Biologie hoofdstuk 5
Paragraaf 1
Inleiding
De levende natuur wordt ingedeeld in 3 domeinen: bacteriën, archaea en eukaryoten. De
bacteriën en archaea vallen onder prokaryoot. De domeinen worden ingedeeld in rijken.
Schimmels, planten en dieren vallen onder het rijk eukaryoten.
Indelingscriteria
De indeling in rijken is gebaseerd op 4 kenmerken: celtype (eukaryoot of prokaryoot),
aanwezigheid van celwand, aantal cellen en de voedingswijze (autotroof en heterotroof).
Deze kenmerken heten indelingscriteria.
Organellen zijn delen van cellen met een eigen functie en ze zijn begrensd door
membranen. Voorbeelden zijn de celkern, een vacuole, mitochondriën en het ER. Bij
prokaryoten komen geen organellen voor.
Celwanden bezitten, is ook een indelingscriterium. Alleen dieren hebben geen celwanden,
alle andere organismen hebben wel celwanden om de cellen.
Aantal cellen is het 3e indelingscriteria. Er zijn eencellige organismen en meercellige
organismen. Bacteriën en archaea zijn eencellig en eukaryoten zijn meercellig, maar soms
worden eukaryoten bij eencelligen geplaatst. Protisten zijn een restgroep, eukaryote
organismen die niet goed zijn in te delen bij planten, dieren en schimmels.
Voedingswijze is de laatste indelingscriterium. Organismen kunnen organische en
anorganische stoffen opnemen. Organische stoffen zijn afkomstig van organismen of van
producten van organismen. Koolhydraten, eiwitten en vetten zijn organische stoffen. Die
stoffen hebben relatief grote, ingewikkeld gebouwde moleculen. De moleculen van
organische stoffen bevatten altijd een of meer koolstofatomen. Ze kunnen ook waterstof (H)
of zuurstof (O) bevatten. Anorganische stoffen komen voor in levenloze natuur en in
organismen. Deze stoffen zijn opgebouwd uit kleine eenvoudig gebouwde moleculen zoals:
koolstofmonoxide, koolstofdioxide, water en zuurstofgas bijvoorbeeld.
Autotroof en heterotroof wordt op basis van voedingswijze ingedeeld. Autotroof is
zelfvoedend, ze nemen alleen anorganische stoffen op uit hun omgeving. Hieruit maken ze
organische stoffen zoals: koolhydraten, eiwitten, vetten. Ze hebben geen andere organismen
nodig voor hun voedsel. Organismen met bladgroen (chlorofyl) zijn autotroof, maar ook
planten, sommige bacteriën en archaea zijn autotroof. In bladgroenkorrels vindt fotosynthese
plaats en die maakt van licht glucose en zo weer zuurstof.
Heterotroof is dat je andere nodig hebt voor het voedsel. Ze zijn niet in staat om organische
stoffen te maken uit alleen anorganische stoffen als grondstoffen. Uit organische stoffen
, maken ze hun eigen stoffen. De meeste bacteriën, sommige archaea, schimmels en dieren
zijn heterotroof.
De verdere indeling van de rijken
Rijken worden onderverdeeld in stammen, bij dieren bijvoorbeeld: gewervelde, geleedpotige
en weekdieren. Een stam wordt weer verder verdeeld in klassen, klassen in orden, orden in
families, families in geslachten en geslachten in soorten. Al deze indeling groepen op
verschillende niveaus worden taxa.
Wat is een soort
Dieren die veel op elkaar lijken hoeven niet tot hetzelfde soort te horen. De Indische en
Afrikaanse olifant horen niet tot hetzelfde soort. Organismen behoren tot dezelfde soort als
ze in staat zijn zich onderling voort te planten en daarbij vruchtbare nakomelingen voort te
brengen. Een soort bestaat uit 1 of meer populaties. Een populatie is een groep individuen
van dezelfde soort in een bepaald gebied die samen een voortplantingsgemeenschap
vormen.
Binaire naamgeving
Soorten worden aangeduid met een wetenschappelijke naam. Ieder soort kreeg vroeger een
geslachtsnaam en een soortaanduiding. De geslachtsnaam komt vooraan en wordt met
een hoofdletter geschreven; de soortaanduiding komt daarachter en wordt met een kleine
letter geschreven. Vaak komt de naam van de wetenschapper die de naam heeft gegeven.
Paragraaf 2
Inleiding
Archaea worden in een apart domein geplaatst omdat sommige eigenschappen
overeenkomen met bacteriën en andere weer met eukaryoten.
Bacteriën
Op elektronenmicroscopische foto’s van bacteriën zijn vrijwel geen organellen te zien. Ze
hebben bijv. geen kernmembraan, geen mitochondriën en geen ER. Sommige bewegen
voort door hun trilharen of zweepharen.
Bij veel soorten bacteriën bestaat het erfelijk materiaal uit 1 kringvormig chromosoom.
Sommige hebben daarnaast nog enkele kleinere, kringvormige chromosomen (plasmiden).
Doordat die chromosomen los liggen in het cytoplasma, zijn ze gemakkelijk bereikbaar voor
enzymen. Waardoor bacteriën zeer geschikt zijn voor toepassing van de
recombinant-DNA-techniek, met die techniek worden bacteriën gebruikt bij de productie van
geneesmiddelen en hormonen bijv.
