Beginselen Recht
December 2021 - Nyenrode Business University
H1 recht in het algemeen + H2 recht en staat
(college 1)
recht zijn alle geldende rechtsregels
rechtsbronnen
1. wet
2. jurisprudentie (=het geheel van uitspraken van rechters)
3. gewoonte
4. verdragen en sommige besluiten van internationale organisaties
objectief vs subjectief
- de rechtsregels van het objectief recht ordenen de verhouding tussen personen door
aan hun bevoegdheden en verplichtingen toe te kennen
- het subjectief recht zijn de bevoegdheid die iemand aan objectief recht ontleent
materieel vs formeel recht
materieel recht formeel recht
bevat regels die rechten en verplichtingen als er conflicten ontstaan dan zal hier
opleggen tussen burgers onderling; tussen beroep op moeten worden gedaan
burgers en overheid; tussen overheden
onderling
wat zijn mijn rechten? hoe haal ik mijn rechten?
staatsrecht
- bevat regels over
> organisatie van staat en staatsorganen → regering, Staten-Generaal, rechterlijke
macht etc.
> bevoegdheden van organen
> mogelijkheden burgers om invloed uit te oefenen op functioneren van
staatsorganen
- de bronnen van staatsrecht
> grondwet: grondrechten & verankering staatsorganisatie
> gewoonterecht
bestuursrecht
- bevoegdheden bestuursorganen
> regering, gemeenten, provincies & waterschappen
> meestal gebaseerd op AwB
> Awb bevat zowel materieel als formeel recht
, - rechtsbescherming tegen beschikking overheid
strafrecht
- je hebt materieel strafrecht en formeel strafrecht
- strafbaar feit kan door zowel een natuurlijk persoon als een rechtspersoon begaan
worden art 51 Sr
- exclusieve overheidstaak: OM
- waarborg art 16 Gw jo art 1 lid 1 Sr
materieel strafrecht formeel strafrecht
- strafbare feiten - opsporing
- sancties - terechtzitting
- Sr en andere wetten - tenuitvoerlegging
- Sv
burgerlijk (privaat- of civiel-) recht
- gaat over de rechtsbetrekking burger-burger
- staat in het BW en eventuele aanverwante artikelen
- Regels met betrekking tot
> personen : natuurlijk BW 1 en rechtspersonen BW 2
> vermogen BW 3
- arbeids en sociaal zekerheidsrecht vallen hieronder
publiekrecht vs privaatrecht
publiekrecht privaatrecht
rechtsverhouding tussen overheid en gedeelte van het objectieve recht dat zich
burgers bezighoudt met de rechtsverhouding tussen
personen onderling
persoon → natuurlijk en rechtspersoon
staatsrecht personen en familierecht
bestuursrecht rechtspersonenrecht
strafrecht vermogensrecht
internationaal en Europees recht arbeidsrecht
Nationaal recht: het staat ieder land in beginsel vrij in zijn wetgeving te regelen dat wat het
nodig acht en zo te bepalen welke bevoegdheden aan het bestuur en de rechterlijke macht
toekomen
Internationaal recht bestaat voornamelijk uit verdragen, een verdrag is een schriftelijke
bindende regeling tussen staten onderling of tussen staten en volkenrechtelijke organisaties.
➔ EVRM : europees verdrag rechten van de mens
Dit is een bijzonder type verdrag, het grijpt namelijk in op de soevereiniteit van de
aangesloten staten; verdrag dat rechtstreeks binnen de nationale staten geldig is
,monisme vs dualisme
→ voorrang ieder verbindende verdragsbepaling art 94 GW & art 93 GW
monisme dualisme
internationale en nationale rechtsorden scheiding tussen internationale en nationale
worden als één beschouwd rechtsorde
dit is een vrijwillige inperking soevereiniteit verdrag kan burgers niet binden het is een
verplichting voor de staten
radicaal: alle verdragen zijn rechtstreeks bevat het verdrag een regel die de burgers
rechtsgeldend moet verbinden, dan moet de regel eerst
omgezet worden in nationale wetgeving
variant: verdragen zijn pas rechtstreeks
rechtsgeldig als er sprake is van een ieder
verbindende bepaling
H3 de wetgeving (college 1)
trias politica - leer van Montesquieu
1. wetgevende macht
- de wetgever: regering art 42 Gw en Staten-Generaal art 51 Gw jo art 81 Gw
- regering komt met wetsvoorstellen, parlement moet instemmen
- Tweede kamer kan ook met wetsvoorstellen komen art 82 Gw
2. uitvoerende macht
- het bestuur is aan de regering toevertrouwd art 42 lid 1 Gw jo art 45 Gw
- de regering geeft leiding aan ministeries en hun ambtenaren, die zich
bezighouden met de uitvoering van wetten/ bestuurlijke zaken
- de uitvoerende macht mag alleen zaken uitvoeren die in de wet staan, het
parlement controleert de regering
3. rechtsprekende macht
- de rechtelijke macht, H6 van de Gw gaat over de rechtsrpaak art 112 e.v.
