College aantekeningen Strafrecht 3

Hoorcollege 1A Inleiding Sv en EVRM
Aard en doel van de strafvordering
Het hoofddoel van strafvordering is het verzekeren van de juiste toepassing van het
materiële strafrecht. Dit doel is tweeledig:
1. Het doel is enerzijds het bewerkstelligen dat de schuldigen worden gestraft
2. Het doel is anderzijds het voorkomen van de bestraffing van onschuldigen
 In het strafprocesrecht geldt het dubio pro reo-beginsel. De verdachte krijgt
het voordeel van de twijfel. De rechter mag het feit alleen bewezen verklaren
als hij zelf de overtuiging heeft dat het feit door de verdachte is begaan, art.
338 Sv
o Is er genoeg wettelijk bewijs?
o Is de rechter genoeg overtuigt?
 De kans dat de rechter zich vergist blijft natuurlijk altijd aanwezig. Wanneer uit
nieuwe feiten blijkt dat de rechter heeft gedwaald, kan de veroordeling
ongedaan worden gemaakt, art. 457 Sv

Naast het hoofddoel, zijn er ook nog de vier nevendoelen:
1. Eerbiediging rechten en vrijheden van de verdachte
 De rechten die een verdachte (schuldig of onschuldig) heeft, moeten van
tevoren worden duidelijk gemaakt aan de verdachte. Hierbij kan worden
gedacht aan:
o Het zwijgrecht (=cautie), art. 29 Sv
o Limitering voorarrest
2. Eerbiediging rechten en vrijheden van andere betrokkenen
 Wat voor de verdachte geldt, geldt tot op zekere hoogte ook voor andere
burgers die bij het strafproces betrokken zijn of worden. Hierbij hoort ook het
slachtoffer. Een correcte behandeling van het slachtoffer is een vereiste van
een behoorlijk proces
3. Procedurele rechtvaardiging
 Het gaat in het strafproces niet alleen om de uitkomst van het geding, maar
ook om de procedure die tot die uitkomst heeft geleid. Een eerlijk proces
garandeert niet dat de beslissing juist is, maar zij kan die beslissing wel
aanvaardbaar maken. Dit is ook wel de procedurele rechtvaardiging
 Voorbeelden zijn:
o Het recht van het laatste woord van de verdachte
o Spreekrecht slachtoffer
o Het horen
4. Demonstratiefunctie
 De terechtzitting dient openbaar te zijn:
o Kan demonstreren dat het vereiste bewijs ondanks de inspanningen
van de autoriteiten niet geleverd kon worden, zodat geen sprake is van
laksheid of corruptie
o Kan demonstreren dat de overheid zelf het goede voorbeeld geeft en
zich bij het vervolgen van strafbare feiten aan de wet gebonden weet
en de rechten van burgers respecteert

Bestraffing van de schuldige gebeurt door:
1. Materiële waarheid centraal
2. Omvang van onderzoek eventueel afhankelijk van procesopstelling
 Voorbeeld: verdachte bekent terwijl hij het niet heeft gedaan. Dit komt zelden
voor, maar kan wel gebeuren indien de verdachte onder druk wordt gezet
3. Illustraties oriëntatie op materiële waarheid
 Actieve rol van de rechter
o Verhoor

,  Art. 268 lid 1 jo. lid 4 Sv
 Art. 292 lid 2 Sv
 Art. 315 lid 1 Sv
o De rol past in inquisitoir strafproces
 Magistratelijke rol van het Openbaar Ministerie
o Oorspronkelijk was het Openbaar Ministerie een verlengstuk van de
rechters, maar nu is het meer een leider van de opsporing: het is
namelijk belast met OM-afdoening
o De taakvatting is nog altijd magistratelijk. Openbaar Ministerie maakt
beslissingen op grond van de materiële waarheid, waarbij oog voor de
gerechtvaardigde belangen van de verdachte in acht worden
genomen. Voorbeeld is de regeling van kennisneming van de
processtukken, art. 30 Sv
 Regeling rechtsmiddelen
o Hoger beroep
 Het vonnis van de rechtbank is vatbaar voor beroep. Zowel de
verdachte als het Openbaar Ministerie kunnen hoger beroep
instellen bij het hof. Er staat echter een uitzondering in art. 404
lid 1 Sv, waarin wordt gezegd dat een verdachte die van de
gehele tenlastelegging is vrijgesproken niet in appel kan gaan.
Uiteraard kan het Openbaar Ministerie wel in beroep gaan
tegen deze uitspraak
 Het hof bekijkt de zaak opnieuw
o Cassatie
 Tegen het arrest van het hof staat cassatie open bij de Hoge
Raad
 De Hoge Raad is geen feitelijke instantie. Zijn taak is niet het
beoordelen van de zaak inhoudelijk, maar het controleren of
het hof zich heeft gehouden aan het recht. Wanneer het hof de
procedurele regels niet heeft nageleefd, vernietigt (casseert) de
Hoge Raad het arrest wegens:
 Verzuim van vormen
 Schending van het recht
Als het arrest deze gebreken niet vertoont, dan verwerpt de
Hoge Raad het beroep en gaat het arrest in stand
o Herziening ten voordelen, art. 457 Sv
 Dronken broer-arrest: bij de vraag of herziening kan
plaatsvinden, is de materiële waarheid van dusdanig belang dat
deze de doorslag geeft
o Herziening ten nadele, art. 482a Sv

Inleiding EVRM
Kenmerken van het EVRM:
 Veroordeling van de staat
 Methode nakoming is vrijdag
 Margin of appreciation
 Procedurele toetsing van feitelijke oordelen
 Geen toetsing van wettelijke regelingen
 Casus gebonden oordeel
 Uitleg gericht op daadwerkelijke
rechtsbescherming
 Autonome begripsvorming