Samenvatting Volledige SV Personen- en familierecht (14/20 1ste zit!!!)

Personen- en Familierecht – Frederik Swennen

Hoofdstuk 1: Wat is personen- en familierecht?
Zie art. 2
Deel 1: Personenrecht  Naturlijke persoon en Rechtspersoon oud BW,
3.38 BW
 Wie: de actieve actoren aan het rechtsverkeer (3 relevante entiteiten) en 3.35
BW.
 Aanknopingspunten? Geen definitie van de ‘persoon’. Wel onrechtstreeks
(onderscheid met zaken en dieren en onderscheide natuurlijke persoon en
rechtspersonen)
o Personen (‘persoon’ < lat.: persona = toneelmasker, rol op toneel van de
juridische wereld.)
 Natuurlijke persoon: elke mens (Romeinense slaven: geen personen maar
wel mensen)
 Mens van vlees en bloed = gematerialiseerd
 Mens als juridische entiteit = gedematerialiseerd om de juridische
rol te bepalen (innerlijk, status…)
 Doel  °Hokjes in het recht
 Rechtspersoon (sensu latu: de persoon in zijn geheel, sensu strictu: )
 Ruime betekenis: synoniem van ‘persoon’
 Beperktere betekenis: elke andere entiteit dan een natuurlijk
persoon.

 Recht gaat om relatie met andere personen  Voorwerpen en dieren zijn
geen deelnemers van het rechtsverkeer, dus je kan er dan ook geen
relatie mee hebben. (ik bezit een horloge, dus anderen mogen er niet
aankomen  het gaat niet om de verhouding tussen mij en mijn horloge,
maar om mij en alle andere mensen die van de horloge moeten afblijven,
ook zo bij bvb mijn hond)  Een recht is een plicht van een ander
 Waarom belangrijkste categorie: vermogen om als denkend en voelend
wezen rechten en plichten op te nemen  Antropocentrisch recht, door
en voor mensen.

o Voorwerpen  Geen rechten, plichten of verboden
o Dieren 3.38 (dus geen voorwerpen meer! Vroeger was dit een deel van de
categorie voorwerpen, nu aparte categorie)  Geen rechten, plichten of
verboden
 Zijn dieren Rechtspersonen?
 Argument voor: dieren hebben gevoelens, lijken op mens
 Argument tegen: dieren kunnen geen plichten opnemen (maar plichten
zijn rechten van anderen DUS ze hebben geen rechten)
 Zelfs dan: welke rechten en plichten zouden we geven aan dieren?
Enkel fundamentele rechten? Of ook meningsuiting vb?
o Quid AI en cyborgs? Actueel maar juridisch onopgeloste zaak.

, Conclusie: Cartesiaanse tweedeligheid: mensen vs. De rest STAAT ONDER DRUK (opkomst
dieren als derde categorie, opkomst artificiële intelligentie, dragers van leven zoals water en
lucht…)
= ACTOR-NETRWERKTHEORIE: erkent buiten mens ook niet-menselijke actoren.

 Algemeen
o Identiteit, indeling in categorieën/ hokjes – alle personen

 Bijzonder
o Identiteit in de natie (vreemdeling, nationaliteit…)
 Staatsburgers/ vreemdelingen
o Persoonlijke kenmerken (minderjarig, TBP, geestesziekte…) – bepaalde
categorieën van personen
Huwelijk en wettelijke
samenwoning zijn beiden
Deel 2: Familierecht verhoudingen van staat (geen
contractvrijheid en geregeld t.o.v.
Geen wettelijke definitie (Wel art. 8 EVRM waarop je je kan derden.)
beroepen) Wettelijke en feitelijke
3 soorten familiale betrekkingen samenwoning in grote mate
o Partners (horizontaal) – Partnerrelatie gequalqueerd op het huwelijk.
(huwelijk, wettelijke SW…) Moeilijk te definiëren
wat partners nu juist zijn: hier zijn enkele mogelijke relevante
aanknopingspunten:
 Persoonlijke relaties (gevoelens en uiting ervan)
 Behoeften vervullen (wederzijds afhankelijk & zorg – niet per se
geld)
 Duurzaamheid (lange duur, kinderen, samenwonen)
 Consenting adults (min. 2 personen die er voor kiezen)
 Ook andere mogelijk dan huwelijk, wettelijke en feitelijke
samenwoning
 Vb) Latrelatie kan partneralimentatie vergroten
voor de ex-echtgenoot
 Eigenlijk fout van de wetgever: behandelt enkel de seksueel
affectieve relaties met 2 personen. Maar anderen moeten ook
worden beschermd.
 Maar nu: levensgemeenschap met samenwoning steeds meer in de
plaats van een partnerrelatie
 DUS: feitelijk gezinsleven/ levensgemeenschap > bloedband/
juridische band

