DEEL 1: WEGWIJS IN TAALONDERWIJS OP DE KLEUTER- EN HOGESCHOOL/ DOELEN EN
VISIES?
1.1 Visie op taal/Nederlands binnen de beleidsnota onderwijs
● Onderwijs slaagt er onvoldoende in sociale mobiliteit te realiseren
[Bovendien is taal een zeer sterk verklarende factor. Zo weten we dat kinderen die als
thuistaal niet het Nederlands hebben, meer kans hebben om zonder diploma het secundair
onderwijs te verlaten.]
● Inzetten op een maximale participatie aan kleuteronderwijs vanaf drie jaar
[Om met maximale kansen op succes het leerplichtonderwijs te doorlopen is het belangrijk
dat kinderen zo vroeg mogelijk aan het kleuteronderwijs deelnemen, in het bijzonder in
functie van een vlotte taalverwerving Nederlands vanaf jonge leeftijd. Daarom is een
hogere participatie van kinderen aan het kleuteronderwijs cruciaal.]
● Competenties van Nederlands en moderne vreemde talen blijvend verbeteren
[Een sterke taalvaardigheid en talenkennis zijn belangrijk voor een succesvolle en
motiverende onderwijsloopbaan, doorstroming naar hoger onderwijs, kansen op de
arbeidsmarkt en een deelname in een geglobaliseerde (kennis)maatschappij. Ik bouw
daarom voort aan een versterking van het talenbeleid in het onderwijs en zal recent
ingevoerde vernieuwingen met betrekking tot de kennis van het Nederlands als
onderwijstaal (de taalscreening, het taaltraject, het taalbad en extra taallessen) opvolgen.
Dit begint al in de kleuterschool. Het is belangrijk dat taalverwerving Nederlands al vanaf
zeer jonge leeftijd wordt gestimuleerd.]
1.2 Welke talige doelen binnen de lerarenopleiding nastreven?
● Taalcompetenties geformuleerd in lerarenopleidingen Vlaanderen/Nederland
● Talige competenties binnen opleiding
● Algemene doelstellingen Taal 1
● Ontwikkelingsdoelen Nederlands binnen kleuteronderwijs
1.2.1 Dertien doelen in een dozijn
● Domein 1: De leraar in interactie met zijn leerlingen
○ Doelstelling 1: Gesprekken voeren met leerlingen
○ Doelstelling 2: Beoordelen en toegankelijk maken van teksten
○ Doelstelling 3: Mondeling opdrachten geven
○ Doelstelling 4: Schriftelijk vragen en opdrachten formuleren
○ Doelstelling 5: Een uiteenzetting geven met schriftelijke ondersteuning
○ Doelstelling 6: Een schriftelijke evaluatie geven
○ Doelstelling 7: Vertellen
○ Doelstelling 8: Voorlezen
● Domein 2: De leraar in interactie met volwassenen in en rond de school
○ Doelstelling 9: Gesprekken voeren
○ Doelstelling 10: Een presentatie houden met schriftelijke ondersteuning
○ Doelstelling 11: Schrijven
○ Doelstelling 12: Lezen
● Domein 3: De leraar als lerende
Doelstelling 13: Innoveren en professionaliseren
,1.3 Taal in de BAKO opleiding
● Spelenderwijs werken rond taal
● Inrichting boekenhoek
● Bibliotheek nooit veraf
● Inrichting luisterhoek
1.4 Taaldoelen in het kleuteronderwijs
● Nederlands - Luisteren
○ Mondelinge boodschap, eventueel ondersteund door gebaar, mimiek met
betrekking tot een concrete situatie begrijpen
○ Voor hen bestemde vragen in concrete situaties begrijpen
○ Mondelinge, voor hen bestemde boodschap, ondersteund door beeld en/of geluid,
begrijpen
○ Door de kleuteronderwijzer gegeven opdrachten, met betrekking tot activiteiten in
de klas of op school, begrijpen
○ Beluisterd verhaal, bestemd voor hun leeftijdsgroep, begrijpen
○ Bereidheid vertonen om naar elkaar te luisteren en om zich in te leven in een
boodschap
● Nederlands - Spreken
○ Voor hen bestemde mededeling en/of een verhaal zo (her)formuleren, dat de
inhoud ervan herkenbaar overkomt
○ Spreken over ervaringen of gebeurtenissen uit de eigen omgeving of over wat ze
van anderen vernamen
○ Spreken over gevoelens als blijheid, angst, verdriet, verwondering
○ Uitleggen hoe zij in een activiteit van plan zijn te werken of hoe zij werkten
○ Iemand of iets beschrijven volgens kleur, vorm, grootte of een specifieke
eigenschap
○ Antwoorden op gerichte vragen in verband met betekenis, inhoud, bedoeling,
mening in concrete situaties
○ In een gesprek met een eenvoudige maar relevante vraag of met commentaar
reageren
○ Zelf vragen stellen aan anderen die de door hen gewenste informatie leveren.
