Samenvatting Diagnostiek en interventies in de orthopedagogische hulpverlening: Grondslagen

Introductiecollege

 Diagnostiek
o Diagnostiek
o Handelingsgerichte diagnostiek
o Essentiële kenmerken
 Hulp- of zorgvraag als uitgangspunt
 Analyse (procesmatig)
 Finaliteit is zorg waarmaken

o Aanverwanten
 Assessment
 Classificatie

 Interventies
o Interveniëren
o Orthopedagogische interventie
 Voorkomen, verminderen, oplossen van problemen
 Op gang brengen van vastgelopen dialoog
 Veranderingen die bijdrage aan betere levenskwaliteit
 Opvoedings- of begeleidingscontext

o Aanverwanten
 Behandeling (therapie/training)
 Psycho-educatie
 Begeleiden
— Coaching




1

,Diagnostische besluitvorming

 Waarom een methodisch proces?
o Orthopedagogisch handelen = handelen in onzekerheid
o Ons klinisch oordeel is gauw vertekend
o Mensen hanteren allerlei strategieën en vuistregels om met informatie om te
gaan

 Empirische cyclus ≫ observatie – inductie – deductie – toetsing – evaluatie
 Regulatieve cyclus ≫ probleemstelling – diagnose – plan – ingreep - evaluatie
 Klinische cyclus
o Wat is diagnostiek?
 Analyseren van problemen + zoeken naar verklaringen en oplossingen
hiervoor ondersteund vanuit wetenschappelijke kennis
 Cyclus met verschillende stappen en expliciete regels
 In dialoog met de cliënt en diens omgeving
 Systematisch opgezet en te evalueren besluitvormingsproces
 Beter begrijpen om beter te kunnen beslissen bij het ingrijpen

o Diagnostische cyclus
 Aanmelding
 Klachtanalyse
— Doel
— Hulpvraag: verheldering, onderkenning, verklaring, indicatie
— Richtlijnen

 Probleemanalyse
— Problemen + verloop in kaart brengen
— Ordenen: patronen en clusters
— Stoornis onderkennen
— Inschatten ernst
— Protectieve en risicofactoren

 Verklaringsanalyse
— Doel
— Hypothesen moeten: toetsbaar, legitiem, wetenschappelijk
gefundeerd, het probleem dekken
— Toetsprocedure expliciteren
— Universele noden model!
— Ontwikkeling in context: transactioneel proces, equifinaliteit,
multifinaliteit, risico/kwetsbaarheids/beschermingsfactoren

 Indicatieanalyse
— Doel
— Rekening houden met aard van het probleem (integratief beeld) +
kennis over verwacht nut en kans van slagen
 Advies
— Doel
— Fasering: voorbereiding, informeren cliënt, controle, overleg cliënt,
concretiseren van het advies, afronding


 Knelpunten bij dit model
— Wanneer weet je voldoende voor een optimale besluitvorming?
— Werken volgens de principes van de diagnostische cyclus kost tijd
en middelen
2

, — Wat als de cliënt uit zichzelf geen vragen stelt?

 Cyclus handelingsgerichte diagnostiek ≫ intakefase – strategiefase – onderzoeksfase –
integratie/aanbevelingsfase – adviesfase – uitvoeren & evaluatie advies
o Strategiefase
 Onderkenningshypothese
 Verklaringshypothese
 Indicerende hypothese




3

, Modellen: onderkennende diagnostiek

 Algemeen
o Beschrijving vanuit referentiekader van orthopedagoog
 Actueel
 Voorgeschiedenis/anamnese

o Aansluiting klacht – probleemanalyse
o Formulering en toetsing van onderkennende hypothesen

 Diagnostiek VS classificatie
 Categoriale VS dimensionele classificatie
o Gelijkenissen (4)
o Verschillen (3)
o Evaluatie van beide systemen
 Begrijpbaar en transparant
 Gebruiksvriendelijk
 Oplossing bieden voor ‘klinisch-significantie’-probleem
 Betrouwbaar
 Valide

o Spanningsveld
 Modellen niet per definitie mutueel exclusief (sluiten elkaar niet uit)
 Integratief gebruik van beide modellen

o Recente ontwikkelingen vanuit dimensioneel gedachtengoed

 Classificatie met de DSM-5
o Onderscheid classificatiesystemen
 Categoriaal versus dimensioneel
 Mono-axiaal versus multi-axiaal
 Comorbiditeit?
— Hiërarchie
— Combinatiecategorie
— Prototypebenadering

 Polythetisch versus monothetisch
 Lumpen versus splitten

o Kritische noten
o DSM-5
 Uitgangspunten: inleiding
— Hogere betrouwbaarheid
— Valideringsonderzoek gaat door
— Verwante classificaties, grenzen onduidelijk
— Meer aandacht voor dimensionaliteit
— NAO afgeschaft → “andere gespecifieerde” en “ongespecifieerde”
classificaties toegevoegd
— Ordening naar ontwikkeling/levensloop
— Aandacht voor culturele aspecten
— Non-axiaal
 Uitgangspunten: aanwijzingen voor gebruik
— Aanpak van de diagnostische formulering
> Klinisch oordeel
> Aandacht voor culturele en sociale context
> Niet uitputtend
4