College 1: Wat is Psychotherapie
Artikel 1: Over Psychotherapie
Psychotherapie is een systematische interventie met psychologische middelen
voor psychische gezondheidsproblemen. Het doel van psychotherapie is mensen
te helpen autonoom beter met de uitdagingen in hun dagelijks leven om te gaan.
Psychotherapie is een collaboratieve onderneming van een zorgvrager en een
hiervoor opgeleide professional, om de doelen van de cliënt te realiseren of de
stress die ermee gepaard gaat te verminderen. In essentie gaat het bij
psychotherapie om de ontwikkeling van vaardigheden die de psychische
weerbaarheid vergroten.
Psychotherapie heeft impliciet twee belangrijke onderliggende uitgangspunten.
Ten eerste engageert de cliënt zich vrijwillig in de psychotherapie. Ten tweede
accepteert de cliënt dat, wat ook de problemen zijn, de psychotherapie zich richt
op de verandering van de eigen attitude: ‘Ik moet veranderen om met de
(stressvolle) omgeving om te gaan.’ om eigen keuzen te maken en psychische
weerbaarheid te vergroten. Dit sluit niet uit dat, door veranderd eigen beleven en
handelen, de bejegening door de omgeving beïnvloed wordt.
In de meest generieke vorm gebruikt de psychotherapeut principes om tot
verandering te komen die transparant zijn en ook door anderen (de ‘buurvrouw’)
gebruikt zouden kunnen worden. Psychologie is immers de wetenschap van
normaal gedrag, gevoelens en gedachten. De psychotherapeut zal een principe dat
in het publieke domein gedeeld wordt, op een dusdanig systematische wijze
gebruiken dat het nu wel tot verandering leidt.
De aard van psychische problemen en het feit dat succesvolle interventies gebruik
maken van kennis die breed in de bevolking beschikbaar is (of op termijn
beschikbaar worden), maken het noodzakelijk om de psychotherapie en haar
context te ritualiseren. We moeten ons realiseren wat de bottom line is:
psychotherapie is een metaforische ritualisering. En het zou onze
professionaliteit ten goede komen, als we dat als psychotherapeuten niet steeds
weer vergeten en als gevolg hiervan onze gecreëerde metaforen als werkelijkheden
beschouwen. De verleiding daartoe is groot bij de professional. We gaan ons werk
mystificeren en de noodzakelijke deskundigheid als exclusief definiëren. De
literatuur over evidence-based behandelingen en de protocollering in de ggz
dragen bij aan deze mythe.
Wat wil je met psychotherapie bereiken? Het meest algemeen geaccepteerde
heuristische model van psychopathologie is het kwetsbaarheid-stressmodel.
Hierin wordt de kwetsbaarheid bepaald door genetische invloeden en
, opgebouwde gevoeligheden. Omstandigheden kunnen de draagkracht uitdagen
(stress) en tot disadaptatie leiden.
Recentelijk is voorgesteld gezondheid dynamisch te herdefiniëren, als ‘in staat zijn
eigen doelen te realiseren’. stelt de ontwikkeling van weerbaarheid boven het
leren omgaan met kwetsbaarheden. Het doel van een succesvolle behandeling
verschuift hiermee van een absolute norm (genezen) naar een relatief (en good
enough) behandelresultaat.
De meeste vormen van psychopathologie (zoals bepaald in de DSM-5) zijn
kwetsbaarheidsdiagnosen. Als gevolg hiervan kan men wel minder last hebben
van een psychose of een depressie, maar ‘geneest’ men hiermee niet van het
ziektebeeld; men blijft risicodrager.
Weerbaarheid wordt niet opgebouwd in een enkele interventie, maar heeft baat bij
een gefaseerd proces over de tijd. Dit proces is niet lineair - van kwetsbaar
(slecht) naar weerbaar (goed) - maar doorloopt een aantal fasen. Deze fasen
zijn: versnellingen, vertragingen, stagnaties, herstellen, hervallen of een dip(je).
