NEDERLANDS 3
Hoofdstuk V: Visie op taal en taalonderwijs
TAAL
TAAL EN TAALGEBRUIK
4 vaardigheden
- luisteren
- spreken
- lezen
- schrijven
+ taalbeschouwing
4 leerplannen
- luisteren
- spreken
- schrijven
- taalbeschouwing
Auditief (mondeling)
- spreken/ luisteren
- productief/ receptief
- aangeboren taalvermogen/ spontaan verworden en op school verder ontwikkeld
Visueel (schriftelijk)
- schrijven/ lezen
- productief/ receptief
- aangeleerd, meestal op school
Onze hersenen slagen er wonderwel in om steeds nieuwe verbindingen te maken tussen klanken, klankcombinaties en
visuele tekens.
TAALVERMOGEN
Kinderen kunnen ingewikkelde situaties en zinnen produceren die ze voordien nooit hoorden. Dit komt dankzij de
communicatieve en de taalkundige competenties.
P agin a |1
, Deze linguïstische competentie bestaat uit:
Grammatica Lexicon
- Fonetiek - Woordenlijst
- Fonologie
- Syntaxis
- Semantiek
TAALVERWERVING
Kinderen verwerven hun taal vanuit hun talige vermogen, in interactie met de omgeving.
net voor 1 jaar woorden verstaan
woorden produceren
18 maand
woorden leren
twee-woorden-zinnen produceren
ingewikkelder grammaticale zinnen begrijpen
2,5 jaar explosie van taalvermogen
steeds langer en grammaticaal complexer
3 jaar
TAALFUNCTIES
De belangrijkste reden om taal te gebruiken is communiceren. Naast deze drie centrale functies heb je: emotionele,
directieve, referentiële, meta- communicatieve en esthetische functies.
- Communicatieproces = dynamisch gebeuren
- Je leert op alle niveaus begrijpen en gebruiken.
- Alle factoren beïnvloeden mekaar en zijn steeds verbonden. Vandaar dat we er in ons taalonderwijs veel aandacht aan
besteden.
- Voor kinderen is afstand in communicatie een probleem
P agin a |2
,TAALBESCHOUWING
Taalbeschouwing is een overkoepelende term waaronder elke activiteit valt waarbij gereflecteerd wordt op aspecten
van taalgebruik.
Taalsystematiek valt onder de weg die je net om je boodschap over te brengen.
VISIE OP ONDERWIJS VAN NEDERLANDS
- traditionele visie (lezen, schrijven, luisteren, spreken en taalbeschouwing)
- thematische aanpak vertrek vanuit een thema bij de leefwereld van kinderen en koppelt daar verschillende
functionele taalactiviteiten aan
Communicatief onderwijs zet in op het vergroten van de communicatieve vaardigheden van leerlingen.
- communicatieve situaties
- klemtoon op goed overbrengen van een boodschap
Strategisch taalonderwijs zet in op lees-schrijf- en woordbetekenisstrategieën om zo efficiënt mogelijk te
communiceren.
Taakgericht taalonderwijs focust op communicatieve taaltaken: situaties uit dagelijkse leven zoals het invullen van een
formulier, het voeren van een gesprek, het schrijven van een briefje.
Interactief taalonderwijs stelt net zoals heel wat van de voorgaande visies op taalonderwijs het belang va communicatie
voorop. Bouwt verder op de manier waarop kinderen taal verwerven: op een natuurlijke manier, in interactie met
anderen.
DE KINDEREN
Zill De harmonische ontwikkeling van elke leerling staat voorop
Hoofd, hart en handen. Er wordt geïnvesteerd om leerlingen zelfredzaam en gelukkig te laten functioneren in de hen
omringende wereld. De leraar is hierbij als gids.
AANLEG EN ONTWIKKELING
Taalvaardigheid wordt gestimuleerd door wat kinderen doen, ervaren en spelen. Heeft invloed op de omgang met
gevoelens. Via taal leren kinderen benoemen, ordenen, structureren.
We leren ze zo veel mogelijk een correcte standaardtaal aan, met respect voor de eigenheid van elk kind.
KINDEREN EN LEREN
Het is van belang na te denken over een krachtige, stimulerende leeromgeving
Zill
Een pleidooi om ruimte te laten voor het spontaan leren, het leren van elkaar, met de leerkracht als gids.
KINDEREN MET VERSCHILLENDE TAALONTWIKKELING
Zorgverbreding en aandacht voor de zwakken staat centraal. Taalbedreigde kinderen verdienen onze voortdurende
aandacht.
