Samenvatting neurologie voor VPK
Hoofdstuk 14
14.1 Pijn
Pijn is de meest voorkomende klacht die mensen treft. Pijn is een onaangename
sensorische pijn. Ook kan pijn een emotionele ervaring zijn waarbij onaangename
gevoelens tot bepaald gedrag kunnen gaan leiden. Pijn is een persoonlijk
gevoel!
Soorten pijn
Nociceptieve pijn
In de huid (spieren, gewrichten, etc) liggen zenuwenuiteinden die
pijngewaarwording geven. Het zenuwuiteinde wordt de pijnreceptor of nociceptor
genoemd. Deze kan verschillende prikkels waarnemen die tot pijngewaarwording
leiden. Deze pijnprikkels worden door snel geleidende vezels naar het
ruggenmerg geleid, maar ook door lange dunne trage vezels. (je snijdt je met een
mes, je voelt direct pijn (dunne, snelle vezels), dit wordt vervolgt door een
brandende (na)pijn (dikke, trage vezels)
Neuropathische(of deafferentieve) pijn
Deze pijn krijg je als je in het verloop van de zenuw (dus niet het uiteinde)
beschadigd. De pijn is voortdurend aanwezig, meestal mild (soms ernstig), vaak
branderig en kan soms aanvalsgewijs toenemen. Het verschil tussen nociceptieve
en neuropathische pijn is dat de aard van het letsel en het tijdsverloop (tijdstip
waarop zenuw geprikkeld wordt) van de gewaarwording van de pijn verschilt. De
periode tussen beschadiging en gewaarwording van de pijn verschilt tussen
beide. Een bijzondere vorm van neuropathische pijn is de centrale pijn. Deze pijn
neemt men waar als de centrale pijnbaan is beschadigd (dwarslaesie).
Psychogene(of ideopathische) pijn
Dit is chronische pijn. Hierbij is geen beschadiging in het weefsel of van een
zenuw. Dit komt vaak voor als men de aandacht wilt trekken van de omgeving.
Pijnpoorttheorie
De snelle en langzame pijn gaat via vezels die het ruggenmerg binnenkomen en
de gnostische sensibiliteit (waaronder de pijnprikkel) geleiden. De prikkels
schakelen over op een projectneuron d.m.v. schakelneuronen. Dit projectneuron
staat d.m.v. een axon in verbinding met de pijnbaan naar de thalamus toe (figuur
20.11). Als de pijnprikkel van een lage intensiteit is, wordt deze niet doorgeleid
door de schakelneuronen en dooft dus uit. Bij sterkere prikkels wordt de prikkel
wel doorgeleid door de schakelneuronen (dit komt omdat de schakelneuronen
worden geremd) en komt deze aan bij het projectneuron, deze geleid de
pijnprikkel naar de hersenen.
De TENS pijnbehandeling
Wanneer de intensiteit van de non-nociceptieve prikkels de intensiteit van de
nociceptieve prikkels gaat overheersen, dan leidt dit via de geactiveerde
schakelneuronen tot een sterkere remming van het projectneuron, waardoor de
pijnprikkel niet of minder intensief via de sensibele zijstreng naar de hersenen
wordt voorgeleidt.
, Neuromodulatie van de pijn
De pijnprikkels die in de achterhoorn van het ruggenmerg binnekomen worden
gesorteerd en bewerkt middels een ingewikkeld proces dat neuromodulatie wordt
genoemd. De aanwezige schakelneuronen geleiden prikkels door middel van
synapsen, waarbij de neurotransmitter, glutaat, een belangrijke remmende rol
speelt. In de synapsen liggen receptoren die gevoelig zijn voor opioïde peptiden.
Stoffen die deze receptor kunnen aanspreken zijn endorfinen (ook wel de opioïde
peptiden). Deze opioïden spelen een belangrijke rol bij de bewerking en
voorgeleiding van pijnprikkels.
Een prikkel van het mensencefalon (gebied in het midden van je hersenen) kan
een sterke onderdrukking van de pijn veroorzaken.