o Ouders en kinderen (verticaal) (afstamming en adpotie)
 De secundaire afhankelijkheid: het kind wordt verzorgd door de
moeder, de moeder kan minder tijd in zichzelf steken, dus heeft hulp
nodig van de vader/ partner
 1ste functie van het familierecht: immaterieel: maatschappelijke en
familiale waarden en normen

,  2de functie van het familierecht: materieel: in levensonderhoud
voorzien

o (Deze 2: samen ‘het gezin’)

o De uitgebreide familie: verwantschap (over generaties heen, verwantschap,
wanneer ouders niet voldoen een reserve vangnet)


Hoofdstuk 2: Personen

Afdeling 1: waarover gaat het?

Zie in leiding personenrecht

Afdeling 2: De natuurlijke persoon

§1: De mens

 Welke entiteit is een mens (cf. ‘monstres’/ cyborgs)?
o Vroeger categorie: monstres = een persoon met een beperking: nu meestal
niet meer problematisch < medische oplossingen/ wettelijke oplossingen
o Nieuwe categorie, nog niet juridisch: cyborgs: dierlijke of mechanische
organen… Vb) Persoon met het hart van een varken/ synthetisch hart
o  Leidt vaak tot moeilijkheden bij bepalen van wat de persoon is

 Definitie met 2 voorwaarden: Natuurlijke persoon: elke entiteit die
o uit een mens is geboren
o op basis van menselijke gameten (zaadcel + eicel) (Ook niet de bevruchte eicel
bij een dier inplanten, of dierlijke cellen in een mens inplanten.)


§2: Vanaf de geboorte

 In beginsel: geboorte12
o Voorwaarde: levend en levensvatbaar
o Geboorte = uit de baarmoeder komen (geen juridische definitie, dus hoe het
in de taal wordt begrepen  Zal moeten worden aangepast want binnenkort
ook zwangerschap buiten de baarmoeder mogelijk)
 Levend = het kind heeft in- en uitgeademd
 Levensvatbaar = heeft alle levensnoodzakelijke organen (niet
wanneer er bvb een serieus hartprobleem is en sowieso enkele uren


1
Art. 44 BW: akte van geboorte bij levende/ levensvatbare mens (vermeldt
datum en uur)
2
Art. … BW: 180 dagen na de verwekking

, later sterft, dan is het niet levensvatbaar en heeft het dus nooit
geleefd, ook al heeft het geademd.)
 Minder dan 180 dagen voor de verwekking:
vermoeden van niet-levensvatbaarheid (kan
worden betwist < steeds nieuwe medische
ontwikkelingen)
 Dus pas op: ademen ≠ levensvatbaar zijn
o Akte van geboorte < ABS (na medisch attest arts of wroedvrouw)
o Kind heeft geleefd maar stierf voor de aangifte bij de ABS? Dan zowel de akte
van geboorte als de akte van overlijden opstellen.

 Doodgeboorte & Akte van levensloos kind

o Nooit bestaan? Zeer pijnlijk voor de ouders  °officiële erkenning dat het
kind er is geweest
 °Akte van levensloos kind 3 (dus het kind heeft geen geboorteakte,
ook geen akte van overlijden  want niet levend en levensvatbaar)
o Begrafenis/ crematie
 Voor de 180 dagen: op verzoek van de ouders
 Na de 180 dagen: verplicht

Wat staat er in die akte?
o < 140 d  Spontane en niet-spontane abortussen mogelijk
 Akte levensloos kind: onmogelijk (wel begraven/ crematie mogelijk)

o ≥ 140 en < 180 dagen
 Akte levensloos kind: keuze (vader/ moeder/ meemoeder)
 Voornaam: keuze

o ≥ 180 dagen
 Akte levensloos kind: verplicht
 Voornaam: keuze
 Naam: keuze  Naam die het kind zou hebben gekregen bij levende
geboorte

Wat staat er niet in de akte? Of het kind voor de vaststelling bij de geboorte heeft
geleefd  Moeilijker voor de ouders.




 Nog geen geboorte

3
Art. 58-59 oud BW