Contents
Hoofdstuk 1...........................................................................................................................................3
Wat is sociale psychologie..................................................................................................................3
Sociale psychologie vergeleken verwante disciplines.........................................................................3
De macht van de situatie....................................................................................................................3
Hoofdstuk 2...........................................................................................................................................4
Sociale psychologie; een empirische wetenschap..............................................................................4
Nieuwe ontwikkelingen in het sociaalpsychologisch onderzoek........................................................6
Ethische thema’s in de sociale psychologie........................................................................................6
Hoofdstuk 3...........................................................................................................................................7
De sociale denker...............................................................................................................................7
Invloed van cultuur op sociaal denken...............................................................................................8
Hoofdstuk 4...........................................................................................................................................9
Non-verbale communicatie................................................................................................................9
Eerste indrukken.................................................................................................................................9
Causale attributie.............................................................................................................................10
Tweedelig proces van attributies maken......................................................................................10
Cultuur en sociale perceptie.............................................................................................................11
Hoofdstuk 5.........................................................................................................................................12
Zelfconcept.......................................................................................................................................12
Vier hoofdfuncties van het zelf;....................................................................................................12
Zelfkennis.........................................................................................................................................12
Hoofdstuk 6.........................................................................................................................................16
Cognitieve dissonantie......................................................................................................................16
Zelfrechtvaardiging...........................................................................................................................17
Negatief zelfbeeld en dissonantie.....................................................................................................18
Hoofdstuk 7.........................................................................................................................................19
Aard en oorsprong van attitudes......................................................................................................19
Attitudes en voorspellen van gedrag................................................................................................19
Attitude verandering........................................................................................................................20
Reclame............................................................................................................................................21
Persuasieve boodschappen weerstaan.............................................................................................21
Hoofdstuk 8.........................................................................................................................................22
Redenen voor conformisme.............................................................................................................22
Strategieën voor het gebruik van sociale invloed.............................................................................23
, Gehoorzamen aan gezag..................................................................................................................24
Hoofdstuk 9..........................................................................................................................................25
Groepen............................................................................................................................................25
Groepen en het gedrag van individuen............................................................................................26
Groepsbeslissingen...........................................................................................................................27
Conflicten en samenwerking............................................................................................................29
Interne groepsprocessen..................................................................................................................29
Hoofdstuk 10.......................................................................................................................................30
Waardoor wordt aantrekkelijkheid veroorzaakt...............................................................................30
Liefde en intieme relaties.................................................................................................................31
Beëindigen intieme relaties..............................................................................................................33
Hoofdstuk 11.......................................................................................................................................34
Basismotieven voor prosociaal gedrag.............................................................................................34
Persoonlijke kwaliteiten en prosociaal gedrag.................................................................................34
Situationele determinanten van prosociaal gedrag..........................................................................35
Bevorderen van prosociaal gedrag...................................................................................................36
Hoofdstuk 12.......................................................................................................................................37
De definitie en oorzaken van agressie..............................................................................................37
Sociale situaties en agressie.............................................................................................................38
Geweld in de media..........................................................................................................................39
Agressie terugdringen.......................................................................................................................40
Hoofdstuk 13.......................................................................................................................................41
Vooroordelen...................................................................................................................................41
Het opsporen van onderdrukte of onbewuste vooroordelen...........................................................41
Effecten van vooroordelen...............................................................................................................42
Drie aspecten van sociale leven die vooroordelen kunnen veroorzaken..........................................42
Het terugdringen van vooroordelen.................................................................................................43
, Hoofdstuk
1
Wat is sociale psychologie
Psychologie: De wetenschap van het gedrag en de psychische processen van het individu
Sociale psychologie: De wetenschappelijke studie naar de manier waarop gedachten gevoelens en
gedragingen van mensen worden beïnvloed door de werkelijke of imaginaire aanwezigheid van
anderen.
De kern
sociale invloed: Het effect dat de woorden daden of alleen al de aanwezigheid van andere hebben
op onze gedachten, gevoelens, attitudes of gedrag.
Mensen worden beïnvloed door hun construct, manier waarop mensen de sociale wereld
waarnemen begrijpen en interpreteren, van hun sociale omgeving.
Je kunt pas begrijpen hoe mensen door hun sociale wereld worden beïnvloed als je begrijpt hoe ze
die sociale wereld waarnemen.
Vaak zijn mensen zich niet bewust van de redenen achter hun eigen reacties en gevoelens.
