Auto-immuniteit
Basisbegrippen :
Een normaal functionerend immuunsysteem kan een vrijwel oneindig aantal lichaamsvreemde en
lichaamseigen antigenen herkennen. Terwijl de lichaamsvreemde bestanddelen meestal op een
adequate manier geëlimineerd worden, komt het immuunsysteem doorgaans niet in actie tegen de
lichaamseigen elementen. Het immuunsysteem is met andere woorden tolerant voor lichaamseigen
antigenen. Bij het tot stand komen en in stand houden van deze immunologische tolerantie zijn
meerdere mechanisme betrokken die meestal aangeduid worden als centrale en perifere tolerantie.
Zowel endogene als exogenen factoren kunnen deze tolerantiemechanismen verstoren en op die
manier bijdragen tot het ontstaan van auto-immuniteit. In sommige gevallen kan die auto-
immuunreactie leiden tot een pathologische conditie: een auto-immuunziekte. Auto-immuniteit is
dus een immunologische reactie tegen een “eigen” (auto-)antigen, ten gevolge van het doorbreken
van immunologische tolerantie. Auto-immuunziekten komen voor bij ongeveer 5% van de bevolking.
Wanneer een auto-immuunreactie gericht is tegen een welbepaald antigeen dat in één enkel orgaan
voorkomt spreekt men van een orgaan-specifiek auto-immuunreactie. Indien dit niet het geval is
spreekt men van een systemische auto-immuunreactie.
Tolerantie op basis van selectie
Er is een negatieve selectie van de T en B cellen. De
meeste T cellen die met een te hoge affiniteit gaan binden
aan de antigenen gaan weg geselecteerd worden via de
negatieve selectie. De andere T-cellen gaan verder gaan als
perifere T-cellen die geactiveerd kunnen worden door een
antigen. In de periferie kan het ook zorgen voor apoptose,
allergie of de aanmaak van regT-cellen.
Positieve selectie = MHC-restrictie (cortex). Negatieve
selectie = eliminatie van T-cellen met te hoge affiniteit
(vooral in medulla). 10% van de T-cellen ontsnappen aan
de selectie en kunnen potentieel auto-immuunreacties
laten ontstaan. AIRE is een belangrijk gen dat zorgt voor
peptiden die overal in het lichaam voorkomen voor de
positieve selectie (heel belangrijk).
De positieve en negatieve selectie zijn op basis van affiniteit en een wisselwerking. Cellen die te veel
affiniteit hebben kunnen omgevormd worden naar regulatorische T-cellen (regT-cel).
Allergie
Allergie komt door de T-cel activatie. Allergie is een soort klinische
toestand waarbij de T-cel in een niet geactiveerde toestand zit, door
inhibitorische signalen of door de foute co-stimulatorische signalen. 3
signalen nodig voor de activatie van de T-cellen: presentatie op MHC +
co-stimulatorische herkenning + cytokineproductie. Bij allergie van de T-
cellen gaat er een lichaamseigen antigen gepresenteerd worden
waardoor er niet genoeg co-stimulatorische factoren zijn, en deze T-
cellen geïnactiveerd worden.
, Door bepaalde omstandigheden gaat PDL1 gemaakt worden door APC = inhibitorische moleculen.
Deze cellen in de allergische toestand kunnen niet meer geactiveerd worden (=inhibitorische
toestand) enkel terug actief gemaakt worden door superantigenen.
Regulatorische T-cellen
Deze regulatorische cellen zijn FoxP3 positief. Ze hebben CD25 = ILR2 waardoor de
IL2 uit de omgeving opgenomen wordt en de T-cellen niet meer deftig kunnen
werken. De Treg cellen gaan ook verschillende cytokines produceren die een
inhibitorische werking hebben en kunnen zelfs zorgen voor apoptose van het APC. Er
is ook een inhibitie van de co-stimulatorische cytokines (bv IL6 en TNF). Inhibitie van
co-stimulatrische expressie.
Inductie van IDO = indoleamine-2,3-dioxygenase. Dit is het enzyme dat tryptofaan
weg neemt (essentieel AZ) en het gaat omvormen naar kynurenine = apoptotische stof.