Periodes van stagnatie kunnen groeimomenten zijn (een incubatietijd) en leiden
naar kantelmomenten (tipping points) voor al dan niet versnelde verbetering of
groei. Dit proces moet door de hulpverlening gefaciliteerd worden, maar is ook
gebaat bij periodes zonder therapeutische bemoeienis (moratoria). Uiteindelijk is
het doel van hulpverlening de autonomie te bevorderen.
Te veel zorg creëert iatrogene afhankelijkheid. Te weinig, onnodig lijden.
Optimale zorg vraagt fasegerichte afwisseling. Maar dat is niet evidence-
based. Professionalisering betekent dat hulpverleners vaker gaan werken
volgens evidence-based richtlijnen. En deze schrijven gestandaardiseerde
interventies voor.
Er is heel wat wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de waarde van klinische
inschattingen. Het eindoordeel is steeds dat deze door allerlei factoren worden
beïnvloed, waardoor beslissingen suboptimaal zijn. Het lijkt dus ook vanuit dat
gezichtspunt een veilige strategie om je cliënten volgens evidence-
based richtlijnen te behandelen. Maar er zijn ook veel redenen om aan te nemen
dat de wetenschappelijke inzichten niet op jouw patiënten van toepassing zijn. En
dus is het best mogelijk dat de gemiddeld beste therapie voor geen enkele
individuele patiënt de beste keuze is en er steeds een optimalere interventie
aangeboden kan worden.
Opent dat de weg voor willekeur? Er is een tussenweg tussen gut feeling-klinische
beslissingen en zombiebehandelingen, voorgeschreven door de evidence-
based praktijk. In deze tussenweg creëert de therapeut de noodzakelijke
evidentie om zijn handelen te toetsen en, op basis hiervan, te besluiten of het
therapeutisch proces - op de goede weg is of bijgestuurd moet worden. Idealiter is
dat een collaboratief proces tussen hulpverlener en cliënt. Door de cliënt er beter
bij te betrekken, optimaliseer je ook de non-specifieke therapiefactoren. Optimale
therapie is niet gebaseerd op een prediagnostiek die met chirurgische precisie de
Artikel 1: Over Psychotherapie
Psychotherapie is een systematische interventie met psychologische middelen
voor psychische gezondheidsproblemen. Het doel van psychotherapie is mensen
te helpen autonoom beter met de uitdagingen in hun dagelijks leven om te gaan.
Psychotherapie is een collaboratieve onderneming van een zorgvrager en een
hiervoor opgeleide professional, om de doelen van de cliënt te realiseren of de
stress die ermee gepaard gaat te verminderen. In essentie gaat het bij
psychotherapie om de ontwikkeling van vaardigheden die de psychische
weerbaarheid vergroten.
Psychotherapie heeft impliciet twee belangrijke onderliggende uitgangspunten.
Ten eerste engageert de cliënt zich vrijwillig in de psychotherapie. Ten tweede
accepteert de cliënt dat, wat ook de problemen zijn, de psychotherapie zich richt
op de verandering van de eigen attitude: ‘Ik moet veranderen om met de
(stressvolle) omgeving om te gaan.’ om eigen keuzen te maken en psychische
weerbaarheid te vergroten. Dit sluit niet uit dat, door veranderd eigen beleven en
handelen, de bejegening door de omgeving beïnvloed wordt.
In de meest generieke vorm gebruikt de psychotherapeut principes om tot
verandering te komen die transparant zijn en ook door anderen (de ‘buurvrouw’)
gebruikt zouden kunnen worden. Psychologie is immers de wetenschap van
normaal gedrag, gevoelens en gedachten. De psychotherapeut zal een principe dat
in het publieke domein gedeeld wordt, op een dusdanig systematische wijze
gebruiken dat het nu wel tot verandering leidt.