P agin a |3
, ANDERSTALIGE KINDEREN
Zorgverbreding, helpt allochtone kinderen over taal-en communicatiedrempels.
DE TAAL VAN DE KINDEREN EN DE TAAL VAN DE SCHOOL
Het blijft de opdracht van de school om kinderen expliciet te leren verwoorden wat ze willen zeggen. Maar hierin mag je
de moedertaal niet afkeuren, want dan raak je hem/haar in zijn intieme verbondenheid met zijn familie.
DE LEEROMGEVING
De leraar heeft als taak een krachtige leeromgeving te creëren.
Die krachtige leeromgeving is:
- constructief
- cumulatief
- context- gebonden
- coöperatief
- doelgericht
- zelfgestuurd
ICT kan hierin een geschikt instrument zijn voor ‘constructieve leerprocessen.’
DE LEERKRACHTEN
De leerkracht creëert de krachtige leeromgeving en is er zelf een deel van.
LEERKRACHTEN EVALUEREN
PROCESGERICHT EVALUEREN
Samen uitzoeken hoe de kinderen de kwaliteit van hun leertaken kunnen verhogen en welke kennisstructuren,
procedures en benaderingswijzen ze daarvoor kunnen gebruiken.
AANDACHT VOOR DOELEN VAN HOGERE ORDE
Flexibel aanwenden van strategieën in open, realistische situaties en de integratie van attitudes. In de praktijk is het
verwerven van deze doelen van hogere orde vaak moeilijk te achterhalen met strikte procedures.
AANDACHT VOOR DYNAMISCHE-AFFECTIEVE EFFECTEN
Het komt erop aan voldoende gewicht te geen aan zaken die echt belangrijk zijn opdat kinderen ook hun aandacht
nuttig en efficiënt besteden aan die elementen.
- taken evalueren die zinvol zijn, realistische situaties
- werken aan positief zelfbeeld
gelijke tred houden met vorderingen
bieden hoe leerlingen kunnen verbeteren met behulp van concrete aanwijzingen
waarderen voor de stappen die ze zetten
geen confrontatie door te vergelijken en te benadrukken wat ze nog niet kunnen
- Een positieve, geruststellende aanpak begeleidt de kinderen met geduld, discrete verbetering, tolerantie en begrip
voor hun taalontwikkeling.
P agin a |4
Hoofdstuk V: Visie op taal en taalonderwijs
TAAL
TAAL EN TAALGEBRUIK
4 vaardigheden
- luisteren
- spreken
- lezen
- schrijven
+ taalbeschouwing
4 leerplannen
- luisteren
- spreken
- schrijven
- taalbeschouwing
Auditief (mondeling)
- spreken/ luisteren
- productief/ receptief
- aangeboren taalvermogen/ spontaan verworden en op school verder ontwikkeld
Visueel (schriftelijk)
- schrijven/ lezen
- productief/ receptief
- aangeleerd, meestal op school
Onze hersenen slagen er wonderwel in om steeds nieuwe verbindingen te maken tussen klanken, klankcombinaties en
visuele tekens.
TAALVERMOGEN
Kinderen kunnen ingewikkelde situaties en zinnen produceren die ze voordien nooit hoorden. Dit komt dankzij de
communicatieve en de taalkundige competenties.
P agin a |1
, Deze linguïstische competentie bestaat uit:
Grammatica Lexicon
- Fonetiek - Woordenlijst
- Fonologie
- Syntaxis
- Semantiek
TAALVERWERVING
Kinderen verwerven hun taal vanuit hun talige vermogen, in interactie met de omgeving.
net voor 1 jaar woorden verstaan
woorden produceren
18 maand
woorden leren
twee-woorden-zinnen produceren
ingewikkelder grammaticale zinnen begrijpen
2,5 jaar explosie van taalvermogen
steeds langer en grammaticaal complexer
3 jaar
TAALFUNCTIES
De belangrijkste reden om taal te gebruiken is communiceren. Naast deze drie centrale functies heb je: emotionele,
directieve, referentiële, meta- communicatieve en esthetische functies.
- Communicatieproces = dynamisch gebeuren
- Je leert op alle niveaus begrijpen en gebruiken.
- Alle factoren beïnvloeden mekaar en zijn steeds verbonden. Vandaar dat we er in ons taalonderwijs veel aandacht aan
besteden.
- Voor kinderen is afstand in communicatie een probleem
P agin a |2
,TAALBESCHOUWING
Taalbeschouwing is een overkoepelende term waaronder elke activiteit valt waarbij gereflecteerd wordt op aspecten
van taalgebruik.