Mutaties in het FoxP3 geeft het IPEX syndroom.
- Immune dysregulation
- Polyendocrinopathy
- Enteropathy = = spijsvertering, vorm van IDB = inflamatoire bower desease: ziekte van Crohn
= chemische darmontsteking + ulceratieve colitis
- X-linked syndrome
Treg cellen doen aan inhibitie van tegen eigen peptiden. Indien er een vreemd peptide
op gepresenteerd wordt, wordt dit ook geïnhibeert. De aanmaak van Treg cellen moet
dus heel sterk gecontroleerd worden en de balans tussen aanmaak en afbraak is heel
belangrijk. Bij te veel Treg cellen kunnen mensen veel vatbaarder worden voor
ziektes/infecties.
Verschillende soorten auto-immuunziekten
Orgaan specifieke ziekten
Ziekte Atigen/gen doelwit Immuun effector
Auto-immuun hemolytische anemie Tegen membraan prot van rode Autoantistoffen
bloedcellen aantal vermindert
Ontstaat door de werking van de
complement cascade + FcR fagocyten
Goodpasture’s syndroom Tegen basale membraan van de Autoantistoffen
longen en nieren
Pulmonale gemorrhage +
glomerulonephritis
Ziekte van Graves Tyroïd stimulerende hormoonreceptor Autoantistoffen (stimuleren)
Hashimoto’s thyroiditis Tegen thyroïde eiwitten en cellen TH1 cellen en autoantistoffen
(minder T3 en T4)
Idiopathische thrombocytopenische Membraanproteïnen op bloedplaatjes, Autoantistoffen
purpura problemen met stolling
Ontstaan van paarse vlekken =
abnormale bloeding
Type 1 diabetes mellitus β-cellen in de pancreas TH1 cellen en autoantistoffen
Myasthenia gravis Ach receptor in de spieren, Autoantistoffen (blokkeren)
spieraandoening
Pernicieuze anemie Te kort aan rode bloedcellen, geen Autoantistoffen
deftige aanmaak, kwaadaardig. Tegen
intrinsieke factor (maagcellen)
Basisbegrippen :
Een normaal functionerend immuunsysteem kan een vrijwel oneindig aantal lichaamsvreemde en
lichaamseigen antigenen herkennen. Terwijl de lichaamsvreemde bestanddelen meestal op een
adequate manier geëlimineerd worden, komt het immuunsysteem doorgaans niet in actie tegen de
lichaamseigen elementen. Het immuunsysteem is met andere woorden tolerant voor lichaamseigen
antigenen. Bij het tot stand komen en in stand houden van deze immunologische tolerantie zijn
meerdere mechanisme betrokken die meestal aangeduid worden als centrale en perifere tolerantie.
Zowel endogene als exogenen factoren kunnen deze tolerantiemechanismen verstoren en op die
manier bijdragen tot het ontstaan van auto-immuniteit. In sommige gevallen kan die auto-
immuunreactie leiden tot een pathologische conditie: een auto-immuunziekte. Auto-immuniteit is
dus een immunologische reactie tegen een “eigen” (auto-)antigen, ten gevolge van het doorbreken
van immunologische tolerantie. Auto-immuunziekten komen voor bij ongeveer 5% van de bevolking.
Wanneer een auto-immuunreactie gericht is tegen een welbepaald antigeen dat in één enkel orgaan
voorkomt spreekt men van een orgaan-specifiek auto-immuunreactie. Indien dit niet het geval is
spreekt men van een systemische auto-immuunreactie.
Tolerantie op basis van selectie
Er is een negatieve selectie van de T en B cellen. De
meeste T cellen die met een te hoge affiniteit gaan binden
aan de antigenen gaan weg geselecteerd worden via de
negatieve selectie. De andere T-cellen gaan verder gaan als
perifere T-cellen die geactiveerd kunnen worden door een
antigen. In de periferie kan het ook zorgen voor apoptose,
allergie of de aanmaak van regT-cellen.
