mechansime
➔ Beperking waterverlies (secreties, nier ↘)
Kinines (bradykinines) Melkzuurgehalte : Normaal < 2,5 mmol/l, Ongustig > 8
Hypotensie, ↗ permeabiliteit shock (hyperthermie)
➔ Na enkele uren begin herstel plasmaproteines (albumines +++) → duurt 4-10d • ↘ CVT
Complement cascade mmol/l
➔ Herstel bloedcellen/PCV (erythrocyten) → Milt contractie + productie onrijpe RBC • Hyperglycemie → Hypoglycemie : invloed ADR
• Mucosa : bleek → cyanotisch (rood bij
Overmaat NO ↗↗ VD, ↘ reactiviteit tov VC
(EPO) → duurt 3w-3m Soorten distributieve shock (Glycogenolyse) → Uitputting glycogeen →
hyperdynamische shock)
• Hyperventilatie
ANAFYLACTISCH SEPTISCHE OF ENDOTOXEMISCHE Hypoglycemie
→ Sterke VD → ↘ perifere → GRAM- bact → endotoxines → Inf •
• Dehydratatie
Metabole acidose (soms gecompenseerd door
TRAUMATISCHE SHOCK (diepe ogen, ↘
Schade aan capillairen + pijn → VC + vasoactieve stoffen vrij (door schade
weerstand, hartdebiet, ↗ Capillaire
mediatoren productie hypocapnie en hhyperventilatie)
•
huidelasticiteit)
• Oligurie, anurie
permeabiliteit, hypovolemie tgv Hulpmiddelen : Bloeddrukmeting, Arteriele O2
aan C/)
• Apathie, soms onrust
eiwitverlies Koorts, hypotensie, bloedstolling ↗, spanning (geen zeker indicatie), Hartdebietmeting
• Bloedverlies → Anemie (/!\ miltcontractie Pa/Ho),
• Paard : uitgesproken zweten bij erge pijn
Vaak urticaria, Oedeem, finaal shock
CARDIOGENE SHOCK
Bronchospasmen, Larynxoedeem, Hypoprot na 4-6u, Central Venous Pressure (CVP)
Hartinsuff, hartafwijking / congenitaal hond (KHD > GHD) Tachycardie, Hypotensie normaal 0-5 cm H2O
Bh shock Px shock
• Steeds
Etiologisch Symptomatisch Bijkomend
• Vochttherapie → Zie verder •
gereserveerd :
Levensbedreigende zaken Hypothermie preventie
➔ Cardiopulmonary Cerebral Rescucitation • Tegegaan “Reperfusion Injury Fenomeen” (ROS) : Dimethylsulfoxyde (DMSO), superoxide desmutase, Vit E, • Antistolling / fibrinolytisch (Tegen DIC) Drastische Tx + niet te erg
• NSAIDs : ↘ dosering bij endotox, NIET MET CORTICO oorzaak = best kans
• Irrev bij : Zeer slechte
(CPCR)
➔ Tracheotomie •
Allopurinol
• Verbeteren vd microcirculatie → α-R deblokeren : Fenothiazine (α-lytische werking) ENKEL NA algemeen
Endotoxine hyperimmuun antiserum : profylactisch
• Herstel circu volume : Toedieningsweg
stabilisatie / GEEN β-stimulantia (isoprenaline → tachycardie), ADR/NOR ENKEL BIJ ANAFYLAXIE
Soort shock voor vocht
➔ Cardiogeen
circulatie toestand, erge
• Stimulatie hartfunctie en/of vasopressor effect : o IV >>>>
• Corico’s :
o Verbetering myocard contractiliteit o IO (vnl KHD) long-/lever-/darmletsels,
Arachidonzuur → Ulceraties ! / Afweer
o Herstel aanw arithmieen o PO (Indien geen arg darmletsel anurie, Extreem metabole
o Medicatie (opletten voor overvulling)
➔ Hypovolemisch, traumatisch, distributief
o SC/IM (weinig effect)
acidose, Hypercoagulatie
Rem activatie complement via endotox, inhibitie cardiotoxische stof, stabilisatie celmembraan
• AB : GRAM- >>>, Gevaar dysbacteriose + bact naar bloed, Aanpassen interval bij NIERINSUFF
Bij zeer erg shock : Stnn thv
o Waaier van etiologische Tx
• O2 : Intranasaal, Niet automatisch weefselperfusie ↗
o Andere : aangepaste farmaca Opletten irritatie (hypotoon glucose 5% !!,
• Acidose correctie : Best microcircu & nierfunctie ondersteunen = spontane correctie, NaHCO3 (direct effect), 1st SC, IM) actief kation transport kan
ENKEL NA Respi acidose verbeteren !! Alle infusie vloeistof → LichaamsT° !!
• Diurese verbeteren : Herstel circu volume (= herstel nierfunctie), gelatine (diuretica), Dopamine,
Chirurgie en anesthesie niet meer genormaliseerd
algemeen stabilisatie vd shock worden
Furosemide/mannitol 10%/Glucose 20%
• Analgetica : Spasmolytica, Narcotische analgetica (Morfine, Fentanyl, carfentanyl, Buprenorfine, …)