Daarvoor serie wetenschappelijke methoden ontworpen waarmee onze aannames, vermoedens
en ideeën over menselijk sociaal gedrag empirisch en systematisch kunnen testen.
Empirische methode: Op waarneming en of onderzoek gebaseerde methode voor het toetsen van
hypothesen.
Hypothese: een als voorlopige waarheid aangenomen maar nog te bewijzen veronderstelling.
Sociale psychologie vergeleken verwante disciplines
Sociologie: Verschaft Sociale psychologie Persoonlijkheidspsychologi
algemene wetten en Onderzoekt de Onderzoekt de kenmerken
theorieën over psychologische processen die maken dat individuen
samenlevingen, niet over die mensen met elkaar uniek zijn en van elkaar
individuen. gemeenschappelijk hebben verschillen.
en hen gevoelig maken voor
sociale invloed
De macht van de situatie
Menselijk gedrag wordt zelden door hun persoonlijkheden veroorzaakt maar veelal door de situatie
waarin ze zich bevinden.
Fundamentele attributiefouten: Neiging om de mate waarin iemands gedrag wordt veroorzaakt door
de rol van persoonlijke eigenschappen en andere interne factoren te overschatten en de rol van de
externe, situationele factoren te onderschatten.
Attributie: Het toeschrijven van oorzaken aan het eigen of andermans gedrag en het daarmee
voorzien van verklaringen.
, Hoofdstuk
2
Sociale psychologie; een empirische wetenschap
Hindsight bias: de neiging van mensen om hun vermogen om een uitkomst te voorspellen te
overdrijven nadat ze te weten zijn gekomen hoe die uitkomst eruit ziet.
Drie type onderzoeksmethode;
1) Observationele methode;
Observationele methode: Techniek waarbij een onderzoeker mensen observeert en zijn of
haar metingen of indrukken over hun gedrag systematisch vast legt.
Soorten;
- Etnografie: Methode waarbij een onderzoeker probeert een groep of cultuur te
begrijpen door die van binnenuit te observeren, zonder de groep zijn eigen normen
en waarden op te leggen.
Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid: De mate van overeenkomst tussen de
resultaten van twee of meer mensen die onafhankelijk van elkaar een
dataset observeren en coderen.
- Analyse van archieven: Vorm van de observationele methode waarbij de
onderzoeker de verzamelde documentatie, oftewel de archieven, van een cultuur
onderzoekt (bijv. een dagboek, romans, tijdschriften en kranten).
Beperkingen;
- Sommige soorten gedrag zijn moeilijk observeerbaar
- Geeft geen informatie over de waarom
2) Correlationele methode
Correlationele methode: Techniek waarbij twee of meer variabelen systematisch worden
gemeten en waarmee wordt vastgesteld wat de relatie is tussen die variabelen.
- Correlatiecoëfficiënt: Een maat voor correlatie waarmee je de samenhang kunt vaststellen
tussen twee variabelen (bijv. in welke mate gewicht samenhangt met lengte).
Soorten
- Vragenlijstonderzoek (survey’s): Onderzoek waarin aan een representatieve
steekprof van mensen (vaak anoniem) vragen gesteld worden over hun attitudes of
gedrag.
˃ Aselecte steekproef: Manier om ervoor te zorgen dat een steekproef
representatief is voor de populatie doordat iedereen in die populatie
evenveel kans heeft om geselecteerd te worden voor de steekproef.
˃ At random steekproef (randomisatie): Het willekeurig ordenen of in groepen
indelen van een populatie.
Beperkingen;
- Kan geen causaliteit vast stellen
3) Experimentele methode
Experimentele methode: Methode waarbij de onderzoeker proefpersonen willekeurig aan
verschillende condities toewijst en ervoor zorgt dat deze condities identiek zijn met
uitzondering van de onafhankelijke variabele (de variabele waarvan men denkt dat hij een
causaal effect heeft op de antwoorden of reacties van de mensen).
˃ Onafhankelijke variabele: de variabele die een onderzoeker verandert of varieert
om te zoen of dat effect heeft op een andere variabele.
˃ Afhankelijke variabele: De variabele die de onderzoeker meet om te zien of die
wordt beïnvloed door de onafhankelijke variabele; de onderzoeker heeft de
hypothese dat de afhankelijke variabele afhangt van de onafhankelijke variabele.