Positieve selectie = MHC-restrictie (cortex). Negatieve
selectie = eliminatie van T-cellen met te hoge affiniteit
(vooral in medulla). 10% van de T-cellen ontsnappen aan
de selectie en kunnen potentieel auto-immuunreacties
laten ontstaan. AIRE is een belangrijk gen dat zorgt voor
peptiden die overal in het lichaam voorkomen voor de
positieve selectie (heel belangrijk).
De positieve en negatieve selectie zijn op basis van affiniteit en een wisselwerking. Cellen die te veel
affiniteit hebben kunnen omgevormd worden naar regulatorische T-cellen (regT-cel).
Allergie
Allergie komt door de T-cel activatie. Allergie is een soort klinische
toestand waarbij de T-cel in een niet geactiveerde toestand zit, door
inhibitorische signalen of door de foute co-stimulatorische signalen. 3
signalen nodig voor de activatie van de T-cellen: presentatie op MHC +
co-stimulatorische herkenning + cytokineproductie. Bij allergie van de T-
cellen gaat er een lichaamseigen antigen gepresenteerd worden
waardoor er niet genoeg co-stimulatorische factoren zijn, en deze T-
cellen geïnactiveerd worden.
, Door bepaalde omstandigheden gaat PDL1 gemaakt worden door APC = inhibitorische moleculen.
Deze cellen in de allergische toestand kunnen niet meer geactiveerd worden (=inhibitorische
toestand) enkel terug actief gemaakt worden door superantigenen.
Regulatorische T-cellen
Deze regulatorische cellen zijn FoxP3 positief. Ze hebben CD25 = ILR2 waardoor de
IL2 uit de omgeving opgenomen wordt en de T-cellen niet meer deftig kunnen
werken. De Treg cellen gaan ook verschillende cytokines produceren die een
inhibitorische werking hebben en kunnen zelfs zorgen voor apoptose van het APC. Er
is ook een inhibitie van de co-stimulatorische cytokines (bv IL6 en TNF). Inhibitie van
co-stimulatrische expressie.
Inductie van IDO = indoleamine-2,3-dioxygenase. Dit is het enzyme dat tryptofaan
weg neemt (essentieel AZ) en het gaat omvormen naar kynurenine = apoptotische stof.
Mutaties in het FoxP3 geeft het IPEX syndroom.
- Immune dysregulation
- Polyendocrinopathy
- Enteropathy = = spijsvertering, vorm van IDB = inflamatoire bower desease: ziekte van Crohn
= chemische darmontsteking + ulceratieve colitis
- X-linked syndrome
Treg cellen doen aan inhibitie van tegen eigen peptiden. Indien er een vreemd peptide
op gepresenteerd wordt, wordt dit ook geïnhibeert. De aanmaak van Treg cellen moet
dus heel sterk gecontroleerd worden en de balans tussen aanmaak en afbraak is heel
belangrijk. Bij te veel Treg cellen kunnen mensen veel vatbaarder worden voor
ziektes/infecties.
Verschillende soorten auto-immuunziekten
Orgaan specifieke ziekten
Ziekte Atigen/gen doelwit Immuun effector
Auto-immuun hemolytische anemie Tegen membraan prot van rode Autoantistoffen
bloedcellen aantal vermindert
Ontstaat door de werking van de
complement cascade + FcR fagocyten
Goodpasture’s syndroom Tegen basale membraan van de Autoantistoffen
longen en nieren
Pulmonale gemorrhage +
glomerulonephritis
Ziekte van Graves Tyroïd stimulerende hormoonreceptor Autoantistoffen (stimuleren)
Hashimoto’s thyroiditis Tegen thyroïde eiwitten en cellen TH1 cellen en autoantistoffen
(minder T3 en T4)
Idiopathische thrombocytopenische Membraanproteïnen op bloedplaatjes, Autoantistoffen
purpura problemen met stolling
Ontstaan van paarse vlekken =
abnormale bloeding
Type 1 diabetes mellitus β-cellen in de pancreas TH1 cellen en autoantistoffen
Myasthenia gravis Ach receptor in de spieren, Autoantistoffen (blokkeren)
spieraandoening
Pernicieuze anemie Te kort aan rode bloedcellen, geen Autoantistoffen
deftige aanmaak, kwaadaardig. Tegen
intrinsieke factor (maagcellen)