GW
- rechters en openbaar ministerie
- rechters spreken recht op basis van wetten, verdragen, gewoonten en
jurisprudentie
- rechters mogen wetten niet toetsen aan de grondwet, want de rechter is niet
gekozen door het volk en mag daarom niet bepalen of een wetsvoorstel een
wet mag worden.
decentralisatie
- decentralisatie is de spreiding van de bevoegdheid tot wetgeving en bestuur over
verschillende niveaus, zoals provincies, gemeenten en waterschappen
- territoriaal → spreiding over bepaalde gebieden om bevoegdheden op een bepaald
grondgebied uit te voeren art 125 lid 1 en 127 Gw & art 125 lid 2 Gw
, - functioneel → spreiding met het oog op het verwezenlijken van een specifieke
doelstelling. Het gaat om een bepaald, nauwkeurig omlijnd deelgebied van het
maatschappelijk leven art 124 lid 1 Gw en art 124 lid 2 Gw
wet in formele zin
- elk besluit van de regering en staten generaal tezamen art 81 Gw
- zegt niets over de inhoud van de wet, het geeft alleen aan wie de wet tot stand heeft
gebracht
- als in de naamgeving van de regeling ‘wet’ of ‘wetboek’ staat
- Als de regering een wet alleen maakt is het dus geen wet in formele zin, maar een
algemene maatregel van bestuur
wet in materiële zin
- zegt wel iets over de inhoud van de wet
- regel door een overheidsorgaan dat algemene, burgers bindende regels bevat
- algemeen: voorschriften gelden voor een onbepaald aantal personen en zijn voor
herhaalde toepassing vatbaar
- deze wetten mogen gemaakt worden door
1. regering en Staten Generaal tezamen art 81 Gw
> verordeningen
2. Regering art 89 lid 1 Gw
> AMVB’s
3. Provinciale Staten en Gemeenteraad art 127 Gw
> provinciale/gemeentelijke verordeningen
4. Besturen van Waterschappen art 133 lid 2 GW
> waterschapsverordeningen
5. Besturen van openbare lichamen voor beroep en bedrijf art 134 lid 1 Gw
> wetten in formele zin
common vs civil law
hiërarchie van wetgeving
Er geldt tevens ook een toetsingsverbod art 120 Gw
December 2021 - Nyenrode Business University
H1 recht in het algemeen + H2 recht en staat
(college 1)
recht zijn alle geldende rechtsregels
rechtsbronnen
1. wet
2. jurisprudentie (=het geheel van uitspraken van rechters)
3. gewoonte
4. verdragen en sommige besluiten van internationale organisaties
objectief vs subjectief
- de rechtsregels van het objectief recht ordenen de verhouding tussen personen door
aan hun bevoegdheden en verplichtingen toe te kennen
- het subjectief recht zijn de bevoegdheid die iemand aan objectief recht ontleent
materieel vs formeel recht
materieel recht formeel recht
bevat regels die rechten en verplichtingen als er conflicten ontstaan dan zal hier
opleggen tussen burgers onderling; tussen beroep op moeten worden gedaan
burgers en overheid; tussen overheden
onderling
wat zijn mijn rechten? hoe haal ik mijn rechten?
staatsrecht
- bevat regels over
> organisatie van staat en staatsorganen → regering, Staten-Generaal, rechterlijke
macht etc.
> bevoegdheden van organen
> mogelijkheden burgers om invloed uit te oefenen op functioneren van
staatsorganen
- de bronnen van staatsrecht
> grondwet: grondrechten & verankering staatsorganisatie
> gewoonterecht
bestuursrecht
- bevoegdheden bestuursorganen
> regering, gemeenten, provincies & waterschappen
> meestal gebaseerd op AwB
> Awb bevat zowel materieel als formeel recht
, - rechtsbescherming tegen beschikking overheid
strafrecht
- je hebt materieel strafrecht en formeel strafrecht
- strafbaar feit kan door zowel een natuurlijk persoon als een rechtspersoon begaan
worden art 51 Sr
- exclusieve overheidstaak: OM
- waarborg art 16 Gw jo art 1 lid 1 Sr
materieel strafrecht formeel strafrecht
- strafbare feiten - opsporing
- sancties - terechtzitting
- Sr en andere wetten - tenuitvoerlegging
- Sv
burgerlijk (privaat- of civiel-) recht
- gaat over de rechtsbetrekking burger-burger
- staat in het BW en eventuele aanverwante artikelen
- Regels met betrekking tot
> personen : natuurlijk BW 1 en rechtspersonen BW 2
> vermogen BW 3
- arbeids en sociaal zekerheidsrecht vallen hieronder
publiekrecht vs privaatrecht
publiekrecht privaatrecht
rechtsverhouding tussen overheid en gedeelte van het objectieve recht dat zich
burgers bezighoudt met de rechtsverhouding tussen
personen onderling
persoon → natuurlijk en rechtspersoon
staatsrecht personen en familierecht
bestuursrecht rechtspersonenrecht
strafrecht vermogensrecht
internationaal en Europees recht arbeidsrecht
Nationaal recht: het staat ieder land in beginsel vrij in zijn wetgeving te regelen dat wat het
nodig acht en zo te bepalen welke bevoegdheden aan het bestuur en de rechterlijke macht
toekomen
Internationaal recht bestaat voornamelijk uit verdragen, een verdrag is een schriftelijke
bindende regeling tussen staten onderling of tussen staten en volkenrechtelijke organisaties.