Pijnbeleving
Pijn is ook een emotionele beleving. Bij angst, eenzaamheid, depressies en
dergelijke kan in het algemeen meer pijn worden beleefd. Plezier, afleiding en
geruststelling kunne de pijnbeleving verminderen. Ook heeft je cultuur invloed op
hoe je je pijn uit. Copinggedrag is de wijze waarop iemand gedragsmatig als op
kennisniveau pijn hanteert. Het hebben van pijn geeft veranderingen in het
gedrag.
14.4 Pijnbehandeling
Als de oorzaak van pijn niet behandeld of weggenomen kan worden moet men de
pijn gaan behandelen.
14.4.1 Pijnanamnese
Eerst verzamel je gegevens, d.m.v. een pijnanamnese;
- Wat is de aard van de pijn
- Waar is de pijn gelokaliseerd
- Etc.
Met deze antwoorden op de vragen (bladzijde 257) kun je een actueel
gezondheidsprobleem formuleren. Je vormt hieruit de hypothese en die toets je.
Daaruit ken je een diagnose toe, dit overleg je met de arts. Hieruit volgt het
verpleegkundig handelen.
14.4.2 Medicamenteuze pijnbehandeling
Het is van groot belang om tussen de verschillende soorten pijnen onderscheidt
te maken. Neuropatische pijn reageer niet (of nauwelijks) op pijnstillers, wel op
antidepressiva en anti-epiceptica. Pschogene pijn reageert niet (of nauwelijks) op
pijnstillers, ook niet op antidepressiva of anti-epiceptica. Nieuwe therapie heef t
wel zin, al is dat maar van korte duur. Bij nociceptieve pijn behandel je het
syptoom, en niet de oorzaak van de pijn. Medicamenten die pijn bestrijden
worden analgetica genoemd. Er zijn 3 soorten analgetica;
Niet-opioïde middelen
Paracetamol en salicylaten hebben een koortsdempend effect en worden
antipyretische analgetica genoemd. Salicylaten hebben als nadeel dat het
schadelijk is voor het maagslijmvlies. Paracetamol is wel goed bruikbaar zonder
bijzondere nadelen. Het lichaam niet het snel op en het blijft ook 3 tot 5 uur
Hoofdstuk 14
14.1 Pijn
Pijn is de meest voorkomende klacht die mensen treft. Pijn is een onaangename
sensorische pijn. Ook kan pijn een emotionele ervaring zijn waarbij onaangename
gevoelens tot bepaald gedrag kunnen gaan leiden. Pijn is een persoonlijk
gevoel!
Soorten pijn
Nociceptieve pijn
In de huid (spieren, gewrichten, etc) liggen zenuwenuiteinden die
pijngewaarwording geven. Het zenuwuiteinde wordt de pijnreceptor of nociceptor
genoemd. Deze kan verschillende prikkels waarnemen die tot pijngewaarwording
leiden. Deze pijnprikkels worden door snel geleidende vezels naar het
ruggenmerg geleid, maar ook door lange dunne trage vezels. (je snijdt je met een
mes, je voelt direct pijn (dunne, snelle vezels), dit wordt vervolgt door een
brandende (na)pijn (dikke, trage vezels)
Neuropathische(of deafferentieve) pijn
Deze pijn krijg je als je in het verloop van de zenuw (dus niet het uiteinde)
beschadigd. De pijn is voortdurend aanwezig, meestal mild (soms ernstig), vaak
branderig en kan soms aanvalsgewijs toenemen. Het verschil tussen nociceptieve
en neuropathische pijn is dat de aard van het letsel en het tijdsverloop (tijdstip
waarop zenuw geprikkeld wordt) van de gewaarwording van de pijn verschilt. De
periode tussen beschadiging en gewaarwording van de pijn verschilt tussen
beide. Een bijzondere vorm van neuropathische pijn is de centrale pijn. Deze pijn
neemt men waar als de centrale pijnbaan is beschadigd (dwarslaesie).
Psychogene(of ideopathische) pijn
Dit is chronische pijn. Hierbij is geen beschadiging in het weefsel of van een
zenuw. Dit komt vaak voor als men de aandacht wilt trekken van de omgeving.
