Samenvatting Oudste tijd t.e.m. de Klassieke oudheid

Van Oudste tijden tot Nieuwe tijd


ALL NATURE
 De student kan, in zeer algemene termen, een beschrijving geven van het ontstaan van de
kosmos, van de aarde en van levende wezens. Dit alles kan (met brede marge) worden
gesitueerd in de tijd.

Ontstaan van het heelal  13,8 miljard jaar geleden.
Ontstaan van de aarde  4,6 miljard jaar geleden.

Voorstelling van het ontstaan van de aarde:
eerste mensen  20 seconden voor middernacht.

, Oerknal & revolutie

Ontstaan heelal
Ontstaan heelal  13,8 miljard jaar geleden
Big bang theorie / oerknal

Ontstaan Melkweg  13,6 miljard jaar geleden
Krachtige explosie = oeratoom
Spuwde het heelal uit in alle richtingen
Ontploffing  ontstaan van tijd, ruimte, kracht, sterren, nevels, planeten, manen…

Oerknal  enorme energiestoot vrij = zwaartekracht
Enorme energiestoot  ontstaan van talloze minuscule deeltjes, die zich verbonden tot atomen.
Atomen verzamelen door zwaartekracht tot  wolken (gloeiende heet stof)
Wolken ontstonden  sterren
Sterren verbonden in roterende groepen  sterrenstelsel of Melkwegen
Sterrenstelsel = verzameling van miljarden planetenstelsels en grote gas-en stofwolken.
Wij behoren tot het  Melkwegstelsel

Ontstaan zonnestelsel
Ontstaan zonnestelsel  4,6 miljard jaar geleden
Zon = de jongste ster
Planeten rond de zon = even oud




Zon  Mercurius  Venus  Aarde  maan  Mars  Jupiter  Saturnus  Uranus 
Neptunes

Leven in dit zonnestelsel was de eerste miljoenen jaren uitgesloten door  de zonnewind
Botsing met een andere jong planeet, Theia  veranderde de aardkern en dampkring
De aarde kreeg  een maan uit de brokstukken van de botsing
De aarde ging trager om zijn as  zo kwam er een 24urendag

, Ontstaan eerste leven op aarde
Chemische stoffen van vulkanen  ontstonden aminozuren
Aminozuren zijn nodig  ontstaan van microscopisch leven
Verklaring voor het ontstaan van de eenvoudigste levensvormen  inslagen sneeuw- en ijsballen 
veroorzaakte op aarde aanhoudende regen die oceanen, zeeën en meren kon vullen.
De daarop volgende afkoeling van de aarde zorgde voor  vulkaanuitbarstingen + meer water
70% van de aarde werd ermee bedenkt.

Ontstaan van leven wordt daarom verondersteld  in de diepte van de oceanen.
Eencellige bacteriën, methanogenen leefden  diep in de oceaan in de nabijheid van vulkaankraters
die hun voedingsstoffen leverden.
Andere eencellige,, de cyanobacteriën leefden  net onder het zeeoppervlak + produceerden
zuurstof en koolstofdioxide.

Zuurstof wordt gebruikt door  alle vormen van hoger leven + beschermt als ozon de aarde tegen 
UV-straling van de zon.
Koolstofdioxide  verlaagde de temperatuur op aarde
Eencellige begonnen samen te smelten.
2miljard jaar geleden  gingen eencellige bacteriën zich  voeden met zuurstof
Samensmelten met grotere organismen.
Nieuwe revolutie  een miljard jaar geleden.
In plaats van zichzelf te kopiëren  deden ze aan geslachtelijke voortplanting
Geslachtelijke voortplanting  veel meer variatie + de evolutie ging een stuk sneller.

Inzicht van Charles Darwin over de evolutie en de natuurlijke selectie.
(On the origin of species) (19de eeuw) = evolutieleer
Overleven van een soort afhangt  vermogen om zich aan te passen aan de
veranderende levensomstandigheden. (survival of the fittest)
Niet iedereen (19de eeuw) was eens met het onderzoek van Darwin
(spotprenten).

Conclusie Darwin  mensen afstammen van de apen.
Mensen konden hier niet mee lachen, waren het niet eens met de evolutieleer
van Darwin.




Tijd paleozoïcum (oude leven)  ontstonden verdwenen en verschillende
dieren en planten.
Vissen en gewervelden ontwikkelden in het water.
Later  landplaneten en amfibieën
Later  reptielen
Tijd Mesozoïcum  dinosaurussen en zoogdieren

, 65,9 miljoen jaar geleden  einde dinosaurussen
Meteorietinslag in de Golf van Mexico veranderde  de dampkring  dino’s verdwenen.
Alleen de kleinere levende dierensoorten konden zich aanpassen aan de nieuwe omstandigheden en
wisten te overleven.
Volgende periode  ontwikkelen de zoogdieren zich verder.
Eerste mens = homo sapiens  lang wachten


HOMO ARISES
 De student kan een overzicht geven van de evolutie van de mens, met de voornaamste
tussenstappen: australopithecus, homo habilis, homo erectus, homo neanderthalensis en
homo sapiens. Daarbij kan hij de eigenschappen en levenswijze van elk van deze
tussenstappen duiden en situeren in de tijd.

Prehistorie  geen geschreven bronnen
Geschiedenis  geschreven bronnen (3 500 vc.)

Evolutieleer Darwin (19de eeuw)  evolutie + natuur
Vastelling  genetisch materiaal van de mens heel grote overeenkomsten vertoont met dat van de
mensenapen.
Gemeenschappelijke voorouder dateert tussen  5 en 4 miljoen jaar geleden
Sahelanthropus tchadenis Toumai  7 miljoen jaar oud zijn  Komen niet in aanmerking

Mensenapen en mensachtigen  na de gezamenlijke voorouders  verschillend ontwikkelen.
1 paste zich aan  leven in de bomen
Andere paste zich aan  leven op 2 benen


australopithecus
= wandelende aap
Oudste fossielen  3,9 miljoen jaar oud
Leek niet op de moderne mens (homo sapiens)
Lucy  bekendste australopithecus afarensis (1974)
Bekken  recht oplopende soort
Laetoli-voetsporen  3,7 miljard jaar oude  gevonden in Tanzania 
bevestigde dat deze soort rechtop kan lopen.
Werktuigen hanteerden  weten we niet


Homo habilis
= handige mens
Kwam voor tussen  2,4 tot 1,8 miljoen jaar geleden
Gebruik van werktuigen
Met een chopper  scherpte hij stukken vuursteen  vlees van de botten
te snijden
Rechtop lopen  handen vrij  gereedschap fabriceren  stimuleert
hersenactiviteit
Herseninhoud  4x groter op basis van zijn grootte
Meer denken  meer energie  ander dieet  meer vlees werd
noodzakelijk