➔ EVRM : europees verdrag rechten van de mens
Dit is een bijzonder type verdrag, het grijpt namelijk in op de soevereiniteit van de
aangesloten staten; verdrag dat rechtstreeks binnen de nationale staten geldig is
,monisme vs dualisme
→ voorrang ieder verbindende verdragsbepaling art 94 GW & art 93 GW
monisme dualisme
internationale en nationale rechtsorden scheiding tussen internationale en nationale
worden als één beschouwd rechtsorde
dit is een vrijwillige inperking soevereiniteit verdrag kan burgers niet binden het is een
verplichting voor de staten
radicaal: alle verdragen zijn rechtstreeks bevat het verdrag een regel die de burgers
rechtsgeldend moet verbinden, dan moet de regel eerst
omgezet worden in nationale wetgeving
variant: verdragen zijn pas rechtstreeks
rechtsgeldig als er sprake is van een ieder
verbindende bepaling
H3 de wetgeving (college 1)
trias politica - leer van Montesquieu
1. wetgevende macht
- de wetgever: regering art 42 Gw en Staten-Generaal art 51 Gw jo art 81 Gw
- regering komt met wetsvoorstellen, parlement moet instemmen
- Tweede kamer kan ook met wetsvoorstellen komen art 82 Gw
2. uitvoerende macht
- het bestuur is aan de regering toevertrouwd art 42 lid 1 Gw jo art 45 Gw
- de regering geeft leiding aan ministeries en hun ambtenaren, die zich
bezighouden met de uitvoering van wetten/ bestuurlijke zaken
- de uitvoerende macht mag alleen zaken uitvoeren die in de wet staan, het
parlement controleert de regering
3. rechtsprekende macht
- de rechtelijke macht, H6 van de Gw gaat over de rechtsrpaak art 112 e.v.
GW
- rechters en openbaar ministerie
- rechters spreken recht op basis van wetten, verdragen, gewoonten en
jurisprudentie
- rechters mogen wetten niet toetsen aan de grondwet, want de rechter is niet
gekozen door het volk en mag daarom niet bepalen of een wetsvoorstel een
wet mag worden.
decentralisatie
- decentralisatie is de spreiding van de bevoegdheid tot wetgeving en bestuur over
verschillende niveaus, zoals provincies, gemeenten en waterschappen
- territoriaal → spreiding over bepaalde gebieden om bevoegdheden op een bepaald
grondgebied uit te voeren art 125 lid 1 en 127 Gw & art 125 lid 2 Gw
, - functioneel → spreiding met het oog op het verwezenlijken van een specifieke
doelstelling. Het gaat om een bepaald, nauwkeurig omlijnd deelgebied van het
maatschappelijk leven art 124 lid 1 Gw en art 124 lid 2 Gw
wet in formele zin
- elk besluit van de regering en staten generaal tezamen art 81 Gw
- zegt niets over de inhoud van de wet, het geeft alleen aan wie de wet tot stand heeft
gebracht
- als in de naamgeving van de regeling ‘wet’ of ‘wetboek’ staat
- Als de regering een wet alleen maakt is het dus geen wet in formele zin, maar een
algemene maatregel van bestuur
wet in materiële zin
- zegt wel iets over de inhoud van de wet
- regel door een overheidsorgaan dat algemene, burgers bindende regels bevat
- algemeen: voorschriften gelden voor een onbepaald aantal personen en zijn voor
herhaalde toepassing vatbaar
- deze wetten mogen gemaakt worden door
1. regering en Staten Generaal tezamen art 81 Gw
> verordeningen
2. Regering art 89 lid 1 Gw
> AMVB’s
3. Provinciale Staten en Gemeenteraad art 127 Gw
> provinciale/gemeentelijke verordeningen
4. Besturen van Waterschappen art 133 lid 2 GW
> waterschapsverordeningen
5. Besturen van openbare lichamen voor beroep en bedrijf art 134 lid 1 Gw
> wetten in formele zin
common vs civil law
hiërarchie van wetgeving
Er geldt tevens ook een toetsingsverbod art 120 Gw
