De Blij – Muller
Sociale regionale geografie H4
Midden-Amerika: Samenspel van culturen
p.189 Belangrijkste geografische kwaliteiten van Midden-Amerika
- Gefragmenteerd gebied; vasteland van Mexico tot Panama en eilanden van Caribisch gebied.
- Landbrug tussen Noord- en Zuid-Amerika, barrière tussen Atlantische en Grote Oceaan.
- Intense culturele en politieke fragmentatie. Samenwerking om wederzijdse problemen op te lossen.
- Complexe culturele geografie; Afrikaanse invloed op eilanden, Spaanse en Amerindian op vasteland.
- Minst ontwikkelde landen van Amerikaans continent.
- Mexico domineert; inwoneraantal, grondoppervlak en economische potentie.
- Mexico vernieuwt de economie en kent grote groei. De toekomst hangt erg af van NAFTA.
p.192 Eilandengroepen
Grote Antillen: Cuba, Hispaniola (Haïti en Dominicaanse Republiek), Jamaica en Puerto Rico.
Kleine Antillen: alle andere eilanden.
Samen de Caribische Archipel.
P.193 De nalatenschap van Meso-Amerika
Vasteland van Midden-Amerika was cultuurhart van oude beschavingen.
Maya’s, meer dan 3000 jaar geleden, daarna de Azteken.
Maya; tropisch laagland, grootste oude cultuur qua oppervlakte, stenen piramiden, grote tempels,
stadstaten,2-3 miljoen inwoners, sommige talen worden nog steeds gesproken. Enorme wetenschap,
architectuur, handel (katoen, cacao), schrift, astronomie.
Azteken; hoogland van Mexico, eerste echte ge-urbaniseerde samenleving, start rond het begin van
de Christelijke jaartelling. Controleerden de hele vallei van Mexico, stad op eiland in een meer
(Tenochtitlán), grootste stad in de Amerika’s, nog steeds het hart van de moderne staat Mexico.
Kanalen aangelegd (droge omgeving) waarover de oogst de stad werd binnengebracht. In oosten en
zuiden werden gebieden veroverd, volken onderworpen voor belasting en schatting.
Irrigatiesystemen, muren om erosie tegen te gaan (terrassen aangelegd), mais, zoete aardappels,
bonen, tomaten, cacao, tabak. Grote agrarische vooruitgang.
1
De Blij & Muller
Sociale regionale geografie Wigcher Verstraete
,p.194 Collision of cultures
Hernán Cortés heeft in 1519-1521 niet alleen met 508 soldaten de Azteekse cultuur verwoest, hij
werd bijgestaan door de vele onderworpen volken die wraak namen op hun onderdrukkers.
Daarnaast werden de Spanjaarden gezien als ‘witte goden’ door de Azteken, voorspeld door hun
eigen profetieën.
De invasie van Spanje was desastreus voor de Amerindians; zo’n 90% overleefde het niet, mede door
de meegevoerde ziektes.
Omdat Spanjaarden houtskool gebruikten, vond er een enorme ontbossing plaats. Daarnaast
brachten de Spanjaarden enorme aantallen vee, mens en dier moesten strijden voor voedsel. Tarwe
werd geïntroduceerd, met nieuwe landbouwtechnieken, de van oorsprong gebruikte mais werd
verdrongen.
De Amerindians werden door de Spanjaarden verplaatst naar nieuwgebouwde steden, waar ze
makkelijker konden worden gedomineerd. De stad werd aangelegd in een rastervorm. Opeengepakt
in deze stad maakten ze kennis met de Spaanse cultuur, religie, belastingen en overheersing…
De kerk domineerde de kolonisatie; ze controleerde, pacificeerde, organiseerde en cultiveerde de
Amerindians.
p.195 Mainland en Rimland
De koloniale strijd ging om de Caribische Eilanden en kusten. De Britten kregen voet aan land in wat
wij nu kennen als Costa Rica. Ook de Fransen en Nederlanders komen voor snelle rijkdom en het
uitbreiden van hun imperium.
Later leggen de Amerikanen grote (bananen)plantages aan. De gedecimeerde Amerindians vormen
te weinig werkkracht om deze te bewerken, daarvoor worden slaven aangevoerd vanuit Afrika. De
trans-Atlantische slavenhandel zet de demografie van de Cariben totaal op z’n kop.
