Samenvatting deel 19 Biochemie 2 (1044FBDFAR)

Biochemie II: metabolisme
Deel 19: Metabolisme van lipiden
1. Lipiden in het groter metabolisch plaatje
1.1 Lipiden bevatten een grote fysiologische rol
Fysiologische rol vetzuren
 Brandstofmoleculen die geoxideerd kunnen worden om ATP te genereren
 Opslag als triglyceriden
 Bouwstenen van membraanlipiden (fosfolipiden, glycolipiden)
 Veel eiwitten zijn gemodifieerd door covalent gebonden vetzuren  target voor
membraantransport (zie hoofdstuk 6)
 Afgeleiden van vetzuren dienen als hormonen en intracellulaire boodschappers (HFDST 15)




1.2 Vertering, mobilisatie en transport van lipiden hebben de
actie van lipoproteïnen nodig
Eigenschappen lipiden
 Niet wateroplosbaar
 Speciaal transport nodig:
- Lipiden worden gedragen in plasma lipoproteïnen in bloedplasma
- Lipoproteïnen = macromoleculaire complexen van specifieke carriereiwitten =
apolipoproteïnen en verschillende combinaties van lipiden
- Apolipoproteïnen zorgen voor transport van lipoproteïnen naar specifieke weefsel of
werven specifieke enzymen aan
 Verschillende combinaties van lipiden en eiwitten produceren lipoproteïne partikels van
verschillende dichtheden

Vertering
 De meeste voedingslipiden worden ingenomen in de vorm van triacylglycerolen (90% van alle
voedingslipiden)
 Om verteerd en geabsorbeerd te worden, moeten lipiden worden omgezet van onoplosbare
macroscopische vetdeeltjes in fijn verdeelde microscopische micellen




1

,Galzouten:
 Amfipatische moleculen die fungeren als detergenten
 Zetten vetten om in gemengde micellen van galzouten en triacylglycerolen
 In deze micellen zijn de triglyceriden beschikbaar voor lipasen (gesecreteerd door pancreas)
 FA (vetzuren) en MAG (monoacylglycerolen) diffunderen in intestinale mucosa
 Worden geconverteerd tot TAG en worden verpakt in chylomicronen (bevatten 85% TAG)

Reactie vertering van lipiden:
Reactie 1: omzetting van triacylglycerol (TAG) naar diacylglycerol (DAG)
 darmlumen




Reactie 2: omzetting van diacylglycerol (DAG) naar monoacylglycerol (MAG)
 darmlumen




Chylomicronen:
 Bewegen terug in het intestinaal lumen
 Worden verder vervoerd naar het lymfesysteem
 Gaan van daar uit naar bloed  transport naar spieren, vet en melkproducerende weefsels

Lipoproteïne lipase:
 Extracellulair enzym
 Herkennen apolipoproteïnen van chylomicronen
 FA en glycerol wordt opgenomen door cellen in het weefsel waar ze nodig zijn via specifieke
transporters (zie HFDST 14)

2

, - Spierweefsel:
o FA en glycerol wordt geoxideerd voor energie
o FA  95%
o Glycerol 5%
- Vetweefsel:
o FA en glycerol worden opnieuw veresterd  vorming triacylglycerol
o Worden opgeslagen als vetdruppels
- De lege chylomicronen keren terug naar de lever  afbraak door lysosomen




Afbraak van lipiden in chylomicronen: lipoproteïn lipasen centracellulair:
Reactie 1: omzetting van triacylglycerol (TAG) naar diacylglycerol (DAG)
 bloedbaan




3

, Reactie 2: omzetting van diacylglycerol (DAG) naar monoacylglycerol (MAG)
 bloedbaan




Reactie 3: omzetting van monoacylglycerol (MAG) naar glycerol
 bloedbaan




Transport
 = Exogene pathway
 Wanneer het dieet meer cholesterol en FA bevat dan nodig als brandstof of precursoren voor
andere moleculen  gebruik van de exogene pathway
 Overmaat aan FA wordt geabsorbeerd in de lever  verpakking in VLDL’s (inhoud: 50% TAG)

VLDL’s:
 Worden herkend door vetweefsel
 TAG van VLDL’s worden afgebroken door lipoproteïnen tot FA en glycerol
 FA en glycerol worden opgenomen door vetcellen in bepaald weefsel via specifieke
transporters:
- Worden opnieuw verersterd tot TAG
- Opslag als vetdruppels

Cholesterol
 Door het verlies van TAG door de VLDL's worden deze omgezet in LDL's (inhoud: 10% TAG;
45% cholesterol)
 LDL's vervoeren cholesterol naar weefsels van de lever, die LDL-receptoren bevatten die
bemiddelen bij de opname van LDL (en dus cholesterol opnemen)
 Overtollige LDL's keren terug naar de lever  recyclage (levercellen bevatten ook LDL-
receptoren)

4