○ Hulp of medewerking van anderen inroepen
○ Zich inleven in duidelijk herkenbare rollen en situaties en vanuit eigen
verbeelding/beleving hierop inspelen
○ Hanteren bij het realiseren van de hierboven genoemde ontwikkelingsdoelen zoveel
mogelijk standaard-Nederlands ondersteund door volwassenen
○ Zijn bereid om eigen gevoelens en verlangens op een persoonlijke manier uit te
drukken
○ Beleven plezier in het gebruiken van taal en het spelen met taal in concrete situaties
● Nederlands - lezen
○ Aan de hand van visueel materiaal een boodschap herscheppen
○ Door symbolen voorgestelde boodschappen in verband met concrete activiteiten
begrijpen
○ Op materialen, in boeken, op uithangborden lettertekens onderscheiden van andere
tekens
, ○ Zijn bereid spontaan en zelfstandig voor hen bestemde boeken en andere
infobronnen in te kijken
● Nederlands - Schrijven
○ Ervaring/verhaal weergeven door middel van visueel materiaal
○ Met hulp van volwassenen, eigen boodschappen door middel van symbolen
vastleggen en kenbaar maken
○ Onvolledige eenvoudige beelden aanvullen
● Nederlands - Taalbeschouwing
○ Duidelijke vormen van mondelinge communicatie herkennen
○ Beseffen dat boodschappen visueel kunnen worden bewaard en daardoor opnieuw
kunnen worden opgeroepen
○ Beseffen dat mensen door middel van het schrift boodschappen kunnen vastleggen
○ Beseffen dat bepaalde symbolen (pictogrammen, lettertekens, ...) dienen om
boodschappen over te dragen
○ Stellen zich vragen bij en reflecteren over taal en taalgebruik in concrete situaties:
discrimineren van klanken/woorden, ritmische aspecten van taal/rijmen, intonatie en
mimiek in relatie tot gevoelens/boodschap
→ zie ook: ZILL
1.5 Algemene doelstellingen OPO Taal fase 1
→ zie cursus p 12
1.6 Concrete doelstelingen ECTS-fiche Taal 1
→ zie cursus p 13-15
VISIES?
1.1 Visie op taal/Nederlands binnen de beleidsnota onderwijs
● Onderwijs slaagt er onvoldoende in sociale mobiliteit te realiseren
[Bovendien is taal een zeer sterk verklarende factor. Zo weten we dat kinderen die als
thuistaal niet het Nederlands hebben, meer kans hebben om zonder diploma het secundair
onderwijs te verlaten.]
● Inzetten op een maximale participatie aan kleuteronderwijs vanaf drie jaar
[Om met maximale kansen op succes het leerplichtonderwijs te doorlopen is het belangrijk
dat kinderen zo vroeg mogelijk aan het kleuteronderwijs deelnemen, in het bijzonder in
functie van een vlotte taalverwerving Nederlands vanaf jonge leeftijd. Daarom is een
hogere participatie van kinderen aan het kleuteronderwijs cruciaal.]
● Competenties van Nederlands en moderne vreemde talen blijvend verbeteren
[Een sterke taalvaardigheid en talenkennis zijn belangrijk voor een succesvolle en
motiverende onderwijsloopbaan, doorstroming naar hoger onderwijs, kansen op de
arbeidsmarkt en een deelname in een geglobaliseerde (kennis)maatschappij. Ik bouw
daarom voort aan een versterking van het talenbeleid in het onderwijs en zal recent
ingevoerde vernieuwingen met betrekking tot de kennis van het Nederlands als
onderwijstaal (de taalscreening, het taaltraject, het taalbad en extra taallessen) opvolgen.
Dit begint al in de kleuterschool. Het is belangrijk dat taalverwerving Nederlands al vanaf
zeer jonge leeftijd wordt gestimuleerd.]