Pijnpoorttheorie
De snelle en langzame pijn gaat via vezels die het ruggenmerg binnenkomen en
de gnostische sensibiliteit (waaronder de pijnprikkel) geleiden. De prikkels
schakelen over op een projectneuron d.m.v. schakelneuronen. Dit projectneuron
staat d.m.v. een axon in verbinding met de pijnbaan naar de thalamus toe (figuur
20.11). Als de pijnprikkel van een lage intensiteit is, wordt deze niet doorgeleid
door de schakelneuronen en dooft dus uit. Bij sterkere prikkels wordt de prikkel
wel doorgeleid door de schakelneuronen (dit komt omdat de schakelneuronen
worden geremd) en komt deze aan bij het projectneuron, deze geleid de
pijnprikkel naar de hersenen.
De TENS pijnbehandeling
Wanneer de intensiteit van de non-nociceptieve prikkels de intensiteit van de
nociceptieve prikkels gaat overheersen, dan leidt dit via de geactiveerde
schakelneuronen tot een sterkere remming van het projectneuron, waardoor de
pijnprikkel niet of minder intensief via de sensibele zijstreng naar de hersenen
wordt voorgeleidt.
, Neuromodulatie van de pijn
De pijnprikkels die in de achterhoorn van het ruggenmerg binnekomen worden
gesorteerd en bewerkt middels een ingewikkeld proces dat neuromodulatie wordt
genoemd. De aanwezige schakelneuronen geleiden prikkels door middel van
synapsen, waarbij de neurotransmitter, glutaat, een belangrijke remmende rol
speelt. In de synapsen liggen receptoren die gevoelig zijn voor opioïde peptiden.
Stoffen die deze receptor kunnen aanspreken zijn endorfinen (ook wel de opioïde
peptiden). Deze opioïden spelen een belangrijke rol bij de bewerking en
voorgeleiding van pijnprikkels.
Een prikkel van het mensencefalon (gebied in het midden van je hersenen) kan
een sterke onderdrukking van de pijn veroorzaken.
Pijnbeleving
Pijn is ook een emotionele beleving. Bij angst, eenzaamheid, depressies en
dergelijke kan in het algemeen meer pijn worden beleefd. Plezier, afleiding en
geruststelling kunne de pijnbeleving verminderen. Ook heeft je cultuur invloed op
hoe je je pijn uit. Copinggedrag is de wijze waarop iemand gedragsmatig als op
kennisniveau pijn hanteert. Het hebben van pijn geeft veranderingen in het
gedrag.
14.4 Pijnbehandeling
Als de oorzaak van pijn niet behandeld of weggenomen kan worden moet men de
pijn gaan behandelen.
14.4.1 Pijnanamnese
Eerst verzamel je gegevens, d.m.v. een pijnanamnese;
- Wat is de aard van de pijn
- Waar is de pijn gelokaliseerd
- Etc.
Met deze antwoorden op de vragen (bladzijde 257) kun je een actueel
gezondheidsprobleem formuleren. Je vormt hieruit de hypothese en die toets je.
Daaruit ken je een diagnose toe, dit overleg je met de arts. Hieruit volgt het
verpleegkundig handelen.
14.4.2 Medicamenteuze pijnbehandeling
Het is van groot belang om tussen de verschillende soorten pijnen onderscheidt
te maken. Neuropatische pijn reageer niet (of nauwelijks) op pijnstillers, wel op
antidepressiva en anti-epiceptica. Pschogene pijn reageert niet (of nauwelijks) op
pijnstillers, ook niet op antidepressiva of anti-epiceptica. Nieuwe therapie heef t
wel zin, al is dat maar van korte duur. Bij nociceptieve pijn behandel je het
syptoom, en niet de oorzaak van de pijn. Medicamenten die pijn bestrijden
worden analgetica genoemd. Er zijn 3 soorten analgetica;
Niet-opioïde middelen
Paracetamol en salicylaten hebben een koortsdempend effect en worden
antipyretische analgetica genoemd. Salicylaten hebben als nadeel dat het
schadelijk is voor het maagslijmvlies. Paracetamol is wel goed bruikbaar zonder
bijzondere nadelen. Het lichaam niet het snel op en het blijft ook 3 tot 5 uur
