Samenvatting sociale
psychologie
Tentamen op 24 juni 2020
Deel 1
Thema’s uit de sociale psychologie
- Stereotype beelden over groepen
- Groepsengangement: hoe groepen zich vormen, wat voor gevolgen dit heeft voor de groep
- Reclame of een politieke campagne
- Culturele verschillen
Zelfkennis
- Zelfbewustzijn
o Het vormen van een mentaal beeld over zichzelf
o Kijken naar zichzelf en het observeren van reacties over het individu
- Bronnen van zelfkennis
o Introspectie (wat vind je lekker, mooi?)
o Zelfwaarneming: het zien van het individu zelf
- Organisatie van zelfkennis
o Het maken van een zelfschema: bestaand uit kenmerken van het individu,
belangrijke eigenschappen, kapstokken die iemand heeft over zichzelf
- Zelfwaardering
o Hoe een individu over zichzelf denkt, hoe een persoon zichzelf beoordeelt
Zelfevaluatiemotieven (blz. 91/92)
- Zelfverheffingsmotief (blz. 92-97)
o Men hecht grote waarde aan positieve informatie, die de zelfwaardering verhoogt
o Mensen beoordelen zichzelf als beter dan anderen
- Consistentiemotief (blz. 98-99)
o Men hoort graag opmerkingen over het individu die consistent zijn met huidige
schema’s
- Accuraatheidsmotief (blz. 100-101)
o Objectiviteit en hoe het individu tegenover de wereld staat (?)
- Zelfverbeteringsmotief (blz. 102-103)
o Zelfontwikkeling en ontplooiing
Social tuning: afstemmen van gedrag, kameleoneffect (onbewust) blz. 24
1
,Empathie: ervaringen van anderen kunnen begrijpen
Conformisme: de neiging om ons aan te passen aan anderen (blz. 28)
Emotionele besmetting: overdracht van emoties door emotioneel gedrag van anderen
Self-fulfilling prophecy: onbewuste verwachting over kenmerken van het individu
Consistentiemotief: behoefte aan consistent gedrag van het individu (blz. 91/92)
Accuraatheidsmotief: behoefte aan een accuraat beeld van het individu
Theorie uit het boek
Kameleoneffect: het overnemen van elkaars bewegingen en mimiek (blz. 27)
Emotionele besmetting: het onbewust overnemen van andermans emoties
Publiek zelfbewustzijn: bewustzijn waarbij iemand zich bekijkt vanuit de ogen van een denkbeeldig
publiek
Ought self vs ideal self: hoe ze zouden moeten zijn vs hoe ze zouden willen zijn
Introspectie: bij jezelf naar binnen kijken
Adaptieve onbewuste: het werk van het onbewuste (blz. 80) Wilson
Zelfperceptietheorie/zelfwaarnemingstheorie: Bem mensen leren zichzelf kennen door op een
objectiverende manier naar hun eigen gedrag te kijken en daaruit hun
persoonlijkheidseigenschappen af te leiden (blz. 82)
Zelf-schema: Markus abstract stuk kennis over het zelf (zoals een eigenschap van een rol),
geassocieerd met concrete attributen en voorbeelden (een situatie waar die eigenschap tot uiting
kwam) blz. 83
Zelf-concept: het geheel aan zelfschema’s van een persoon
Zelf-complexiteit: Linville iemand met een hoge zelf-complexiteit heeft veel verschillende zelf-
schema’s die onafhankelijk van elkaar zijn
Barnum-effect: B.T Barnum wanneer mensen iets horen of lezen dat zogenaamd speciaal over hen
gaat, hebben ze de neiging zichzelf sterk te herkennen in de beschrijving en deze te zien als uniek
van toepassing op henzelf
Expliciete zelfwaardering: wat mensen antwoorden als je vraagt hoe ze over zichzelf denken
Impliciete zelfwaardering: Bosson, Swann, Pennebaker et al. Gaat over de aspecten van
zelfwaardering die niet tot uiting komen als je mensen rechtstreeks vragen stelt over hoe ze zichzelf
zien, maar die tot het licht komen in zogenaamde indirecte metingen. Lichaamstaal is hierbij van
belang
Contigentie van zelfwaardering: Crocker de mate waarin iemands zelfwaardering afhankelijk is van
het bereiken van een bepaalde standaard, bijvoorbeeld prestaties of uiterlijk
Illusoire superioriteit en above-average-effect: blz. 92
Sociometertheorie: blz. 106
2
, Deel 2
Wat is een groep?