De aard van psychische problemen en het feit dat succesvolle interventies gebruik
maken van kennis die breed in de bevolking beschikbaar is (of op termijn
beschikbaar worden), maken het noodzakelijk om de psychotherapie en haar
context te ritualiseren. We moeten ons realiseren wat de bottom line is:
psychotherapie is een metaforische ritualisering. En het zou onze
professionaliteit ten goede komen, als we dat als psychotherapeuten niet steeds
weer vergeten en als gevolg hiervan onze gecreëerde metaforen als werkelijkheden
beschouwen. De verleiding daartoe is groot bij de professional. We gaan ons werk
mystificeren en de noodzakelijke deskundigheid als exclusief definiëren. De
literatuur over evidence-based behandelingen en de protocollering in de ggz
dragen bij aan deze mythe.
Wat wil je met psychotherapie bereiken? Het meest algemeen geaccepteerde
heuristische model van psychopathologie is het kwetsbaarheid-stressmodel.
Hierin wordt de kwetsbaarheid bepaald door genetische invloeden en
, opgebouwde gevoeligheden. Omstandigheden kunnen de draagkracht uitdagen
(stress) en tot disadaptatie leiden.
Recentelijk is voorgesteld gezondheid dynamisch te herdefiniëren, als ‘in staat zijn
eigen doelen te realiseren’. stelt de ontwikkeling van weerbaarheid boven het
leren omgaan met kwetsbaarheden. Het doel van een succesvolle behandeling
verschuift hiermee van een absolute norm (genezen) naar een relatief (en good
enough) behandelresultaat.
De meeste vormen van psychopathologie (zoals bepaald in de DSM-5) zijn
kwetsbaarheidsdiagnosen. Als gevolg hiervan kan men wel minder last hebben
van een psychose of een depressie, maar ‘geneest’ men hiermee niet van het
ziektebeeld; men blijft risicodrager.
Weerbaarheid wordt niet opgebouwd in een enkele interventie, maar heeft baat bij
een gefaseerd proces over de tijd. Dit proces is niet lineair - van kwetsbaar
(slecht) naar weerbaar (goed) - maar doorloopt een aantal fasen. Deze fasen
zijn: versnellingen, vertragingen, stagnaties, herstellen, hervallen of een dip(je).
Periodes van stagnatie kunnen groeimomenten zijn (een incubatietijd) en leiden
naar kantelmomenten (tipping points) voor al dan niet versnelde verbetering of
groei. Dit proces moet door de hulpverlening gefaciliteerd worden, maar is ook
gebaat bij periodes zonder therapeutische bemoeienis (moratoria). Uiteindelijk is
het doel van hulpverlening de autonomie te bevorderen.
Te veel zorg creëert iatrogene afhankelijkheid. Te weinig, onnodig lijden.
Optimale zorg vraagt fasegerichte afwisseling. Maar dat is niet evidence-
based. Professionalisering betekent dat hulpverleners vaker gaan werken
volgens evidence-based richtlijnen. En deze schrijven gestandaardiseerde
interventies voor.
Er is heel wat wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de waarde van klinische
inschattingen. Het eindoordeel is steeds dat deze door allerlei factoren worden
beïnvloed, waardoor beslissingen suboptimaal zijn. Het lijkt dus ook vanuit dat
gezichtspunt een veilige strategie om je cliënten volgens evidence-
based richtlijnen te behandelen. Maar er zijn ook veel redenen om aan te nemen
dat de wetenschappelijke inzichten niet op jouw patiënten van toepassing zijn. En
dus is het best mogelijk dat de gemiddeld beste therapie voor geen enkele
individuele patiënt de beste keuze is en er steeds een optimalere interventie
aangeboden kan worden.
Opent dat de weg voor willekeur? Er is een tussenweg tussen gut feeling-klinische
beslissingen en zombiebehandelingen, voorgeschreven door de evidence-
based praktijk. In deze tussenweg creëert de therapeut de noodzakelijke
evidentie om zijn handelen te toetsen en, op basis hiervan, te besluiten of het
therapeutisch proces - op de goede weg is of bijgestuurd moet worden. Idealiter is
dat een collaboratief proces tussen hulpverlener en cliënt. Door de cliënt er beter
bij te betrekken, optimaliseer je ook de non-specifieke therapiefactoren. Optimale
therapie is niet gebaseerd op een prediagnostiek die met chirurgische precisie de
