Hoorcolleges Rechtswetenschap
Hoorcollege 1____________________________________________Contextualisme en rechtsvinding
Contextualisme en driehoekmodel
- Contextualisme
Je kunt recht begrijpen door het bestuderen van het concrete geval, in context van
functioneren en de totstandkoming.
Je weet pas wat het recht is als je niet alleen kijkt naar het wetboek en jurisprudentie, maar
als je ook kijkt naar de context van waar het tot stand gekomen is, en de context waarin het
functioneert.
- Driehoekmodel
Daarbij gaan we uit van het driehoekmodel.
Onderverdeling contexten.
Als we kijken naar een vraag over wat is het recht of wat is de discussie over deze regels dan
kun je vanuit die verschillende momenten redeneren. Het is geen zwart-wit discussie.
Normatief moment:
Norm, rechtsregels. Wat staat er in de wet, wat staat er in de jurisprudentie, wat staat er in
de verdragen. Dus de geldende rechtsregels.
Ideëel moment:
Daar zitten de waarden die schuil gaan achter het recht.
Actueel moment:
De context waarin het functioneert. Waarin het toegepast wordt. Wat zijn de
omstandigheden waarmee we rekening mee moeten houden, werkt het wel? Een regel kan
wel in het wetboek zijn opgenomen, maar als het niet functioneert in de praktijk, is het dan
recht?
- Alle drie de momenten zijn relevant.
- Het beleid is vaak een reactie op concrete gevallen. Het beleid moet snel acteren.
Rechtsregels
Rechtsregels zijn algemene regels
- Ze zijn abstract want zijn tot iedereen gericht
- En de rechtsgevolgen zijn herhaalbaar.
De structuur is een voorwaardelijke norm waaraan voldaan moet worden: een
toepassingsvoorwaarde en vervolgens een rechtsgevolg. Zo is iedere regel opgebouwd. Er zijn vaak
meerdere toepassingsvoorwaarden.
Complexe voorwaarden: twee of meer voorwaarden voor een rechtsgevolg
- Alternatieve voorwaarden: aan één voorwaarde moet voldaan worden of…of
- Cumulatieve voorwaarden: je moet aan alle voorwaarden voldaan hebben
, Recht en taal
Het recht kan niet worden gekend of begrepen zonder een beroep te doen op de context waar het
tot stand komt en waar het van toepassing vindt. Recht en taal zijn daarbij belangrijk.
- Taal is het instrument van juristen
-Zorgt voor een ordening in het gehele systeem die we kunnen gebruiken als we willen
weten wat het recht is in een concrete situatie
- Taal maakt het mogelijk om een discussie tussen juristen te voeren en te begrijpen. Het
recht moet geïnterpreteerd worden en toegepast worden op het concrete geval.
- Open texture
-Term va H.L.A. Hart
- Taal sluit niet aan op werkelijkheid
Door algemeenheid van begrippen & veranderende werkelijkheid
Rechtsvinding
Hoe gaat de rechter te werk, hoe vindt de rechter een antwoord op de vraag wat is recht in deze
concrete casus. Dat is de praktijk van rechtsvinding.
Rechtsvinding: Oordeel in concreet geval op basis van het geldende recht
Twee vormen van rechtsvinding binnen het contextualisme
- Regelgeleide rechtsvinding
Gaat over het toepassen van de regels op een concrete casus.
Kent duidelijke, vaststaande regels. Toepassing van de regel staat voorop. Gericht op
rechtsgelijkheid en rechtszekerheid.
Voorbeeld: verkeersrecht
- Casuïstische rechtsvinding
De casus staat centraal, wat is het meest rechtvaardige recht in het concrete geval.
Het kan zijn dat er van het geldende recht wordt afgeweken. Nieuwe regels komen er dan.
Onder sommige omstandigheden mag er afgeweken worden van de taalkundige uitleg, de
omstandigheden van het geval zijn van belang.
Rechtvaardigheid in dit concrete geval staat centraal.
Rechtsgelijkheid en rechtszekerheid spelen wel nog zeker een rol. Als casussen vergelijkbaar
zijn komt daar eenzelfde uitspraak uit.
Voorbeelden bij casuïstische rechtsvinding:
HBU/Saladin
- Bank (SDU) versus belegger (Saladin) die al vaker belegt in aandelen. De bank adviseert vaker
Saladin om te beleggen in bepaalde aandelen, en alle aandelen die Saladin aankoopt gaat via
die bank.
De bank SDU adviseerde Saladin over beleggen en dat er een heel grote kans was op
winstmarge. Het was niet succesvol en Saladin was hierdoor zijn geld kwijt. Saladin wilde de
bank aansprakelijkheid houden.
- Exoneratieclausule in contract opgenomen: de bank verschoont zich van alle
aansprakelijkheid als de belegger toch zijn geld verliest
- Rechtsvraag: Mocht de bank Saladin houden aan deze clausule?