˃ Interne validiteit: De mate die aangeeft dat de onafhankelijke variabele, en alleen de
onafhankelijke variabele, van invloed is op de afhankelijke variabele; dat bereiken we
Hoofdstuk 1...........................................................................................................................................3
Wat is sociale psychologie..................................................................................................................3
Sociale psychologie vergeleken verwante disciplines.........................................................................3
De macht van de situatie....................................................................................................................3
Hoofdstuk 2...........................................................................................................................................4
Sociale psychologie; een empirische wetenschap..............................................................................4
Nieuwe ontwikkelingen in het sociaalpsychologisch onderzoek........................................................6
Ethische thema’s in de sociale psychologie........................................................................................6
Hoofdstuk 3...........................................................................................................................................7
De sociale denker...............................................................................................................................7
Invloed van cultuur op sociaal denken...............................................................................................8
Hoofdstuk 4...........................................................................................................................................9
Non-verbale communicatie................................................................................................................9
Eerste indrukken.................................................................................................................................9
Causale attributie.............................................................................................................................10
Tweedelig proces van attributies maken......................................................................................10
Cultuur en sociale perceptie.............................................................................................................11
Hoofdstuk 5.........................................................................................................................................12
Zelfconcept.......................................................................................................................................12
Vier hoofdfuncties van het zelf;....................................................................................................12
Zelfkennis.........................................................................................................................................12
Hoofdstuk 6.........................................................................................................................................16
Cognitieve dissonantie......................................................................................................................16
Zelfrechtvaardiging...........................................................................................................................17
Negatief zelfbeeld en dissonantie.....................................................................................................18
Hoofdstuk 7.........................................................................................................................................19
Aard en oorsprong van attitudes......................................................................................................19
Attitudes en voorspellen van gedrag................................................................................................19
Attitude verandering........................................................................................................................20
Reclame............................................................................................................................................21
Persuasieve boodschappen weerstaan.............................................................................................21
Hoofdstuk 8.........................................................................................................................................22
Redenen voor conformisme.............................................................................................................22
Strategieën voor het gebruik van sociale invloed.............................................................................23
, Gehoorzamen aan gezag..................................................................................................................24
Hoofdstuk 9..........................................................................................................................................25
Groepen............................................................................................................................................25
Groepen en het gedrag van individuen............................................................................................26
Groepsbeslissingen...........................................................................................................................27
Conflicten en samenwerking............................................................................................................29
Interne groepsprocessen..................................................................................................................29
Hoofdstuk 10.......................................................................................................................................30
Waardoor wordt aantrekkelijkheid veroorzaakt...............................................................................30
Liefde en intieme relaties.................................................................................................................31
Beëindigen intieme relaties..............................................................................................................33
Hoofdstuk 11.......................................................................................................................................34
Basismotieven voor prosociaal gedrag.............................................................................................34
Persoonlijke kwaliteiten en prosociaal gedrag.................................................................................34
Situationele determinanten van prosociaal gedrag..........................................................................35
Bevorderen van prosociaal gedrag...................................................................................................36
Hoofdstuk 12.......................................................................................................................................37
De definitie en oorzaken van agressie..............................................................................................37
Sociale situaties en agressie.............................................................................................................38
Geweld in de media..........................................................................................................................39
Agressie terugdringen.......................................................................................................................40
Hoofdstuk 13.......................................................................................................................................41
Vooroordelen...................................................................................................................................41
Het opsporen van onderdrukte of onbewuste vooroordelen...........................................................41
Effecten van vooroordelen...............................................................................................................42
Drie aspecten van sociale leven die vooroordelen kunnen veroorzaken..........................................42
Het terugdringen van vooroordelen.................................................................................................43
, Hoofdstuk
1
Wat is sociale psychologie
Psychologie: De wetenschap van het gedrag en de psychische processen van het individu
Sociale psychologie: De wetenschappelijke studie naar de manier waarop gedachten gevoelens en
gedragingen van mensen worden beïnvloed door de werkelijke of imaginaire aanwezigheid van
anderen.
De kern
sociale invloed: Het effect dat de woorden daden of alleen al de aanwezigheid van andere hebben
op onze gedachten, gevoelens, attitudes of gedrag.
Mensen worden beïnvloed door hun construct, manier waarop mensen de sociale wereld
waarnemen begrijpen en interpreteren, van hun sociale omgeving.
Je kunt pas begrijpen hoe mensen door hun sociale wereld worden beïnvloed als je begrijpt hoe ze
die sociale wereld waarnemen.
Vaak zijn mensen zich niet bewust van de redenen achter hun eigen reacties en gevoelens.
