Samenvatting abdomen: nucleaire geneeskunde
Moleculaire beeldvorming van het GI-stelsel
1. Bepaling van de maagontleding
1.1. Principe
- Eet een proefmaaltijd die gemerkt is met een RF
- Snelheid bepalen waarmee de maag zich leegt
- Regelà vaste proefmaaltijd
- Op indicatieà vloeibare proefmaaltijd toevoegen
- Anatomie van de maag verdeeld in 3 delen:
- Fundus
- Corpus
- Antrum
- Fysiologisch maag verdeeld in 2 delen:
- Proximale maagà reservoir voor vast + vloeibaar voedsel & controleert de
maagontlediging van vloeibaar voedsel
- Distale maagà contraheert waardoor voedsel wordt fijngemalen + gemengd met
maagsecretie
- Snelheid maagontlediging is afhankelijk van:
- Vorm
- Volume Van de maaltijd
- Samenstelling
- Calorische waarde
- !! Standaardisatie van de proefmaaltijd= cruciaal!!
- Ontlediging fases:
- (1) Pre-ontledigingsfase= lag phase
- Voedsel verwerkt alvorens de echte ontlediging begint
- (2) Lineaire ontledigingsfase
- 10-15Vloeibare proefmaaltijd verloopt mono-exponentieel
- Naarmate voedingswaarde toeneemt van de maaltijdà gaat meer lineair verlopen
- Samenvoegen van vaste+ vloeibare proefmaaltijdà vertragend effect op de
maagontlediging van vloeibare maaltijd
- Vloeibare maaltijd verloopt snellerà geen verwerking van voedsel nodig
1.2. Indicaties
- Verdenking maagontledigingsstoornis (vertraagd, versneld, veranderd patroon)
- Bovenbuik klachten bij pt met gekende patho waar maagontledigingsstoornissen kunnen
optredenà DM
- Bovenbuikklachten na maagchirurgie
- Ernstige gastro-oesofagale reflux
- Patiënten met functionele dyspepsie
- Patiënten met ernstige obstipatie
- Bovenbuikklachten bij chronisch gebruik van geneesmiddelen met motiliteit remmende
nevenwerkingen
,1.3. Radiofarmacon
- Vaste-fase voedsel: Tc-99m, gemengd in pannenkoek of boterham met omelet/ pap
- 10-15 MBq
- Vloeibare maaltijdcomponent: 111In-DTPA of Tc-99m, gemend met glucose water/ appelsiensap
- 111In-DTPA: 4 MBq
- Tc-99m: 74-110 MBq
1.4. Patiëntenvoorbereiding
- Min. 8u voor OZ nuchter blijven
- Medicatie die motiliteit van maagdarmkanaal beïnvloedt à 3 dagen voor OZ staken
- Diabetespatiënten:
- ’S morgens zo vroeg mogelijk
- OZ na toediening van dosis insuline
- Hyperglycemie kan gastroparese veroorzakenà bloedsuikerwaarden aan begin van OZ
bepalen!!
1.5. Uitvoering onderzoek
- Sequentiële scan of dynamische scan (à dynamische= vnl bij vloeibare maaltijd)
- Sequentiële= meer patiënt vriendelijk
- Maagontledigingscurve kan mbv een fit betrouwbaar worden gereconstruereerd
- Correctie voor de verandering in diepteligging van de proefmaaltijd tijdens de meting= noodzakelijk:
- Fundus ligt meer naar posterior
- Antrum meer naar anterior ih lichaam
§ Dubbekopscamera gebruiken
§ Opeenvolgend in ANT en POST een acquisitie maken en een geometrisch
gemiddelde berekenen
- Vast en vloeibaar samen= dual-isotope studie
1.5.1. Sequentiële statische scan
- Pt eet de proefmaaltijd binnen 5min op
- Slokje waterà resten van RF uit slokdarm wegspoelen
- Onmiddellijk na eten= acquistie starten
- Elke 10-15 min een acquisitie maken, dit tot 120 min na de maaltijd
- ROI rond maag tekenenà ROI van eerste opname dient alle activiteit te bevatten
- Na correctie voor RF verval en attenuatieà tijdsactiviteitscurve genereren
- De lag-phase, halveringstijd en ontledigingssnelheid worden bepaald
1.5.2. Wat bij diabetespatiënten?
- Belangrijk dat glycemie onder controle is!