1.2 Welke talige doelen binnen de lerarenopleiding nastreven?
● Taalcompetenties geformuleerd in lerarenopleidingen Vlaanderen/Nederland
● Talige competenties binnen opleiding
● Algemene doelstellingen Taal 1
● Ontwikkelingsdoelen Nederlands binnen kleuteronderwijs
1.2.1 Dertien doelen in een dozijn
● Domein 1: De leraar in interactie met zijn leerlingen
○ Doelstelling 1: Gesprekken voeren met leerlingen
○ Doelstelling 2: Beoordelen en toegankelijk maken van teksten
○ Doelstelling 3: Mondeling opdrachten geven
○ Doelstelling 4: Schriftelijk vragen en opdrachten formuleren
○ Doelstelling 5: Een uiteenzetting geven met schriftelijke ondersteuning
○ Doelstelling 6: Een schriftelijke evaluatie geven
○ Doelstelling 7: Vertellen
○ Doelstelling 8: Voorlezen
● Domein 2: De leraar in interactie met volwassenen in en rond de school
○ Doelstelling 9: Gesprekken voeren
○ Doelstelling 10: Een presentatie houden met schriftelijke ondersteuning
○ Doelstelling 11: Schrijven
○ Doelstelling 12: Lezen
● Domein 3: De leraar als lerende
Doelstelling 13: Innoveren en professionaliseren
,1.3 Taal in de BAKO opleiding
● Spelenderwijs werken rond taal
● Inrichting boekenhoek
● Bibliotheek nooit veraf
● Inrichting luisterhoek
1.4 Taaldoelen in het kleuteronderwijs
● Nederlands - Luisteren
○ Mondelinge boodschap, eventueel ondersteund door gebaar, mimiek met
betrekking tot een concrete situatie begrijpen
○ Voor hen bestemde vragen in concrete situaties begrijpen
○ Mondelinge, voor hen bestemde boodschap, ondersteund door beeld en/of geluid,
begrijpen
○ Door de kleuteronderwijzer gegeven opdrachten, met betrekking tot activiteiten in
de klas of op school, begrijpen
○ Beluisterd verhaal, bestemd voor hun leeftijdsgroep, begrijpen
○ Bereidheid vertonen om naar elkaar te luisteren en om zich in te leven in een
boodschap
● Nederlands - Spreken
○ Voor hen bestemde mededeling en/of een verhaal zo (her)formuleren, dat de
inhoud ervan herkenbaar overkomt
○ Spreken over ervaringen of gebeurtenissen uit de eigen omgeving of over wat ze
van anderen vernamen
○ Spreken over gevoelens als blijheid, angst, verdriet, verwondering
○ Uitleggen hoe zij in een activiteit van plan zijn te werken of hoe zij werkten
○ Iemand of iets beschrijven volgens kleur, vorm, grootte of een specifieke
eigenschap
○ Antwoorden op gerichte vragen in verband met betekenis, inhoud, bedoeling,
mening in concrete situaties
○ In een gesprek met een eenvoudige maar relevante vraag of met commentaar
reageren
○ Zelf vragen stellen aan anderen die de door hen gewenste informatie leveren.
○ Hulp of medewerking van anderen inroepen
○ Zich inleven in duidelijk herkenbare rollen en situaties en vanuit eigen
verbeelding/beleving hierop inspelen
○ Hanteren bij het realiseren van de hierboven genoemde ontwikkelingsdoelen zoveel
mogelijk standaard-Nederlands ondersteund door volwassenen
○ Zijn bereid om eigen gevoelens en verlangens op een persoonlijke manier uit te
drukken
○ Beleven plezier in het gebruiken van taal en het spelen met taal in concrete situaties
● Nederlands - lezen
○ Aan de hand van visueel materiaal een boodschap herscheppen
○ Door symbolen voorgestelde boodschappen in verband met concrete activiteiten
begrijpen
○ Op materialen, in boeken, op uithangborden lettertekens onderscheiden van andere
tekens
, ○ Zijn bereid spontaan en zelfstandig voor hen bestemde boeken en andere
infobronnen in te kijken
● Nederlands - Schrijven
○ Ervaring/verhaal weergeven door middel van visueel materiaal
○ Met hulp van volwassenen, eigen boodschappen door middel van symbolen
vastleggen en kenbaar maken
○ Onvolledige eenvoudige beelden aanvullen
● Nederlands - Taalbeschouwing
○ Duidelijke vormen van mondelinge communicatie herkennen
○ Beseffen dat boodschappen visueel kunnen worden bewaard en daardoor opnieuw
kunnen worden opgeroepen
○ Beseffen dat mensen door middel van het schrift boodschappen kunnen vastleggen
○ Beseffen dat bepaalde symbolen (pictogrammen, lettertekens, ...) dienen om
boodschappen over te dragen
○ Stellen zich vragen bij en reflecteren over taal en taalgebruik in concrete situaties:
discrimineren van klanken/woorden, ritmische aspecten van taal/rijmen, intonatie en
mimiek in relatie tot gevoelens/boodschap
→ zie ook: ZILL
1.5 Algemene doelstellingen OPO Taal fase 1
→ zie cursus p 12
1.6 Concrete doelstelingen ECTS-fiche Taal 1
→ zie cursus p 13-15