Paragraaf 1
Inleiding
De levende natuur wordt ingedeeld in 3 domeinen: bacteriën, archaea en eukaryoten. De
bacteriën en archaea vallen onder prokaryoot. De domeinen worden ingedeeld in rijken.
Schimmels, planten en dieren vallen onder het rijk eukaryoten.
Indelingscriteria
De indeling in rijken is gebaseerd op 4 kenmerken: celtype (eukaryoot of prokaryoot),
aanwezigheid van celwand, aantal cellen en de voedingswijze (autotroof en heterotroof).
Deze kenmerken heten indelingscriteria.
Organellen zijn delen van cellen met een eigen functie en ze zijn begrensd door
membranen. Voorbeelden zijn de celkern, een vacuole, mitochondriën en het ER. Bij
prokaryoten komen geen organellen voor.
Celwanden bezitten, is ook een indelingscriterium. Alleen dieren hebben geen celwanden,
alle andere organismen hebben wel celwanden om de cellen.
Aantal cellen is het 3e indelingscriteria. Er zijn eencellige organismen en meercellige
organismen. Bacteriën en archaea zijn eencellig en eukaryoten zijn meercellig, maar soms
worden eukaryoten bij eencelligen geplaatst. Protisten zijn een restgroep, eukaryote
organismen die niet goed zijn in te delen bij planten, dieren en schimmels.
Voedingswijze is de laatste indelingscriterium. Organismen kunnen organische en
anorganische stoffen opnemen. Organische stoffen zijn afkomstig van organismen of van
producten van organismen. Koolhydraten, eiwitten en vetten zijn organische stoffen. Die
stoffen hebben relatief grote, ingewikkeld gebouwde moleculen. De moleculen van
organische stoffen bevatten altijd een of meer koolstofatomen. Ze kunnen ook waterstof (H)
of zuurstof (O) bevatten. Anorganische stoffen komen voor in levenloze natuur en in
organismen. Deze stoffen zijn opgebouwd uit kleine eenvoudig gebouwde moleculen zoals:
koolstofmonoxide, koolstofdioxide, water en zuurstofgas bijvoorbeeld.
Autotroof en heterotroof wordt op basis van voedingswijze ingedeeld. Autotroof is
zelfvoedend, ze nemen alleen anorganische stoffen op uit hun omgeving. Hieruit maken ze
organische stoffen zoals: koolhydraten, eiwitten, vetten. Ze hebben geen andere organismen
nodig voor hun voedsel. Organismen met bladgroen (chlorofyl) zijn autotroof, maar ook
planten, sommige bacteriën en archaea zijn autotroof. In bladgroenkorrels vindt fotosynthese
plaats en die maakt van licht glucose en zo weer zuurstof.
Heterotroof is dat je andere nodig hebt voor het voedsel. Ze zijn niet in staat om organische
stoffen te maken uit alleen anorganische stoffen als grondstoffen. Uit organische stoffen
, maken ze hun eigen stoffen. De meeste bacteriën, sommige archaea, schimmels en dieren
zijn heterotroof.
De verdere indeling van de rijken
Rijken worden onderverdeeld in stammen, bij dieren bijvoorbeeld: gewervelde, geleedpotige
en weekdieren. Een stam wordt weer verder verdeeld in klassen, klassen in orden, orden in
families, families in geslachten en geslachten in soorten. Al deze indeling groepen op
verschillende niveaus worden taxa.
Wat is een soort
Dieren die veel op elkaar lijken hoeven niet tot hetzelfde soort te horen. De Indische en
Afrikaanse olifant horen niet tot hetzelfde soort. Organismen behoren tot dezelfde soort als
ze in staat zijn zich onderling voort te planten en daarbij vruchtbare nakomelingen voort te
brengen. Een soort bestaat uit 1 of meer populaties. Een populatie is een groep individuen
van dezelfde soort in een bepaald gebied die samen een voortplantingsgemeenschap
vormen.
Binaire naamgeving
Soorten worden aangeduid met een wetenschappelijke naam. Ieder soort kreeg vroeger een
geslachtsnaam en een soortaanduiding. De geslachtsnaam komt vooraan en wordt met
een hoofdletter geschreven; de soortaanduiding komt daarachter en wordt met een kleine
letter geschreven. Vaak komt de naam van de wetenschapper die de naam heeft gegeven.
Paragraaf 2
Inleiding
Archaea worden in een apart domein geplaatst omdat sommige eigenschappen
overeenkomen met bacteriën en andere weer met eukaryoten.
Bacteriën
Op elektronenmicroscopische foto’s van bacteriën zijn vrijwel geen organellen te zien. Ze
hebben bijv. geen kernmembraan, geen mitochondriën en geen ER. Sommige bewegen
voort door hun trilharen of zweepharen.
Bij veel soorten bacteriën bestaat het erfelijk materiaal uit 1 kringvormig chromosoom.
Sommige hebben daarnaast nog enkele kleinere, kringvormige chromosomen (plasmiden).
Doordat die chromosomen los liggen in het cytoplasma, zijn ze gemakkelijk bereikbaar voor
enzymen. Waardoor bacteriën zeer geschikt zijn voor toepassing van de
recombinant-DNA-techniek, met die techniek worden bacteriën gebruikt bij de productie van
geneesmiddelen en hormonen bijv.