John Augelli
omschreef een
Euro-Amerindian
Mainland
(vasteland), van
Mexico tot
Panama, met
uitzondering van
de Caribische
kust van Yucatán,
en een Euro-
Afrikaans
Rimland, waar
deze kust wel bij
hoorde, evenals
de Caribische
Eilanden.
Op het Mainland
overheersen
Spaanse en
Amerindian culturen, evenals de mesties. Hier vind je de haciënda’s, meer zelfvoorzienend en minder
afhankelijk van buitenlandse markten.
Op het Rimland overheersen Europese en Afrikaanse culturen. Hier vond je de grote plantages, erg
afhankelijk van de buitenlandse, overzeese markten en afhankelijk van overzees kapitaal.
2
De Blij & Muller
Sociale regionale geografie Wigcher Verstraete
, Vijf verschillen tussen plantages en haciënda’s;
- Plantages vind je in de vochtige, laaggelegen, tropische kustgebieden
- Plantages produceren meestal één gewas, uitsluitend voor export
- Kennis en kapitaal komen op een plantage van buiten, buitenlands eigendom, wegvloeien
van winst
- Plantagearbeid is seizoensgebonden, meestal in de oogsttijd en wordt van buiten ingevoerd
vanwege de schaarsheid van Amerindian arbeiders
- De plantage is veel efficiënter in het gebruik van land dan de haciënda.
Overigens is het inefficiënte werk van de haciënda’s nog steeds terug te vinden op het Mainland van
Midden-Amerika.
p.198 Politieke fragmentatie
In Midden-Amerika overheerst Mexico. De culturele variëteit is enorm, vooral in Cariben.
1821: opstand tegen Spaanse overheersing brengt Mexico onafhankelijkheid, gevolgd door de
Centraal Amerikaanse republieken. Aan het eind van de negentiende eeuw zijn de Verenigde Staten
van grote invloed in Midden-Amerika.
1898; Spaans-Amerikaanse oorlog maakt Cuba onafhankelijk en Puerto Rico onder VS-vlag. Vlak
daarna begint Amerika in Panama met de aanleg van het Panamakanaal. Feitelijk zijn alle Centraal
Amerikaanse landen kolonies van de VS, alleen niet in naam.
1962; Jamaica en Trinidad en Tobago krijgen volledige soevereiniteit, andere Britse eilanden volgen.
Frankrijk en Nederland behouden hun overzeese departementen, met een verschillende status van
onafhankelijkheid.
p.199 Regions of the Realm
- Mexico
- De zeven landen van Centraal Amerika
- De vier grote Caribische Eilanden
- De talloze kleine Caribische Eilanden
Mexico
Mexicanen zien de grens als een herinnering aan door de VS afgenomen grondgebied, voor de VS is
het een gebied van economisch contrast en illegale migratie.
Economisch verandert er veel langs de Mexicaanse grens met de VS als gevolg van NAFTA (The North
American Free Trade Agreement).
De bevolking van Mexico is in 28 jaar tijd verdubbeld en groeide hard. Maar de vruchtbaarheid
neemt af en Mexico ’s bevolking zal gaan dalen na 2050.
Push and pull; 76% leeft in de stad; daar liggen mogelijkheden. Dat is een hoog percentage voor een
ontwikkelingsland! Een groot deel is te vinden in Mexico-stad, met rond de 30 miljoen inwoners het
grootste stedelijk gebied op aarde. In deze stad woont ruim een kwart van de Mexicanen. Typische
primate city. Meer dan 500 slums en ontelbaar veel ‘lost cities’ (ciudades perdidas), goed voor 1/3
van de totale stadsbevolking. Grote milieuproblemen plagen de stad (drinkwater moet worden
ingevoerd), watervervuiling is het ergst van heel de aarde (!), 4 miljoen motorvoertuigen en 40 000
fabrieken zorgen voor extreme luchtvervuiling en smog. Daarnaast geologische gevaren; dalend
grondwater, aardbevingen, vulkanische activiteit. Ondanks dat alles groeit de stad nog steeds…
Een mix van culturen; Nog steeds grote invloed van de Amerindian cultuur. 60% van de Mexicanen is
mesties, 22% overwegend Amerindian, 8% volbloed Amerindian en 10% Europees. Het is niet juist te
spreken van acculturatie (één-richting verkeer), in feite is er sprake van transculturatie (twee-richting
verkeer). Amerindian talen worden nog steeds dagelijks door miljoenen Mexicanen gebruikt.
