SAMENVATTING FILOSOFIE & ETHIEK
HOORCOLLEGES EN ZSO’S MET INPUT
BOEK
Common sense beeld:
- Wetenschap is een zuivere, rationele onderneming. Door een nauwkeurige methode
te volgen, komt men tot een passende oplossing bij een probleem. Wetenschap is
niet een kwestie voor individuen, maar voor een groep in een samenwerking. Het is
waardevrij en de wetenschappelijke methode is de manier om kennis te verkrijgen.
Externe factoren spelen geen rol. Uiteindelijk draait het er niet om wie het
onderzoek heeft uitgevoerd, maar wat het resultaat is en of deze goed verkregen is.
De common-sense visie stelt dat kijken is begrijpen, dus door puur te kijken,
wetenschappers al theorieën kunnen opstellen.
- Probleem van circulariteit:
o Om de common sense visie om te werpen, heb je een andere methode nodig
hebt dan de common sense visie. Toch probeert men vaak deze wijze te
gebruiken om aan te tonen en te veranderen, maar de passage legt uit dat je
daarvoor andere methodes nodig hebt. Al snel beland je dan weer in de
common sense valkuil.
- Kenmerken van ontdekkingen doen:
o Ontdekkingen in wetenschap doen gebeurt bijna altijd binnen groepsverband
o Een ontdekking is niet een gebeurtenis, maar een langdurig proces. Soms is
trial en error nodig.
o De steun van de wereld is nodig (zie Amerikanen en Florey in penicilline
ontdekking)
- Normen van Merton:
o Communism: resultaten van wetenschappelijk onderzoek moeten openbaar
toegankelijk zijn
o Universalism: de beoordeling van wetenschappelijke kennis is onafhankelijk
van ras, geslacht, sociale positie enz.
o Disinterestedness: persoonlijke opvattingen en gevoelens van onderzoeker
mogen geen invloed uitoefenen op de resultaten
o Organized scepticism: systematisch wantrouwen t.o.v. elk resultaat geboden.
Bijvoorbeeld peerreviews.
Radder vindt deze normen eigenlijk vage waarden die omgezet
moeten worden in echte normen en best practices.
Doel van de normen: het vergroten van de betrouwbaarheid
van wetenschappelijke kennis en het voorkomen van
misstanden.
Waardegeladenheid:
- Autonomie: alleen wetenschappers bepalen welke onderzoeksvragen de moeite
waard zijn en niet politici.
, - Neutraliteit: de keuze voor de onderzoeksvragen wordt niet beïnvloed door politiek
of religie
- Afhankelijkheid: bij de acceptatie van wetenschappelijke kennis spelen morele
oordelen of dergelijke dingen geen rol
- Verantwoordelijkheid/normativiteit: onderzoekers zijn niet verantwoordelijk voor de
maatschappelijke toepassing van hun onderzoek. Ze beschrijven uitsluitend de
feiten.
Onderscheiding in de fase van wetenschappelijk onderzoek:
- Epistemische waarden bij evaluatie van hypotheses en theorieën
- Niet-epistemische waarden in de ontwikkeling van wetenschappelijke kennis: maken
morele oordelen e.d. deel uit van de gronden die in de aanname of verwerping van
wetenschappelijke claims bepalen?
o Taal, cultuur enz. spelen overduidelijk wel een rol. Ook maatschappelijke
opvattingen: apenstudie.
Onderzoeksmethodologie:
- Interne validiteit: wordt het effect daadwerkelijk geproduceerd door wat de oorzaak
wordt gedacht?
- Externe validiteit: in hoeverre zijn resultaten bruikbaar in een andere setting?
- Betrouwbaarheid: zijn de resultaten consistent? Kunnen ze gereproduceerd worden?
- Operationaliseren: een begrip definiëren dat het een praktisch te bepalen indicator
is waardoor nauwkeurig en meetbaar onderzoek gedaan wordt.
Evidence based medicine:
- Hoe zit het met comorbiditeit?
- Ceteris paribus slaat op het onderzoek van factor x op y, ervan uitgaande dat de rest
van de factoren altijd hetzelfde zijn. In praktijk is dit eigenlijk oncontroleerbaar en
dus feitelijk onjuist.
- Door EBM kan er geen verklaring van het werkingsmechanisme van het medicijn
gevonden worden.
Bayesiaanse uitgangspunt:
- Als uitspraak die gedaan wordt, overeenkomt met bekende theorieën, dan kan je de
uitspraak minder controleren, omdat er dan al een soort logische basis is, waarin de
uitspraak thuishoort. Maar als de theorie ontbreekt, dan moet je de uitspraak extra
goed controleren. Dit is het Bayesiaanse uitgangspunt. Echter is dit wel een vorm
van een ongefundeerd vooroordeel, want het kan niet zo zijn dat uitspraken minder
bevestiging en controle nodig hebben, omdat ze wel logisch klinken in de theorieën
die al in deze wereld ‘bevestigd zijn.’
Natuurwetenschappelijke wet vs. theorie:
- Een natuurwetenschappelijke wet is als het ware een bouwsteen voor een
natuurwetenschappelijke theorie. Deze wetten staan vast en worden universeel als
beschouwd. Een natuurwetenschappelijke theorie is ofwel opgebouwd uit meerdere
natuurwetenschappelijke wetten of wordt daaruit afgeleid. Zo wordt er inzicht in de
wereld opgebouwd.
