Microbiologie
H1: Inleiding
1. Situering
Defenitie
- Microbio bestudeert de micro-organismen
- Micro-organismen = levende wezens die niet met het blote oog
kunnen w waargenomen.
Celtypes
Er bestaan 2 types van cellen:
1. Eukaryoten
o Kern omgeven door membraan
o Dierlijk/plantaardig
o Eencellig of meercellig
2. Prokaryoten
o Kern niet omgeven door membraan
o Bacteriën
o eencellig
Studiedomein
Vroeger organisme ingedeeld in 2 groepen
- Planten
o Autotroof: kan zijn organisch materiaal zelf aanmaken
o Onbeweegelijk
o Cellen hebben celwand
- Dieren
o Heterotroof: moet organisch materiaal ergens anders halen
o Beweegelijk
o Geen celwand
-> bacteriën hebben kenmerk van beiden:
o Beweegelijk
o Celwand
-> nu 5 groepen = 5 ’rijken’
Nomenclatuur
- Geslachtsnaam (genesis): Hoofdletter Escherichia = E.
- Soortnaam (species): kleine letter coli
-> geschreven of getypt ‼‼
Historisch overzicht
Wat ontdekte men wnr
1. Oudheid-middeleeuwen
- Productie van consumptiegoederen vb bier, gist,...
- Ziektes vb pest
2. Generatio spontanea – abiogenese
1
, - Dieren kunnen uit dode stof ontstaan
- Aristoteles:
o vuurvliegjes uit dauw, vlooien en luizen uit zand
- Helmont:
o vat vullen met tarwekorrels en bedekken met vuile was
-> tarwe in muizen transformeren
- Redi:
o Vlees bewaren met doek -> geen maden
o Vlees bewaren met papier -> maden
-> vlees heeft vanbuitenaf iets nodig om maden te krijgen
-> levende org ontstaan niet spontaan maar uit gelijkaardige
org
3. Ontdekking van micro-org en microbio als wetenschap
- Antonie van Leeuwenhoek: uitvinder microscoop
- Needham: opkoken vleesextract -> groei micro-org
- Spallanzani: opkoken vlees, afsluiten -> geen micro groei
- Pouchet: wnr hooi infuseren, opkoken, aflsuiten -> groei
- Louis Pasteur:
o Alomtegenwoordige kiemen
-> verwerping Pouchet
o Fermentatie– anerobiose
-> gistingsproces
o Pasteurisatie:
-> behandelen op hoge temp om voeding lang goed te houden
o Besmettelijke ziektes
- Robert Koch:
o Postulaten
-> # regels om te achterhalen of een bepaalde ziektekiesm de
oorzaak v/e bepaalde ziekte is
o Technieken: Vaste voedingsbodems, petriplaten, ...
o Besmettelijke ziektes
1) Infecterende micro-org moet altijd in zieke individu w
aangetroffen + kunnen geisoleerd w
2) Enting gezond proefdier met infecterend orgaan moet zelfde
ziektebeeld geven
3) Zelfde infecterend orgaan moet opnieuw geisoleerd kunnen w
+ zelfde uitzien als in 1.
- Lister:
o Asceptische heelkunde
-> infecties tijden operaties voorkomen door apparatuur met
fenol-opl te desinfecteren
4. Verdere ontwikkeling
- Medische microbiologie
2
, o Infectieziekten bestrijden door vaccinatie
- Levensmiddelenmicrobiologie
o Doorvoeren beter hygiëne
o Voedselgebonden infecties- en intoxicaties
- Industriële microbiologie
o Bereiding kaas, yoghurt, alcoholfermentatie
- Microbiologie van de bodem, water en lucht
o Stikstof omzetten in stiktstofverbidingen
- Biotechnologie
o Stoffen synthetiseren, transformeren, concentreren,...
- ...
2. Belang van micro-organismen
Omzettingen of reacties zijn zeer belangrijk
Dit is mogelijk dankzij:
- grote verscheidenheid
- groot aantal
Rol:
- nuttig
o melkzuurproductie, levensmiddelen, stikstofcycli
- schadelijk
o bederf
o ziekteverwekkend (pathogeen)
o toxisch (toxines)
Tabellen p12-15
H2: Indeling micro-organismen
Indeling veranderd doorheen de jaren:
- Aristoteles: Toenemende perfectie
- Linnaeus: 3 rijken: planten, dieren, mineralen
3
, - Whittaker: 5 rijken
- Nu indeling obv Fylogenetische classificatie:
= stambomen gebaseerd op gelijkenissen op nucleïnezuurniveau
vergelijkbaar met NZ-sequentie (genen rNA sequencing)
op examen tekenen -> zie notities les 2
1. Eukaryote micro-organismen:
1) Protozoa
- Eencellig zonder celwand
- Fagocytose/pinocytose = heterotroof
o moeten ergens anders voeding vinden
- Indeling obv beweegelijkheid
o Cyste (dormant)
o Trofoziet (actief: heeft staart)
- Verschillende vormen
o Sporozoa = onbeweeglijk
o Amoeben = schijnvoetjes
o Flagellaten = zweepharen
o Ciliaten = trihaaltjes
2) Algen = wieren
- Wel celwand (cellulose)
- Autotroof
o doet aan fotosynthese
- Niet beweegelijk
- Verschillende groepen:
o Groenwieren
o Bruinwieren
o Roodwieren
o Kiezelwieren
o Pantserwieren
o Geselwieren
-Opm:
Euglena = probleemgeval betreft classificatie: kan zowel plant als
dier zijn wegens bladgroen
o Fotosynthese
o Ook heterotroof
3) Fungi
- Wel celwand (chitine)
- Heterotroof
o Geen fotosynthese
- Sporenvormend
- mycotoxines
4
H1: Inleiding
1. Situering
Defenitie
- Microbio bestudeert de micro-organismen
- Micro-organismen = levende wezens die niet met het blote oog
kunnen w waargenomen.