3
De Blij & Muller
Sociale regionale geografie Wigcher Verstraete
Sociale regionale geografie H4
Midden-Amerika: Samenspel van culturen
p.189 Belangrijkste geografische kwaliteiten van Midden-Amerika
- Gefragmenteerd gebied; vasteland van Mexico tot Panama en eilanden van Caribisch gebied.
- Landbrug tussen Noord- en Zuid-Amerika, barrière tussen Atlantische en Grote Oceaan.
- Intense culturele en politieke fragmentatie. Samenwerking om wederzijdse problemen op te lossen.
- Complexe culturele geografie; Afrikaanse invloed op eilanden, Spaanse en Amerindian op vasteland.
- Minst ontwikkelde landen van Amerikaans continent.
- Mexico domineert; inwoneraantal, grondoppervlak en economische potentie.
- Mexico vernieuwt de economie en kent grote groei. De toekomst hangt erg af van NAFTA.
p.192 Eilandengroepen
Grote Antillen: Cuba, Hispaniola (Haïti en Dominicaanse Republiek), Jamaica en Puerto Rico.
Kleine Antillen: alle andere eilanden.
Samen de Caribische Archipel.
P.193 De nalatenschap van Meso-Amerika
Vasteland van Midden-Amerika was cultuurhart van oude beschavingen.
Maya’s, meer dan 3000 jaar geleden, daarna de Azteken.
Maya; tropisch laagland, grootste oude cultuur qua oppervlakte, stenen piramiden, grote tempels,
stadstaten,2-3 miljoen inwoners, sommige talen worden nog steeds gesproken. Enorme wetenschap,
architectuur, handel (katoen, cacao), schrift, astronomie.
Azteken; hoogland van Mexico, eerste echte ge-urbaniseerde samenleving, start rond het begin van
de Christelijke jaartelling. Controleerden de hele vallei van Mexico, stad op eiland in een meer
(Tenochtitlán), grootste stad in de Amerika’s, nog steeds het hart van de moderne staat Mexico.
Kanalen aangelegd (droge omgeving) waarover de oogst de stad werd binnengebracht. In oosten en
zuiden werden gebieden veroverd, volken onderworpen voor belasting en schatting.
Irrigatiesystemen, muren om erosie tegen te gaan (terrassen aangelegd), mais, zoete aardappels,
bonen, tomaten, cacao, tabak. Grote agrarische vooruitgang.
1
De Blij & Muller
Sociale regionale geografie Wigcher Verstraete
,p.194 Collision of cultures
Hernán Cortés heeft in 1519-1521 niet alleen met 508 soldaten de Azteekse cultuur verwoest, hij
werd bijgestaan door de vele onderworpen volken die wraak namen op hun onderdrukkers.
Daarnaast werden de Spanjaarden gezien als ‘witte goden’ door de Azteken, voorspeld door hun
eigen profetieën.
De invasie van Spanje was desastreus voor de Amerindians; zo’n 90% overleefde het niet, mede door
de meegevoerde ziektes.
Omdat Spanjaarden houtskool gebruikten, vond er een enorme ontbossing plaats. Daarnaast
brachten de Spanjaarden enorme aantallen vee, mens en dier moesten strijden voor voedsel. Tarwe
werd geïntroduceerd, met nieuwe landbouwtechnieken, de van oorsprong gebruikte mais werd
verdrongen.
De Amerindians werden door de Spanjaarden verplaatst naar nieuwgebouwde steden, waar ze
makkelijker konden worden gedomineerd. De stad werd aangelegd in een rastervorm. Opeengepakt
in deze stad maakten ze kennis met de Spaanse cultuur, religie, belastingen en overheersing…
De kerk domineerde de kolonisatie; ze controleerde, pacificeerde, organiseerde en cultiveerde de
Amerindians.
p.195 Mainland en Rimland
De koloniale strijd ging om de Caribische Eilanden en kusten. De Britten kregen voet aan land in wat
wij nu kennen als Costa Rica. Ook de Fransen en Nederlanders komen voor snelle rijkdom en het
uitbreiden van hun imperium.
Later leggen de Amerikanen grote (bananen)plantages aan. De gedecimeerde Amerindians vormen
te weinig werkkracht om deze te bewerken, daarvoor worden slaven aangevoerd vanuit Afrika. De
trans-Atlantische slavenhandel zet de demografie van de Cariben totaal op z’n kop.
