1. Managementcontrole
Het betreft het vertalen van vooropgestelde doelstellingen naar concrete actieplannen en opzetten van
systeem dat toelaat resultaten op te volgen
= informatiesystemen die management toelaten:
- Te bepalen of doelstellingen gerealiseerd werden
- Gedrag van de werknemers te sturen
Een managementcontrolesysteem bestaat uit een reeks van controlemechanismen
2. De bouwstenen
Om gedrag personeelsleden te sturen doelstellingen onderneming, kan topmanagement gebruik maken van:
- Actie- en gedragscontroles
- Resultaatscontroles
- Personeels-, culturele- en sociale controles
Managementcontrolesysteem bevat meestal een mix
2.1. Actie- en gedragscontrole
Gericht op het sturen van de handelingen van werknemers via uitgewerkte geschreven
procedures/specifieke gedragscodes
=> preventief als reactief van aard
=> vooral formele controlesystemen
1. Ongewenst gedrag verbieden/verhinderen bv. Toegangscodes, administratieve procedures
2. Op voorhand toestemming vragen
3. Uitgeschreven procedures
2.2. Culturele, sociale en personeelscontrole
Hebben betrekking op de ongeschreven richtlijnen van de organisatie, vloeien steeds voort uit de
organisatiecultuur (waarden en normen)
=> vooral informele controlesystemen
1. Personeelscontrole
Selectie, Training, Job design, Self-monitoring
2. Culturele en sociale controles
Gedragscode, Groepsbeloningen, Rotatie functies, Fysische organisatie, Houding aan de top
2.3. Resultaatscontrole
Topmanagement stelt een te behalen resultaat voorop
=> in financiële of niet-financiële termen
=> vooral formele controlesystemen
=> specifieke resultaten worden gemeten en vergeleken met het vooropgestelde resultaat
1. Financiële controle
Financiële targets als rentabiliteit, rotatie van de voorraad
2. Operationele controle
Doorlooptijd van de productie, te behalen marktaandeel
2.4. Control Tightness versus Looseness
Strikte controles (tight controlls)
Voorziet in beloning wnr gedrag strikt wordt opgevolgd op vooropgestelde resultaat werd behaald
Lossere controles (control looseness)
Afwijking tussen de vooropgestelde standaarden mbt het gedrag/ het resultaat wordt getolereerd
Deze controles komen voor bij alle 3 controlemechanismen
, 2.5. Het beloningssysteem als onderdeel van managementcontrole
2.5.1.Monetaire versus niet-monetaire beloningen en sancties
2.5.2.Kenmerken
- Duidelijk en motiverend (of afschrikwekkend voor sancties)
- Individueel en groep
- Elementen: percentages, grenzen en bonus
2.5.3.Controleerbaarheid en beloning
= onderscheid tussen elementen onder controle en niet beïnvloedbaar of onder controle, dit kan door:
- Organisatiestructuur (centraal of decentraal)
- Economische en competitieve factoren (extern data, bv prijzen)
- Onvoorziene gebeurtenissen (brand, oorlog)
3. De elementen van resultaatscontrole
1. Financiële resultaatscontrole
Streefcijfers vergelijken met werkelijk gerealiseerde cijfers
o Budgettering
o Financiële controle
2. Niet-financiële resultaatscontrole
3.1. Budgettering
= vertalen van planningsactiviteiten van organisatie in financiële termen (lange termijn en korte termijn)
Operationeel budget
o Opbrengsten
o Kosten (productie, verkoop, distributie, beheer)
o Resultatenrekening
Financieel budget
o Investeringsbudget
o Kasbudget
o Balans
Een budget:
- Vertaalt de activiteiten van onderneming op korte termijn in financiële termen en hoeveelheden
- Is enerzijds gericht op het realiseren van de strategische doelstellingen
- anderzijds houdt het ook rekening met fysieke, menselijke en financiële beperkingen
- kan opgesteld worden voor de hele onderneming (= masterbudget) of voor afzonderlijke afdelingen
Bij het opstellen van het masterbudget vertrekt men meestal vanuit het verkoopsbudget
Het masterbudget betreft voor de gehele onderneming:
- verkoopsbudget
- productiebudget
o materiaalverbruikbudget
o arbeidsbudget (directe arbeid)
o indirecte productiekosten
- marketing- en verkoopkostenbudget
- distributiekostenbudget
- beheers en administratiekostenbudget
- investeringsbudget
- liquiditeitenbudget
- gebudgetteerde balans en resultatenrekening