- Een set van personen met een gedeeld of gemeenschappelijk doel
- Een set van personen met een directe interactie
- Een set van personen die onderling afhankelijk zijn van elkaar
- Een set van personen die gezamenlijk behoren tot eenzelfde categorie
Functies van een groep
- De instrumentele functie zorgt ervoor dat wij:
- Behoefte hebben om ergens bij te horen
o Fundamenteel en universeel
- Gevolgen sociale uitsluiting
o Zelfregulatie (blz. 475)
- Sociale identiteitstheorie (Tajfel 1978, Tajfel & Turner 1979) (blz. 478)
o Groepslidmaatschap als deel van het zelfbeeld en sociale identiteit
Wie ben jij? Antwoord is lid van specifieke groep
o Mensen streven naar een positief zelfbeeld
o Verbanning werd als erger gezien dan doodstraf
- Sociometertheorie (blz. 472) (blz. 476)
o Zelfwaardering als graadmeter van acceptatie door anderen
- Optimale distinctiviteitstheorie (blz. 478)
o ‘Erbij horen’ of ‘uniek zijn’
Een uniform bedrijf kan onder stabiele omgevingsfactoren succesvol zijn;
groepen met weinig diversiteit hebben een grotere kans op uitsterven
Tegenwoordig wordt cognitieve diversiteit als belangrijk geacht voor
creativiteit
o Conformisme (aanpassen, kuddegedrag) vs reactance (afzetten, autonomie
verdedigen)
o Twee soorten conformisme: informatieve invloed en normatieve invloed
Kern van samenwerking
- Samenkomen
o Samenwerking begint bij het samenkomen van individuen
- Functieverdeling
o Het goed worden in bepaalde taken met verwaarlozing van andere
- Functiespecialisatie
o Het verbeteren van de vaardigheid
- Functieverwaarlozing
o De verwaarlozing van functies waar niet in is gespecialiseerd
- Afhankelijkheid
3
psychologie
Tentamen op 24 juni 2020
Deel 1
Thema’s uit de sociale psychologie
- Stereotype beelden over groepen
- Groepsengangement: hoe groepen zich vormen, wat voor gevolgen dit heeft voor de groep
- Reclame of een politieke campagne
- Culturele verschillen
Zelfkennis
- Zelfbewustzijn
o Het vormen van een mentaal beeld over zichzelf
o Kijken naar zichzelf en het observeren van reacties over het individu
- Bronnen van zelfkennis
o Introspectie (wat vind je lekker, mooi?)
o Zelfwaarneming: het zien van het individu zelf
- Organisatie van zelfkennis
o Het maken van een zelfschema: bestaand uit kenmerken van het individu,
belangrijke eigenschappen, kapstokken die iemand heeft over zichzelf
- Zelfwaardering
o Hoe een individu over zichzelf denkt, hoe een persoon zichzelf beoordeelt
Zelfevaluatiemotieven (blz. 91/92)
- Zelfverheffingsmotief (blz. 92-97)
o Men hecht grote waarde aan positieve informatie, die de zelfwaardering verhoogt
o Mensen beoordelen zichzelf als beter dan anderen
- Consistentiemotief (blz. 98-99)
o Men hoort graag opmerkingen over het individu die consistent zijn met huidige
schema’s
- Accuraatheidsmotief (blz. 100-101)
o Objectiviteit en hoe het individu tegenover de wereld staat (?)