HOORCOLLEGES EN ZSO’S MET INPUT
BOEK
Common sense beeld:
- Wetenschap is een zuivere, rationele onderneming. Door een nauwkeurige methode
te volgen, komt men tot een passende oplossing bij een probleem. Wetenschap is
niet een kwestie voor individuen, maar voor een groep in een samenwerking. Het is
waardevrij en de wetenschappelijke methode is de manier om kennis te verkrijgen.
Externe factoren spelen geen rol. Uiteindelijk draait het er niet om wie het
onderzoek heeft uitgevoerd, maar wat het resultaat is en of deze goed verkregen is.
De common-sense visie stelt dat kijken is begrijpen, dus door puur te kijken,
wetenschappers al theorieën kunnen opstellen.
- Probleem van circulariteit:
o Om de common sense visie om te werpen, heb je een andere methode nodig
hebt dan de common sense visie. Toch probeert men vaak deze wijze te
gebruiken om aan te tonen en te veranderen, maar de passage legt uit dat je
daarvoor andere methodes nodig hebt. Al snel beland je dan weer in de
common sense valkuil.
- Kenmerken van ontdekkingen doen:
o Ontdekkingen in wetenschap doen gebeurt bijna altijd binnen groepsverband
o Een ontdekking is niet een gebeurtenis, maar een langdurig proces. Soms is
trial en error nodig.
o De steun van de wereld is nodig (zie Amerikanen en Florey in penicilline
ontdekking)
- Normen van Merton:
o Communism: resultaten van wetenschappelijk onderzoek moeten openbaar
toegankelijk zijn
o Universalism: de beoordeling van wetenschappelijke kennis is onafhankelijk
van ras, geslacht, sociale positie enz.
o Disinterestedness: persoonlijke opvattingen en gevoelens van onderzoeker
mogen geen invloed uitoefenen op de resultaten
o Organized scepticism: systematisch wantrouwen t.o.v. elk resultaat geboden.
Bijvoorbeeld peerreviews.
Radder vindt deze normen eigenlijk vage waarden die omgezet
moeten worden in echte normen en best practices.
Doel van de normen: het vergroten van de betrouwbaarheid
van wetenschappelijke kennis en het voorkomen van
misstanden.
Waardegeladenheid:
- Autonomie: alleen wetenschappers bepalen welke onderzoeksvragen de moeite
waard zijn en niet politici.
, - Neutraliteit: de keuze voor de onderzoeksvragen wordt niet beïnvloed door politiek
of religie
- Afhankelijkheid: bij de acceptatie van wetenschappelijke kennis spelen morele
oordelen of dergelijke dingen geen rol
- Verantwoordelijkheid/normativiteit: onderzoekers zijn niet verantwoordelijk voor de
maatschappelijke toepassing van hun onderzoek. Ze beschrijven uitsluitend de
feiten.
Onderscheiding in de fase van wetenschappelijk onderzoek:
- Epistemische waarden bij evaluatie van hypotheses en theorieën
- Niet-epistemische waarden in de ontwikkeling van wetenschappelijke kennis: maken
morele oordelen e.d. deel uit van de gronden die in de aanname of verwerping van
wetenschappelijke claims bepalen?
o Taal, cultuur enz. spelen overduidelijk wel een rol. Ook maatschappelijke
opvattingen: apenstudie.
Onderzoeksmethodologie:
- Interne validiteit: wordt het effect daadwerkelijk geproduceerd door wat de oorzaak
wordt gedacht?
- Externe validiteit: in hoeverre zijn resultaten bruikbaar in een andere setting?
- Betrouwbaarheid: zijn de resultaten consistent? Kunnen ze gereproduceerd worden?
- Operationaliseren: een begrip definiëren dat het een praktisch te bepalen indicator
is waardoor nauwkeurig en meetbaar onderzoek gedaan wordt.
Evidence based medicine:
- Hoe zit het met comorbiditeit?
- Ceteris paribus slaat op het onderzoek van factor x op y, ervan uitgaande dat de rest
van de factoren altijd hetzelfde zijn. In praktijk is dit eigenlijk oncontroleerbaar en
dus feitelijk onjuist.
- Door EBM kan er geen verklaring van het werkingsmechanisme van het medicijn
gevonden worden.
Bayesiaanse uitgangspunt:
- Als uitspraak die gedaan wordt, overeenkomt met bekende theorieën, dan kan je de
uitspraak minder controleren, omdat er dan al een soort logische basis is, waarin de
uitspraak thuishoort. Maar als de theorie ontbreekt, dan moet je de uitspraak extra
goed controleren. Dit is het Bayesiaanse uitgangspunt. Echter is dit wel een vorm
van een ongefundeerd vooroordeel, want het kan niet zo zijn dat uitspraken minder
bevestiging en controle nodig hebben, omdat ze wel logisch klinken in de theorieën
die al in deze wereld ‘bevestigd zijn.’
Natuurwetenschappelijke wet vs. theorie:
- Een natuurwetenschappelijke wet is als het ware een bouwsteen voor een
natuurwetenschappelijke theorie. Deze wetten staan vast en worden universeel als
beschouwd. Een natuurwetenschappelijke theorie is ofwel opgebouwd uit meerdere
natuurwetenschappelijke wetten of wordt daaruit afgeleid. Zo wordt er inzicht in de
wereld opgebouwd.