- Een hoge bloedsuikerwaarde beïnvloedt de maagontlediging nadelig
- Kennis van hyperglycemie op moment van maagontledigingsscintigrafie is een belangrijk
gegeven in de interpretatie van de resultaten
1.6. Relatie tov andere diagnostische methoden
- Röntgenonderzoek:
- +: Lokale motiliteitsstoornissen en anatomiesche afwijkingen beoordelen
- - : Betrouwbare maagontledigingscurve enkel te verkrijgen door onaanvaardbaar hoge
stralingsdosis te geven
- Echografie:
- + : Geen stralingsbelasting
- - : Kan alleen met vloeistoffen gedaan wordenà onnauwkeurige kwantificatie
- Indirecte methoden:
- + : Geen stralingsbelasting, redelijk betrouwbare meting
- - : Alleen geschikt voor vloeistoffen en geen naukeurige info over ‘lag-phase’
, 2. Opsporen van bloedingen in het GI-stelsel
2.1. Inleiding
Gastro-intestinale hemorragieën Alle vormen van bloedingen in het mag-darmstelsel, van
de mond tot rectum
Occults of chronische GI bloedingen Bloeding niet duidelijk voor patiënt
Acute GI bloedingen Zichtbaar bloeden in de vorm van hemathesis, melena of
hematochezia
Hoge GI- bloedingen Maagzweren
Slokdarmspataders
Lage GI-bloedingen Aambeien
Kanker
Infecteuze darmziektes
- Hoge GI-bloeding komt vaker voor dan een lage GI-bloeding
- Overlijdenspercentage bij GI bloedingen= 5-30%
2.2. GI bloedingsscintigrafie (GIBS)
- Niet-invasief OZ
- Patiënten met verdenking gastro-intestinale bloedingen
- Actieve bloeding
- Lokalisatie bloeding
- Inschatten bloedingsvolume (prognose)
- Klinische symptomen en laboratoriumindicatoren voor GI Bloedingen zijn vaak onbetrouwbaar en
misleidend
- Vertraging tussen begin bloeding en symptomen (Vb: Melena)
- Afname hematocriet ➔ loopt achter op bloeding (bloeding kan al uren gestopt zijn)
- GIBS: continue monitorring mogelijk: ↑ detectie intermittente bloedingen
- Vereist geen voorbereiding van de patiënt (niet nuchter)
- Goed verdragen, zelfs bij patiënten die acuut ziek zijn
2.2.1.Pricipe
- Radiofarmacon dat lang in de bloedbaan blijft:
- 99mTc-gelabelde rode bloedcellen
- 99mTc gelabeld humaan albumine
- Voordeel: tracers blijven lang genoeg in het intravasculaire compartiment om een
aanwijsbare accumulatie van de tracer op te bouwen
- 111 In-gelabelde autologe erytrocyten
- Langere halveringstijdàpatiënt gedurende meerdere dagen onderzoeken
- Tot 24 uur na tracerinjectie àop meerdere tijdspunten planaire opnames van het abdomen
- Focus van bloeding gevisualiseerdàaanvullende SPECT/CT (accurate lokalisatie)
Moleculaire beeldvorming van het GI-stelsel
1. Bepaling van de maagontleding
1.1. Principe
- Eet een proefmaaltijd die gemerkt is met een RF
- Snelheid bepalen waarmee de maag zich leegt
- Regelà vaste proefmaaltijd
- Op indicatieà vloeibare proefmaaltijd toevoegen
- Anatomie van de maag verdeeld in 3 delen:
- Fundus
- Corpus
- Antrum
- Fysiologisch maag verdeeld in 2 delen:
- Proximale maagà reservoir voor vast + vloeibaar voedsel & controleert de
maagontlediging van vloeibaar voedsel
- Distale maagà contraheert waardoor voedsel wordt fijngemalen + gemengd met
maagsecretie
- Snelheid maagontlediging is afhankelijk van:
- Vorm
- Volume Van de maaltijd
- Samenstelling
- Calorische waarde
- !! Standaardisatie van de proefmaaltijd= cruciaal!!
- Ontlediging fases:
- (1) Pre-ontledigingsfase= lag phase
- Voedsel verwerkt alvorens de echte ontlediging begint
- (2) Lineaire ontledigingsfase
- 10-15Vloeibare proefmaaltijd verloopt mono-exponentieel
- Naarmate voedingswaarde toeneemt van de maaltijdà gaat meer lineair verlopen
- Samenvoegen van vaste+ vloeibare proefmaaltijdà vertragend effect op de
maagontlediging van vloeibare maaltijd
- Vloeibare maaltijd verloopt snellerà geen verwerking van voedsel nodig
1.2. Indicaties
- Verdenking maagontledigingsstoornis (vertraagd, versneld, veranderd patroon)
- Bovenbuik klachten bij pt met gekende patho waar maagontledigingsstoornissen kunnen
optredenà DM
- Bovenbuikklachten na maagchirurgie
- Ernstige gastro-oesofagale reflux
- Patiënten met functionele dyspepsie
- Patiënten met ernstige obstipatie
- Bovenbuikklachten bij chronisch gebruik van geneesmiddelen met motiliteit remmende
nevenwerkingen
,1.3. Radiofarmacon
- Vaste-fase voedsel: Tc-99m, gemengd in pannenkoek of boterham met omelet/ pap
- 10-15 MBq
- Vloeibare maaltijdcomponent: 111In-DTPA of Tc-99m, gemend met glucose water/ appelsiensap
- 111In-DTPA: 4 MBq
- Tc-99m: 74-110 MBq
1.4. Patiëntenvoorbereiding
- Min. 8u voor OZ nuchter blijven
- Medicatie die motiliteit van maagdarmkanaal beïnvloedt à 3 dagen voor OZ staken
- Diabetespatiënten:
- ’S morgens zo vroeg mogelijk
- OZ na toediening van dosis insuline
- Hyperglycemie kan gastroparese veroorzakenà bloedsuikerwaarden aan begin van OZ
bepalen!!