John Augelli
omschreef een
Euro-Amerindian
Mainland
(vasteland), van
Mexico tot
Panama, met
uitzondering van
de Caribische
kust van Yucatán,
en een Euro-
Afrikaans
Rimland, waar
deze kust wel bij
hoorde, evenals
de Caribische
Eilanden.
Op het Mainland
overheersen
Spaanse en
Amerindian culturen, evenals de mesties. Hier vind je de haciënda’s, meer zelfvoorzienend en minder
afhankelijk van buitenlandse markten.
Op het Rimland overheersen Europese en Afrikaanse culturen. Hier vond je de grote plantages, erg
afhankelijk van de buitenlandse, overzeese markten en afhankelijk van overzees kapitaal.
2
De Blij & Muller
Sociale regionale geografie Wigcher Verstraete
, Vijf verschillen tussen plantages en haciënda’s;
- Plantages vind je in de vochtige, laaggelegen, tropische kustgebieden
- Plantages produceren meestal één gewas, uitsluitend voor export
- Kennis en kapitaal komen op een plantage van buiten, buitenlands eigendom, wegvloeien
van winst
- Plantagearbeid is seizoensgebonden, meestal in de oogsttijd en wordt van buiten ingevoerd
vanwege de schaarsheid van Amerindian arbeiders
- De plantage is veel efficiënter in het gebruik van land dan de haciënda.
Overigens is het inefficiënte werk van de haciënda’s nog steeds terug te vinden op het Mainland van
Midden-Amerika.
p.198 Politieke fragmentatie
In Midden-Amerika overheerst Mexico. De culturele variëteit is enorm, vooral in Cariben.
1821: opstand tegen Spaanse overheersing brengt Mexico onafhankelijkheid, gevolgd door de
Centraal Amerikaanse republieken. Aan het eind van de negentiende eeuw zijn de Verenigde Staten
van grote invloed in Midden-Amerika.
1898; Spaans-Amerikaanse oorlog maakt Cuba onafhankelijk en Puerto Rico onder VS-vlag. Vlak
daarna begint Amerika in Panama met de aanleg van het Panamakanaal. Feitelijk zijn alle Centraal
Amerikaanse landen kolonies van de VS, alleen niet in naam.
1962; Jamaica en Trinidad en Tobago krijgen volledige soevereiniteit, andere Britse eilanden volgen.
Frankrijk en Nederland behouden hun overzeese departementen, met een verschillende status van
onafhankelijkheid.
p.199 Regions of the Realm
- Mexico
- De zeven landen van Centraal Amerika
- De vier grote Caribische Eilanden
- De talloze kleine Caribische Eilanden
Mexico
Mexicanen zien de grens als een herinnering aan door de VS afgenomen grondgebied, voor de VS is
het een gebied van economisch contrast en illegale migratie.
Economisch verandert er veel langs de Mexicaanse grens met de VS als gevolg van NAFTA (The North
American Free Trade Agreement).
De bevolking van Mexico is in 28 jaar tijd verdubbeld en groeide hard. Maar de vruchtbaarheid
neemt af en Mexico ’s bevolking zal gaan dalen na 2050.
Push and pull; 76% leeft in de stad; daar liggen mogelijkheden. Dat is een hoog percentage voor een
ontwikkelingsland! Een groot deel is te vinden in Mexico-stad, met rond de 30 miljoen inwoners het
grootste stedelijk gebied op aarde. In deze stad woont ruim een kwart van de Mexicanen. Typische
primate city. Meer dan 500 slums en ontelbaar veel ‘lost cities’ (ciudades perdidas), goed voor 1/3
van de totale stadsbevolking. Grote milieuproblemen plagen de stad (drinkwater moet worden
ingevoerd), watervervuiling is het ergst van heel de aarde (!), 4 miljoen motorvoertuigen en 40 000
fabrieken zorgen voor extreme luchtvervuiling en smog. Daarnaast geologische gevaren; dalend
grondwater, aardbevingen, vulkanische activiteit. Ondanks dat alles groeit de stad nog steeds…
Een mix van culturen; Nog steeds grote invloed van de Amerindian cultuur. 60% van de Mexicanen is
mesties, 22% overwegend Amerindian, 8% volbloed Amerindian en 10% Europees. Het is niet juist te
spreken van acculturatie (één-richting verkeer), in feite is er sprake van transculturatie (twee-richting
verkeer). Amerindian talen worden nog steeds dagelijks door miljoenen Mexicanen gebruikt.
3
De Blij & Muller
Sociale regionale geografie Wigcher Verstraete