Het betreft het vertalen van vooropgestelde doelstellingen naar concrete actieplannen en opzetten van
systeem dat toelaat resultaten op te volgen
= informatiesystemen die management toelaten:
- Te bepalen of doelstellingen gerealiseerd werden
- Gedrag van de werknemers te sturen
Een managementcontrolesysteem bestaat uit een reeks van controlemechanismen
2. De bouwstenen
Om gedrag personeelsleden te sturen doelstellingen onderneming, kan topmanagement gebruik maken van:
- Actie- en gedragscontroles
- Resultaatscontroles
- Personeels-, culturele- en sociale controles
Managementcontrolesysteem bevat meestal een mix
2.1. Actie- en gedragscontrole
Gericht op het sturen van de handelingen van werknemers via uitgewerkte geschreven
procedures/specifieke gedragscodes
=> preventief als reactief van aard
=> vooral formele controlesystemen
1. Ongewenst gedrag verbieden/verhinderen bv. Toegangscodes, administratieve procedures
2. Op voorhand toestemming vragen
3. Uitgeschreven procedures
2.2. Culturele, sociale en personeelscontrole
Hebben betrekking op de ongeschreven richtlijnen van de organisatie, vloeien steeds voort uit de
organisatiecultuur (waarden en normen)
=> vooral informele controlesystemen
1. Personeelscontrole
Selectie, Training, Job design, Self-monitoring
2. Culturele en sociale controles
Gedragscode, Groepsbeloningen, Rotatie functies, Fysische organisatie, Houding aan de top
2.3. Resultaatscontrole
Topmanagement stelt een te behalen resultaat voorop
=> in financiële of niet-financiële termen
=> vooral formele controlesystemen
=> specifieke resultaten worden gemeten en vergeleken met het vooropgestelde resultaat
1. Financiële controle
Financiële targets als rentabiliteit, rotatie van de voorraad
2. Operationele controle
Doorlooptijd van de productie, te behalen marktaandeel
2.4. Control Tightness versus Looseness
Strikte controles (tight controlls)
Voorziet in beloning wnr gedrag strikt wordt opgevolgd op vooropgestelde resultaat werd behaald
Lossere controles (control looseness)
Afwijking tussen de vooropgestelde standaarden mbt het gedrag/ het resultaat wordt getolereerd
Deze controles komen voor bij alle 3 controlemechanismen
, 2.5. Het beloningssysteem als onderdeel van managementcontrole
2.5.1.Monetaire versus niet-monetaire beloningen en sancties
2.5.2.Kenmerken
- Duidelijk en motiverend (of afschrikwekkend voor sancties)
- Individueel en groep
- Elementen: percentages, grenzen en bonus
2.5.3.Controleerbaarheid en beloning
= onderscheid tussen elementen onder controle en niet beïnvloedbaar of onder controle, dit kan door:
- Organisatiestructuur (centraal of decentraal)
- Economische en competitieve factoren (extern data, bv prijzen)
- Onvoorziene gebeurtenissen (brand, oorlog)
3. De elementen van resultaatscontrole
1. Financiële resultaatscontrole
Streefcijfers vergelijken met werkelijk gerealiseerde cijfers
o Budgettering
o Financiële controle
2. Niet-financiële resultaatscontrole
3.1. Budgettering
= vertalen van planningsactiviteiten van organisatie in financiële termen (lange termijn en korte termijn)
Operationeel budget
o Opbrengsten
o Kosten (productie, verkoop, distributie, beheer)
o Resultatenrekening
Financieel budget
o Investeringsbudget
o Kasbudget
o Balans
Een budget:
- Vertaalt de activiteiten van onderneming op korte termijn in financiële termen en hoeveelheden
- Is enerzijds gericht op het realiseren van de strategische doelstellingen
- anderzijds houdt het ook rekening met fysieke, menselijke en financiële beperkingen
- kan opgesteld worden voor de hele onderneming (= masterbudget) of voor afzonderlijke afdelingen
Bij het opstellen van het masterbudget vertrekt men meestal vanuit het verkoopsbudget
Het masterbudget betreft voor de gehele onderneming:
- verkoopsbudget
- productiebudget
o materiaalverbruikbudget
o arbeidsbudget (directe arbeid)
o indirecte productiekosten
- marketing- en verkoopkostenbudget
- distributiekostenbudget
- beheers en administratiekostenbudget
- investeringsbudget
- liquiditeitenbudget
- gebudgetteerde balans en resultatenrekening