Taalsystematiek valt onder de weg die je net om je boodschap over te brengen.
VISIE OP ONDERWIJS VAN NEDERLANDS
- traditionele visie (lezen, schrijven, luisteren, spreken en taalbeschouwing)
- thematische aanpak vertrek vanuit een thema bij de leefwereld van kinderen en koppelt daar verschillende
functionele taalactiviteiten aan
Communicatief onderwijs zet in op het vergroten van de communicatieve vaardigheden van leerlingen.
- communicatieve situaties
- klemtoon op goed overbrengen van een boodschap
Strategisch taalonderwijs zet in op lees-schrijf- en woordbetekenisstrategieën om zo efficiënt mogelijk te
communiceren.
Taakgericht taalonderwijs focust op communicatieve taaltaken: situaties uit dagelijkse leven zoals het invullen van een
formulier, het voeren van een gesprek, het schrijven van een briefje.
Interactief taalonderwijs stelt net zoals heel wat van de voorgaande visies op taalonderwijs het belang va communicatie
voorop. Bouwt verder op de manier waarop kinderen taal verwerven: op een natuurlijke manier, in interactie met
anderen.
DE KINDEREN
Zill De harmonische ontwikkeling van elke leerling staat voorop
Hoofd, hart en handen. Er wordt geïnvesteerd om leerlingen zelfredzaam en gelukkig te laten functioneren in de hen
omringende wereld. De leraar is hierbij als gids.
AANLEG EN ONTWIKKELING
Taalvaardigheid wordt gestimuleerd door wat kinderen doen, ervaren en spelen. Heeft invloed op de omgang met
gevoelens. Via taal leren kinderen benoemen, ordenen, structureren.
We leren ze zo veel mogelijk een correcte standaardtaal aan, met respect voor de eigenheid van elk kind.
KINDEREN EN LEREN
Het is van belang na te denken over een krachtige, stimulerende leeromgeving
Zill
Een pleidooi om ruimte te laten voor het spontaan leren, het leren van elkaar, met de leerkracht als gids.
KINDEREN MET VERSCHILLENDE TAALONTWIKKELING
Zorgverbreding en aandacht voor de zwakken staat centraal. Taalbedreigde kinderen verdienen onze voortdurende
aandacht.
P agin a |3
, ANDERSTALIGE KINDEREN
Zorgverbreding, helpt allochtone kinderen over taal-en communicatiedrempels.
DE TAAL VAN DE KINDEREN EN DE TAAL VAN DE SCHOOL
Het blijft de opdracht van de school om kinderen expliciet te leren verwoorden wat ze willen zeggen. Maar hierin mag je
de moedertaal niet afkeuren, want dan raak je hem/haar in zijn intieme verbondenheid met zijn familie.
DE LEEROMGEVING
De leraar heeft als taak een krachtige leeromgeving te creëren.
Die krachtige leeromgeving is:
- constructief
- cumulatief
- context- gebonden
- coöperatief
- doelgericht
- zelfgestuurd
ICT kan hierin een geschikt instrument zijn voor ‘constructieve leerprocessen.’
DE LEERKRACHTEN
De leerkracht creëert de krachtige leeromgeving en is er zelf een deel van.
LEERKRACHTEN EVALUEREN
PROCESGERICHT EVALUEREN
Samen uitzoeken hoe de kinderen de kwaliteit van hun leertaken kunnen verhogen en welke kennisstructuren,
procedures en benaderingswijzen ze daarvoor kunnen gebruiken.
AANDACHT VOOR DOELEN VAN HOGERE ORDE
Flexibel aanwenden van strategieën in open, realistische situaties en de integratie van attitudes. In de praktijk is het
verwerven van deze doelen van hogere orde vaak moeilijk te achterhalen met strikte procedures.
AANDACHT VOOR DYNAMISCHE-AFFECTIEVE EFFECTEN
Het komt erop aan voldoende gewicht te geen aan zaken die echt belangrijk zijn opdat kinderen ook hun aandacht
nuttig en efficiënt besteden aan die elementen.
- taken evalueren die zinvol zijn, realistische situaties
- werken aan positief zelfbeeld
gelijke tred houden met vorderingen
bieden hoe leerlingen kunnen verbeteren met behulp van concrete aanwijzingen
waarderen voor de stappen die ze zetten
geen confrontatie door te vergelijken en te benadrukken wat ze nog niet kunnen
- Een positieve, geruststellende aanpak begeleidt de kinderen met geduld, discrete verbetering, tolerantie en begrip
voor hun taalontwikkeling.
P agin a |4