Daarvoor serie wetenschappelijke methoden ontworpen waarmee onze aannames, vermoedens
en ideeën over menselijk sociaal gedrag empirisch en systematisch kunnen testen.
Empirische methode: Op waarneming en of onderzoek gebaseerde methode voor het toetsen van
hypothesen.
Hypothese: een als voorlopige waarheid aangenomen maar nog te bewijzen veronderstelling.
Sociale psychologie vergeleken verwante disciplines
Sociologie: Verschaft Sociale psychologie Persoonlijkheidspsychologi
algemene wetten en Onderzoekt de Onderzoekt de kenmerken
theorieën over psychologische processen die maken dat individuen
samenlevingen, niet over die mensen met elkaar uniek zijn en van elkaar
individuen. gemeenschappelijk hebben verschillen.
en hen gevoelig maken voor
sociale invloed
De macht van de situatie
Menselijk gedrag wordt zelden door hun persoonlijkheden veroorzaakt maar veelal door de situatie
waarin ze zich bevinden.
Fundamentele attributiefouten: Neiging om de mate waarin iemands gedrag wordt veroorzaakt door
de rol van persoonlijke eigenschappen en andere interne factoren te overschatten en de rol van de
externe, situationele factoren te onderschatten.
Attributie: Het toeschrijven van oorzaken aan het eigen of andermans gedrag en het daarmee
voorzien van verklaringen.
, Hoofdstuk
2
Sociale psychologie; een empirische wetenschap
Hindsight bias: de neiging van mensen om hun vermogen om een uitkomst te voorspellen te
overdrijven nadat ze te weten zijn gekomen hoe die uitkomst eruit ziet.
Drie type onderzoeksmethode;
1) Observationele methode;
Observationele methode: Techniek waarbij een onderzoeker mensen observeert en zijn of
haar metingen of indrukken over hun gedrag systematisch vast legt.
Soorten;
- Etnografie: Methode waarbij een onderzoeker probeert een groep of cultuur te
begrijpen door die van binnenuit te observeren, zonder de groep zijn eigen normen
en waarden op te leggen.
Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid: De mate van overeenkomst tussen de
resultaten van twee of meer mensen die onafhankelijk van elkaar een
dataset observeren en coderen.
- Analyse van archieven: Vorm van de observationele methode waarbij de
onderzoeker de verzamelde documentatie, oftewel de archieven, van een cultuur
onderzoekt (bijv. een dagboek, romans, tijdschriften en kranten).
Beperkingen;
- Sommige soorten gedrag zijn moeilijk observeerbaar
- Geeft geen informatie over de waarom
2) Correlationele methode
Correlationele methode: Techniek waarbij twee of meer variabelen systematisch worden
gemeten en waarmee wordt vastgesteld wat de relatie is tussen die variabelen.
- Correlatiecoëfficiënt: Een maat voor correlatie waarmee je de samenhang kunt vaststellen
tussen twee variabelen (bijv. in welke mate gewicht samenhangt met lengte).
Soorten
- Vragenlijstonderzoek (survey’s): Onderzoek waarin aan een representatieve
steekprof van mensen (vaak anoniem) vragen gesteld worden over hun attitudes of
gedrag.
˃ Aselecte steekproef: Manier om ervoor te zorgen dat een steekproef
representatief is voor de populatie doordat iedereen in die populatie
evenveel kans heeft om geselecteerd te worden voor de steekproef.
˃ At random steekproef (randomisatie): Het willekeurig ordenen of in groepen
indelen van een populatie.
Beperkingen;
- Kan geen causaliteit vast stellen
3) Experimentele methode
Experimentele methode: Methode waarbij de onderzoeker proefpersonen willekeurig aan
verschillende condities toewijst en ervoor zorgt dat deze condities identiek zijn met
uitzondering van de onafhankelijke variabele (de variabele waarvan men denkt dat hij een
causaal effect heeft op de antwoorden of reacties van de mensen).
˃ Onafhankelijke variabele: de variabele die een onderzoeker verandert of varieert
om te zoen of dat effect heeft op een andere variabele.
˃ Afhankelijke variabele: De variabele die de onderzoeker meet om te zien of die
wordt beïnvloed door de onafhankelijke variabele; de onderzoeker heeft de
hypothese dat de afhankelijke variabele afhangt van de onafhankelijke variabele.
˃ Interne validiteit: De mate die aangeeft dat de onafhankelijke variabele, en alleen de
onafhankelijke variabele, van invloed is op de afhankelijke variabele; dat bereiken we