1.5. Uitvoering onderzoek
- Sequentiële scan of dynamische scan (à dynamische= vnl bij vloeibare maaltijd)
- Sequentiële= meer patiënt vriendelijk
- Maagontledigingscurve kan mbv een fit betrouwbaar worden gereconstruereerd
- Correctie voor de verandering in diepteligging van de proefmaaltijd tijdens de meting= noodzakelijk:
- Fundus ligt meer naar posterior
- Antrum meer naar anterior ih lichaam
§ Dubbekopscamera gebruiken
§ Opeenvolgend in ANT en POST een acquisitie maken en een geometrisch
gemiddelde berekenen
- Vast en vloeibaar samen= dual-isotope studie
1.5.1. Sequentiële statische scan
- Pt eet de proefmaaltijd binnen 5min op
- Slokje waterà resten van RF uit slokdarm wegspoelen
- Onmiddellijk na eten= acquistie starten
- Elke 10-15 min een acquisitie maken, dit tot 120 min na de maaltijd
- ROI rond maag tekenenà ROI van eerste opname dient alle activiteit te bevatten
- Na correctie voor RF verval en attenuatieà tijdsactiviteitscurve genereren
- De lag-phase, halveringstijd en ontledigingssnelheid worden bepaald
1.5.2. Wat bij diabetespatiënten?
- Belangrijk dat glycemie onder controle is!
- Een hoge bloedsuikerwaarde beïnvloedt de maagontlediging nadelig
- Kennis van hyperglycemie op moment van maagontledigingsscintigrafie is een belangrijk
gegeven in de interpretatie van de resultaten
1.6. Relatie tov andere diagnostische methoden
- Röntgenonderzoek:
- +: Lokale motiliteitsstoornissen en anatomiesche afwijkingen beoordelen
- - : Betrouwbare maagontledigingscurve enkel te verkrijgen door onaanvaardbaar hoge
stralingsdosis te geven
- Echografie:
- + : Geen stralingsbelasting
- - : Kan alleen met vloeistoffen gedaan wordenà onnauwkeurige kwantificatie
- Indirecte methoden:
- + : Geen stralingsbelasting, redelijk betrouwbare meting
- - : Alleen geschikt voor vloeistoffen en geen naukeurige info over ‘lag-phase’
, 2. Opsporen van bloedingen in het GI-stelsel
2.1. Inleiding
Gastro-intestinale hemorragieën Alle vormen van bloedingen in het mag-darmstelsel, van
de mond tot rectum
Occults of chronische GI bloedingen Bloeding niet duidelijk voor patiënt
Acute GI bloedingen Zichtbaar bloeden in de vorm van hemathesis, melena of
hematochezia
Hoge GI- bloedingen Maagzweren
Slokdarmspataders
Lage GI-bloedingen Aambeien
Kanker
Infecteuze darmziektes
- Hoge GI-bloeding komt vaker voor dan een lage GI-bloeding
- Overlijdenspercentage bij GI bloedingen= 5-30%
2.2. GI bloedingsscintigrafie (GIBS)
- Niet-invasief OZ
- Patiënten met verdenking gastro-intestinale bloedingen
- Actieve bloeding
- Lokalisatie bloeding
- Inschatten bloedingsvolume (prognose)
- Klinische symptomen en laboratoriumindicatoren voor GI Bloedingen zijn vaak onbetrouwbaar en
misleidend
- Vertraging tussen begin bloeding en symptomen (Vb: Melena)
- Afname hematocriet ➔ loopt achter op bloeding (bloeding kan al uren gestopt zijn)
- GIBS: continue monitorring mogelijk: ↑ detectie intermittente bloedingen
- Vereist geen voorbereiding van de patiënt (niet nuchter)
- Goed verdragen, zelfs bij patiënten die acuut ziek zijn
2.2.1.Pricipe
- Radiofarmacon dat lang in de bloedbaan blijft:
- 99mTc-gelabelde rode bloedcellen
- 99mTc gelabeld humaan albumine
- Voordeel: tracers blijven lang genoeg in het intravasculaire compartiment om een
aanwijsbare accumulatie van de tracer op te bouwen
- 111 In-gelabelde autologe erytrocyten
- Langere halveringstijdàpatiënt gedurende meerdere dagen onderzoeken
- Tot 24 uur na tracerinjectie àop meerdere tijdspunten planaire opnames van het abdomen
- Focus van bloeding gevisualiseerdàaanvullende SPECT/CT (accurate lokalisatie)