- Zelfverbeteringsmotief (blz. 102-103)
o Zelfontwikkeling en ontplooiing
Social tuning: afstemmen van gedrag, kameleoneffect (onbewust) blz. 24
1
,Empathie: ervaringen van anderen kunnen begrijpen
Conformisme: de neiging om ons aan te passen aan anderen (blz. 28)
Emotionele besmetting: overdracht van emoties door emotioneel gedrag van anderen
Self-fulfilling prophecy: onbewuste verwachting over kenmerken van het individu
Consistentiemotief: behoefte aan consistent gedrag van het individu (blz. 91/92)
Accuraatheidsmotief: behoefte aan een accuraat beeld van het individu
Theorie uit het boek
Kameleoneffect: het overnemen van elkaars bewegingen en mimiek (blz. 27)
Emotionele besmetting: het onbewust overnemen van andermans emoties
Publiek zelfbewustzijn: bewustzijn waarbij iemand zich bekijkt vanuit de ogen van een denkbeeldig
publiek
Ought self vs ideal self: hoe ze zouden moeten zijn vs hoe ze zouden willen zijn
Introspectie: bij jezelf naar binnen kijken
Adaptieve onbewuste: het werk van het onbewuste (blz. 80) Wilson
Zelfperceptietheorie/zelfwaarnemingstheorie: Bem mensen leren zichzelf kennen door op een
objectiverende manier naar hun eigen gedrag te kijken en daaruit hun
persoonlijkheidseigenschappen af te leiden (blz. 82)
Zelf-schema: Markus abstract stuk kennis over het zelf (zoals een eigenschap van een rol),
geassocieerd met concrete attributen en voorbeelden (een situatie waar die eigenschap tot uiting
kwam) blz. 83
Zelf-concept: het geheel aan zelfschema’s van een persoon
Zelf-complexiteit: Linville iemand met een hoge zelf-complexiteit heeft veel verschillende zelf-
schema’s die onafhankelijk van elkaar zijn
Barnum-effect: B.T Barnum wanneer mensen iets horen of lezen dat zogenaamd speciaal over hen
gaat, hebben ze de neiging zichzelf sterk te herkennen in de beschrijving en deze te zien als uniek
van toepassing op henzelf
Expliciete zelfwaardering: wat mensen antwoorden als je vraagt hoe ze over zichzelf denken
Impliciete zelfwaardering: Bosson, Swann, Pennebaker et al. Gaat over de aspecten van
zelfwaardering die niet tot uiting komen als je mensen rechtstreeks vragen stelt over hoe ze zichzelf
zien, maar die tot het licht komen in zogenaamde indirecte metingen. Lichaamstaal is hierbij van
belang
Contigentie van zelfwaardering: Crocker de mate waarin iemands zelfwaardering afhankelijk is van
het bereiken van een bepaalde standaard, bijvoorbeeld prestaties of uiterlijk
Illusoire superioriteit en above-average-effect: blz. 92
Sociometertheorie: blz. 106
2
, Deel 2
Wat is een groep?
- Een set van personen met een gedeeld of gemeenschappelijk doel
- Een set van personen met een directe interactie
- Een set van personen die onderling afhankelijk zijn van elkaar
- Een set van personen die gezamenlijk behoren tot eenzelfde categorie
Functies van een groep
- De instrumentele functie zorgt ervoor dat wij:
- Behoefte hebben om ergens bij te horen
o Fundamenteel en universeel
- Gevolgen sociale uitsluiting
o Zelfregulatie (blz. 475)
- Sociale identiteitstheorie (Tajfel 1978, Tajfel & Turner 1979) (blz. 478)
o Groepslidmaatschap als deel van het zelfbeeld en sociale identiteit
Wie ben jij? Antwoord is lid van specifieke groep
o Mensen streven naar een positief zelfbeeld
o Verbanning werd als erger gezien dan doodstraf
- Sociometertheorie (blz. 472) (blz. 476)
o Zelfwaardering als graadmeter van acceptatie door anderen
- Optimale distinctiviteitstheorie (blz. 478)
o ‘Erbij horen’ of ‘uniek zijn’
Een uniform bedrijf kan onder stabiele omgevingsfactoren succesvol zijn;
groepen met weinig diversiteit hebben een grotere kans op uitsterven
Tegenwoordig wordt cognitieve diversiteit als belangrijk geacht voor
creativiteit
o Conformisme (aanpassen, kuddegedrag) vs reactance (afzetten, autonomie
verdedigen)
o Twee soorten conformisme: informatieve invloed en normatieve invloed
Kern van samenwerking
- Samenkomen
o Samenwerking begint bij het samenkomen van individuen
- Functieverdeling
o Het goed worden in bepaalde taken met verwaarlozing van andere
- Functiespecialisatie
o Het verbeteren van de vaardigheid
- Functieverwaarlozing
o De verwaarlozing van functies waar niet in is gespecialiseerd
- Afhankelijkheid
3