Hoorcollege 1____________________________________________Contextualisme en rechtsvinding
Contextualisme en driehoekmodel
- Contextualisme
Je kunt recht begrijpen door het bestuderen van het concrete geval, in context van
functioneren en de totstandkoming.
Je weet pas wat het recht is als je niet alleen kijkt naar het wetboek en jurisprudentie, maar
als je ook kijkt naar de context van waar het tot stand gekomen is, en de context waarin het
functioneert.
- Driehoekmodel
Daarbij gaan we uit van het driehoekmodel.
Onderverdeling contexten.
Als we kijken naar een vraag over wat is het recht of wat is de discussie over deze regels dan
kun je vanuit die verschillende momenten redeneren. Het is geen zwart-wit discussie.
Normatief moment:
Norm, rechtsregels. Wat staat er in de wet, wat staat er in de jurisprudentie, wat staat er in
de verdragen. Dus de geldende rechtsregels.
Ideëel moment:
Daar zitten de waarden die schuil gaan achter het recht.
Actueel moment:
De context waarin het functioneert. Waarin het toegepast wordt. Wat zijn de
omstandigheden waarmee we rekening mee moeten houden, werkt het wel? Een regel kan
wel in het wetboek zijn opgenomen, maar als het niet functioneert in de praktijk, is het dan
recht?
- Alle drie de momenten zijn relevant.
- Het beleid is vaak een reactie op concrete gevallen. Het beleid moet snel acteren.
Rechtsregels
Rechtsregels zijn algemene regels
- Ze zijn abstract want zijn tot iedereen gericht
- En de rechtsgevolgen zijn herhaalbaar.
De structuur is een voorwaardelijke norm waaraan voldaan moet worden: een
toepassingsvoorwaarde en vervolgens een rechtsgevolg. Zo is iedere regel opgebouwd. Er zijn vaak
meerdere toepassingsvoorwaarden.
Complexe voorwaarden: twee of meer voorwaarden voor een rechtsgevolg
- Alternatieve voorwaarden: aan één voorwaarde moet voldaan worden of…of
- Cumulatieve voorwaarden: je moet aan alle voorwaarden voldaan hebben
, Recht en taal
Het recht kan niet worden gekend of begrepen zonder een beroep te doen op de context waar het
tot stand komt en waar het van toepassing vindt. Recht en taal zijn daarbij belangrijk.
- Taal is het instrument van juristen
-Zorgt voor een ordening in het gehele systeem die we kunnen gebruiken als we willen
weten wat het recht is in een concrete situatie
- Taal maakt het mogelijk om een discussie tussen juristen te voeren en te begrijpen. Het
recht moet geïnterpreteerd worden en toegepast worden op het concrete geval.
- Open texture
-Term va H.L.A. Hart
- Taal sluit niet aan op werkelijkheid
Door algemeenheid van begrippen & veranderende werkelijkheid
Rechtsvinding
Hoe gaat de rechter te werk, hoe vindt de rechter een antwoord op de vraag wat is recht in deze
concrete casus. Dat is de praktijk van rechtsvinding.
Rechtsvinding: Oordeel in concreet geval op basis van het geldende recht
Twee vormen van rechtsvinding binnen het contextualisme
- Regelgeleide rechtsvinding
Gaat over het toepassen van de regels op een concrete casus.
Kent duidelijke, vaststaande regels. Toepassing van de regel staat voorop. Gericht op
rechtsgelijkheid en rechtszekerheid.
Voorbeeld: verkeersrecht
- Casuïstische rechtsvinding
De casus staat centraal, wat is het meest rechtvaardige recht in het concrete geval.
Het kan zijn dat er van het geldende recht wordt afgeweken. Nieuwe regels komen er dan.
Onder sommige omstandigheden mag er afgeweken worden van de taalkundige uitleg, de
omstandigheden van het geval zijn van belang.
Rechtvaardigheid in dit concrete geval staat centraal.
Rechtsgelijkheid en rechtszekerheid spelen wel nog zeker een rol. Als casussen vergelijkbaar
zijn komt daar eenzelfde uitspraak uit.
Voorbeelden bij casuïstische rechtsvinding:
HBU/Saladin
- Bank (SDU) versus belegger (Saladin) die al vaker belegt in aandelen. De bank adviseert vaker
Saladin om te beleggen in bepaalde aandelen, en alle aandelen die Saladin aankoopt gaat via
die bank.
De bank SDU adviseerde Saladin over beleggen en dat er een heel grote kans was op
winstmarge. Het was niet succesvol en Saladin was hierdoor zijn geld kwijt. Saladin wilde de
bank aansprakelijkheid houden.
- Exoneratieclausule in contract opgenomen: de bank verschoont zich van alle
aansprakelijkheid als de belegger toch zijn geld verliest
- Rechtsvraag: Mocht de bank Saladin houden aan deze clausule?