Celtypes
Er bestaan 2 types van cellen:
1. Eukaryoten
o Kern omgeven door membraan
o Dierlijk/plantaardig
o Eencellig of meercellig
2. Prokaryoten
o Kern niet omgeven door membraan
o Bacteriën
o eencellig
Studiedomein
Vroeger organisme ingedeeld in 2 groepen
- Planten
o Autotroof: kan zijn organisch materiaal zelf aanmaken
o Onbeweegelijk
o Cellen hebben celwand
- Dieren
o Heterotroof: moet organisch materiaal ergens anders halen
o Beweegelijk
o Geen celwand
-> bacteriën hebben kenmerk van beiden:
o Beweegelijk
o Celwand
-> nu 5 groepen = 5 ’rijken’
Nomenclatuur
- Geslachtsnaam (genesis): Hoofdletter Escherichia = E.
- Soortnaam (species): kleine letter coli
-> geschreven of getypt ‼‼
Historisch overzicht
Wat ontdekte men wnr
1. Oudheid-middeleeuwen
- Productie van consumptiegoederen vb bier, gist,...
- Ziektes vb pest
2. Generatio spontanea – abiogenese
1
, - Dieren kunnen uit dode stof ontstaan
- Aristoteles:
o vuurvliegjes uit dauw, vlooien en luizen uit zand
- Helmont:
o vat vullen met tarwekorrels en bedekken met vuile was
-> tarwe in muizen transformeren
- Redi:
o Vlees bewaren met doek -> geen maden
o Vlees bewaren met papier -> maden
-> vlees heeft vanbuitenaf iets nodig om maden te krijgen
-> levende org ontstaan niet spontaan maar uit gelijkaardige
org
3. Ontdekking van micro-org en microbio als wetenschap
- Antonie van Leeuwenhoek: uitvinder microscoop
- Needham: opkoken vleesextract -> groei micro-org
- Spallanzani: opkoken vlees, afsluiten -> geen micro groei
- Pouchet: wnr hooi infuseren, opkoken, aflsuiten -> groei
- Louis Pasteur:
o Alomtegenwoordige kiemen
-> verwerping Pouchet
o Fermentatie– anerobiose
-> gistingsproces
o Pasteurisatie:
-> behandelen op hoge temp om voeding lang goed te houden
o Besmettelijke ziektes
- Robert Koch:
o Postulaten
-> # regels om te achterhalen of een bepaalde ziektekiesm de
oorzaak v/e bepaalde ziekte is
o Technieken: Vaste voedingsbodems, petriplaten, ...
o Besmettelijke ziektes
1) Infecterende micro-org moet altijd in zieke individu w
aangetroffen + kunnen geisoleerd w
2) Enting gezond proefdier met infecterend orgaan moet zelfde
ziektebeeld geven
3) Zelfde infecterend orgaan moet opnieuw geisoleerd kunnen w
+ zelfde uitzien als in 1.
- Lister:
o Asceptische heelkunde
-> infecties tijden operaties voorkomen door apparatuur met
fenol-opl te desinfecteren
4. Verdere ontwikkeling
- Medische microbiologie
2
, o Infectieziekten bestrijden door vaccinatie
- Levensmiddelenmicrobiologie
o Doorvoeren beter hygiëne
o Voedselgebonden infecties- en intoxicaties
- Industriële microbiologie
o Bereiding kaas, yoghurt, alcoholfermentatie
- Microbiologie van de bodem, water en lucht
o Stikstof omzetten in stiktstofverbidingen
- Biotechnologie
o Stoffen synthetiseren, transformeren, concentreren,...
- ...
2. Belang van micro-organismen
Omzettingen of reacties zijn zeer belangrijk
Dit is mogelijk dankzij:
- grote verscheidenheid
- groot aantal
Rol:
- nuttig
o melkzuurproductie, levensmiddelen, stikstofcycli
- schadelijk
o bederf
o ziekteverwekkend (pathogeen)
o toxisch (toxines)
Tabellen p12-15
H2: Indeling micro-organismen
Indeling veranderd doorheen de jaren:
- Aristoteles: Toenemende perfectie
- Linnaeus: 3 rijken: planten, dieren, mineralen
3
, - Whittaker: 5 rijken
- Nu indeling obv Fylogenetische classificatie:
= stambomen gebaseerd op gelijkenissen op nucleïnezuurniveau
vergelijkbaar met NZ-sequentie (genen rNA sequencing)
op examen tekenen -> zie notities les 2
1. Eukaryote micro-organismen:
1) Protozoa
- Eencellig zonder celwand
- Fagocytose/pinocytose = heterotroof
o moeten ergens anders voeding vinden
- Indeling obv beweegelijkheid
o Cyste (dormant)
o Trofoziet (actief: heeft staart)
- Verschillende vormen
o Sporozoa = onbeweeglijk
o Amoeben = schijnvoetjes
o Flagellaten = zweepharen
o Ciliaten = trihaaltjes
2) Algen = wieren
- Wel celwand (cellulose)
- Autotroof
o doet aan fotosynthese
- Niet beweegelijk
- Verschillende groepen:
o Groenwieren
o Bruinwieren
o Roodwieren
o Kiezelwieren
o Pantserwieren
o Geselwieren
-Opm:
Euglena = probleemgeval betreft classificatie: kan zowel plant als
dier zijn wegens bladgroen
o Fotosynthese
o Ook heterotroof
3) Fungi
- Wel celwand (chitine)
- Heterotroof
o Geen fotosynthese
- Sporenvormend
- mycotoxines
4
